تهران تل آویو را به دوئل دعوت کرد
این بدان معناست که تغییرات اساسی در سیاست های منطقه ای و محافظهکارانه عربستان سعودی ایجاد نمیشود. پادشاهان عربستان مشروعیت خود را از طریق جلب حمایت نهادهای دینی محافظه کار در این کشور کسب می کنند و همین این امر باعث می شود که احتمال بروز تغییرات بنیادین در عربستان سعودی اندک باشد.
در مجموع، با انتقال قدرت در عربستان سعودی ممکن است در برخی مسائل منطقه ای بازنگری شود. اما مانند دوران گذشته در زمان انتقال قدرت در عربستان سعودی، تغییر ریشه ای یا حتی نزدیک به آن در سیاست های ریاض صورت نگرفته و همواره سیاست های سنتی این کشور ادامه یافته است.
ملک سلمان، پادشاه جدید سعودی در فرصت های زیادی که به عنوان وزیر دفاع و ولیعهد داشته، بر سیاست های دولت عربستان سعودی تاثیر گذاشته، اما در مسیر پیش رو با چالشهایی روبروست.
یمن؛ فوریترین چالش
به اعتقاد برخی کارشناسان، بزرگترین بحرانی که ملک سلمان در حال حاضر با آن مواجه است، بحران یمن است. درست ساعاتی پیش از اعلام پادشاهی سلمان، عبد ربه منصور هادی، رئیس جمهور یمن که از حمایت آمریکا و عربستان برخوردار بود، استعفای خود را اعلام کرد.
وی مدعی شد با حوثیها در خصوص پارهای از مفاد توافقنامه صلح سپتامبر 2014 میان دولت و جنبش انصار الله اختلاف داشته است، اما حقیقت این است که عربستان هیچگاه نارضایتی خود را از این توافقنامه پنهان نکرده بود.
اکنون شیعیان حوثی کنترل صنعا، پایتخت یمن را در دست دارند. مساله یمن از زاویه دیگری غیر از شیعیان هم برای ریاض راهبردی است.
یمن کانون فعالیت های القاعده است و اعضای این گروه از مرزهای غیرقابل کنترل یمن با عربستان سعودی به خاک عربستان وارد شده و این کشور نفت خیز را تهدید می کنند.
سیمون هندرسون، مدیر برنامه خلیج فارس و سیاست انرژی در موسسه واشنگتن می گوید: «بزرگترین نگرانی عربستان سعودی از تحولات یمن است، زیرا یمن حیاط خلوت عربستان سعودی محسوب می شود.»
بعد داخلی تحولات
ولی آنچه که در بعد داخلی، تحولات در عربستان را پس از مرگ ملک عبدالله جالب توجه کرد، عزل و نصبهایی بود که سلمان بن عبد العزیز، پادشاه جدید عربستان انجام داد.
این موضوع از آن جهت تعجب برانگیز بود که پیش از دفن پادشاه متوفی، شاه جدید عربستان احکام انتصابات جدید را صادر کرد.
وی مقرن بن عبد العزیز را به عنوان ولیعهد و محمد بن نایف را به سمت جانشین ولیعهد و معاون دوم نخست وزیر عربستان منصوب کرد و محمد بن سلمان، پسر شاه جدید این کشور نیز وزیر دفاع و رئیس دیوان پادشاهی شد.
نکته قابل تامل آن که متعب بن عبد الله، فرزند شاه متوفی و رئیس گارد ملی عربستان، در این انتصابات هیچ سمت جدیدی نگرفت.
قدر مسلم آن است که دو انتصاب اخیر ضربه ای جدی برای متعب بن عبد الله، فرزند شاه متوفی بود، کسی که امید داشت در آینده خاندان ال سعود نقش آفرین باشد.
واقعیت آن است که در درون خاندان آل سعود همواره دو جناح با یکدیگر در نزاع بوده اند. جناح سدیری ها و جناح الشمّری ها غالبا برای تصاحب قدرت در عربستان در جنگ بوده اند.
شاه متوفی ، وابسته به جناح الشمری ها بود و سلمان بن عبد العزیز به جناح سدیری ها تعلق دارد. به نظر می رسد با قدرت گرفتن جناح سدیری ها، جنگ بین شاهزادگان نسل جدیدتر دو جناح رقیب در درون خاندان پادشاهی آل سعود، از این پس شکل جدی تری به خود بگیرد.
آینده شیعیان عربستان
از سوی دیگر، موضوع درگذشت ملک عبدالله و تغییر و تحولات سیاسی در ساختار قدرت عربستان نتوانسته است افکار عمومی به ویژه شیعیان را از احقاق حقوق انسانی خود منصرف نماید و بدون شک شیعیان به حرکتهای اعتراضی در راستای دستیابی به حقوق انسانی و قانونی خود ادامه خواهند داد.
کمیته دفاع از حقوق بشر در شبه جزیره عربستان به تازگی با انتشار گزارش سالانه خود از موارد نقض حقوق بشر در عربستان اعلام کرد، حکومت این کشور به حقوق بشر توجهی ندارد و علیه اقلیت ها به ویژه شیعیان به خشونت متوسل می شود.
اما عربستان در ماههای اخیر متاثر از سیاستهای آمریکا به کاهش قیمت نفت نیز روی آورد هر چند خود عملا در هفته های اخیر شاهد تاثیرات منفی این سیاست بر اقتصادش بوده است.
کاهش 200 میلیاردی درآمد نفتی
به عبارتی چالش داخلی بزرگی که پادشاه جدید عربستان در آینده نزدیک با آن مواجه می شود، کم شدن درآمد این کشور و حتی به نصف رسیدن آن به دلیل کاهش قیمت نفت (حدود 200 میلیارد دلار) است که نتیجه مخالفت ریاض با کاهش تولید در قالب سازمان اوپک بوده است. این اقدام همزمان با بالا رفتن میزان بیکاری جوانان به 30 درصد و همچنین تمایل بسیاری از افراد برای پیوستن به داعش و القاعده صورت میگیرد.
علاوه بر مشکلات و چالش های فوق، چگونگی ادامه حمایت ریاض از تروریستهای تکفیری با هدف براندازی نظام سوریه و اعمال فشار بر دولت عراق در خاورمیانه، رقابت سنتی با ایران و مدیریت سرکوب قیامهای مردمی در منطقه از جمله بحرین از دیگر چالشهایی است که ملک سلمان با آن دست و پنجه نرم خواهد کرد.
در این میان، انتظار افکار عمومی آن است که پادشاه جدید عربستان با ارزیابی صحیح از تحولات عربستان و منطقه با اتخاذ سیاست معتدل و در عین حال مترقیانه ، گامهای جدی را در مسیر اصلاحات اساسی در این کشور و بهبود مناسبات با کشورهای منطقه بردارد.
0 Comments