شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک کارشناس مسائل اروپا گفت: براساس گزارش گاردین، اتحادیه اروپا به توافقی در مورد برداشت سود از دارایی‌های مسدود شده روسیه برای خرید تسلیحات و کمک به اوکراین دست یافته است. از آنجایی که اتحادیه اروپا از عواقب قانونی مصادره کامل دارایی‌های روسیه نگران است و با توجه به اینکه مسکو حق قانونی برای برداشت این وجوه نداشت، تصمیم گرفت فقط سود حاصل از دارایی‌ها را برای کمک به اوکراین استفاده کند.
شورای راهبردی آنلاین: رئیس شورای راهبردی روابط خارجی گفت: سخنگوی وزارت خارجه آمریکا بعد از مصاحبه اینجانب با الجزیره موضعگیری و حرف های گذشته را تکرار کرد که نمی گذارند ایران سلاح هسته ای تولید کند، ولی نهایتا گفت بهترین راه دیپلماسی است. بله ما هم براساس فتوای رهبری دنبال تولید سلاح نیستیم، بلکه مدافع دیپلماسی و تحقق طرح منطقه عاری از سلاح هسته ای هستیم، ولی اگر رژیم اسراییل ما را تهدید هسته ای کند، نمی توانیم دست روی دست بگذاریم و منتظر اجازه دیگران باشیم.
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک پژوهشگر مسائل عربستان گفت: آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا اخیرا طی یک سفر منطقه‌ای وارد ریاض شد و رایزنی‌هایی با مقامات این کشور داشت. به نظر می‌رسد یکی از دستورکارهای بین عربستان و آمریکا علاوه بر بحث جنگ غزه، روند عادی‌سازی روابط رژیم اسرائیل و این کشور عربی است.
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت مهمان: تنگه استراتژیک باب المندب و دریای سرخ، در ماه‌های اخیر به دلیل جنگ غزه به با مشکلات عدیده و بحران جدی مواجه شده است؛ دلیل این امر نیز رویکرد حمایت‌گرایانه نیروهای ارتش یمن از فلسطین است که از ابتدای حملات رژیم اسرائیل به نوار غزه، حمله به کشتی‌های عازم سرزمینهای اشغالی یا از مبدأ این رژیم در دریای سرخ را در برنامه خود قرار داده و وعده داده‌اند تا زمانی که تجاوز نظامی رژیم اسرائیل به نوار غزه پایان نیابد به حملات خود ادامه خواهند داد. ایالات متحده آمریکا به عنوان مهمترین حامی رژیم اسرائیل نخستین کشوری بود که به این سیاست نیروهای ارتش یمن واکنش نشان داد و کوشید در پوشش حمایت از آزادی کشترانی، ائتلافی جهانی برای مقابله با این حملات تشکیل دهد؛ ائتلافی که البته به دلیل تعارض منافع کشورهای غربی ناکام ماند و در عمل به حملات آمریکا و انگلیس به مواضعی در یمن ختم شد. البته، کشورهای اروپایی هر چند در ائتلاف آمریکایی مشارکت جدی نداشتند، اما منافع متعدد و پیچیده ای در این منطقه پرالتهاب دارند و در نتیجه رویکرد ویژه و مستقلی در قبال آن اتخاذ کرده اند.
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: یک کارشناس مسائل منطقه گفت: مقامات قطر به طور حتم در برابر فشار غربی‌ها برای اخراج رهبران حماس از خاک خود مقاومت می‌کنند و احتمالا آمریکا هم در این رابطه به سمت معادله صفر و صد حرکت نخواهد کرد، چراکه ماندن رهبران حماس در قطر که متحد آمریکا است، بهتر از این است که حماس در کشوری خارج از قدرت اعمال فشار آمریکا قرار گیرد.
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک کارشناس مسائل اروپا گفت: براساس گزارش گاردین، اتحادیه اروپا به توافقی در مورد برداشت سود از دارایی‌های مسدود شده روسیه برای خرید تسلیحات و کمک به اوکراین دست یافته است. از آنجایی که اتحادیه اروپا از عواقب قانونی مصادره کامل دارایی‌های روسیه نگران است و با توجه به اینکه مسکو حق قانونی برای برداشت این وجوه نداشت، تصمیم گرفت فقط سود حاصل از دارایی‌ها را برای کمک به اوکراین استفاده کند.
شورای راهبردی آنلاین: رئیس شورای راهبردی روابط خارجی گفت: سخنگوی وزارت خارجه آمریکا بعد از مصاحبه اینجانب با الجزیره موضعگیری و حرف های گذشته را تکرار کرد که نمی گذارند ایران سلاح هسته ای تولید کند، ولی نهایتا گفت بهترین راه دیپلماسی است. بله ما هم براساس فتوای رهبری دنبال تولید سلاح نیستیم، بلکه مدافع دیپلماسی و تحقق طرح منطقه عاری از سلاح هسته ای هستیم، ولی اگر رژیم اسراییل ما را تهدید هسته ای کند، نمی توانیم دست روی دست بگذاریم و منتظر اجازه دیگران باشیم.
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک پژوهشگر مسائل عربستان گفت: آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا اخیرا طی یک سفر منطقه‌ای وارد ریاض شد و رایزنی‌هایی با مقامات این کشور داشت. به نظر می‌رسد یکی از دستورکارهای بین عربستان و آمریکا علاوه بر بحث جنگ غزه، روند عادی‌سازی روابط رژیم اسرائیل و این کشور عربی است.
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت مهمان: تنگه استراتژیک باب المندب و دریای سرخ، در ماه‌های اخیر به دلیل جنگ غزه به با مشکلات عدیده و بحران جدی مواجه شده است؛ دلیل این امر نیز رویکرد حمایت‌گرایانه نیروهای ارتش یمن از فلسطین است که از ابتدای حملات رژیم اسرائیل به نوار غزه، حمله به کشتی‌های عازم سرزمینهای اشغالی یا از مبدأ این رژیم در دریای سرخ را در برنامه خود قرار داده و وعده داده‌اند تا زمانی که تجاوز نظامی رژیم اسرائیل به نوار غزه پایان نیابد به حملات خود ادامه خواهند داد. ایالات متحده آمریکا به عنوان مهمترین حامی رژیم اسرائیل نخستین کشوری بود که به این سیاست نیروهای ارتش یمن واکنش نشان داد و کوشید در پوشش حمایت از آزادی کشترانی، ائتلافی جهانی برای مقابله با این حملات تشکیل دهد؛ ائتلافی که البته به دلیل تعارض منافع کشورهای غربی ناکام ماند و در عمل به حملات آمریکا و انگلیس به مواضعی در یمن ختم شد. البته، کشورهای اروپایی هر چند در ائتلاف آمریکایی مشارکت جدی نداشتند، اما منافع متعدد و پیچیده ای در این منطقه پرالتهاب دارند و در نتیجه رویکرد ویژه و مستقلی در قبال آن اتخاذ کرده اند.
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: یک کارشناس مسائل منطقه گفت: مقامات قطر به طور حتم در برابر فشار غربی‌ها برای اخراج رهبران حماس از خاک خود مقاومت می‌کنند و احتمالا آمریکا هم در این رابطه به سمت معادله صفر و صد حرکت نخواهد کرد، چراکه ماندن رهبران حماس در قطر که متحد آمریکا است، بهتر از این است که حماس در کشوری خارج از قدرت اعمال فشار آمریکا قرار گیرد.
آثار 13 سال حضور نظامی نیروهای آمریکایی و ناتو در افغانستان
در شرایطی که نیروهای نظامی خارجی در وضعیت صلح افغانستان را ترک کردند، آشفتگی در این کشور همچنان باقی است. جنگ علیه تروریسم به عنوان دستمایه اشغال افغانستان، نشان داد نتایج مثبتی به همراه نداشته است. هدف اعلامی آمریکا و نیروهای ناتو در افغانستان مبارزه با تروریسم و شکست القاعده و طالبان بود. اگرچه نیروهای خارجی به رهبری آمریکا توانستند این گروه را تضعیف نمایند، لکن موفق به شکست کامل القاعده و طالبان نشده اند.
می توان گوشه هایی از نتایج و پیامدهای منفی بیش از یک دهه حضور نیروهای نظامی آمریکا و ناتو در افغانستان را در قالب فهرست زیر ذکر کرد:
ماموریت جدید ناتو در افغانستان
براساس اخبار منتشر شده، نیروهای ناتو از ابتدای 2015 با هدف جدیدی در افغانستان حضور دارند که در حقیقت انجام عملیات محدود نظامی همانند سابق و پشتیبانی از نیروهای امنیتی و انتظامی افغان تحت عنوان حمایت قاطع است. به عبارت دیگر ماموریت جدید ناتو در افغانستان دو مرحله‌ای و شامل ادامه عملیات نظامی محدود آمریکا و ماموریت موسوم به حمایت قاطع خواهد بود. مأموریت جدید نیروهای ناتو در افغانستان موسوم به “حمایت قاطع” بر آموزش نیروهای افغان و ارائه مشورت های نظامی – امنیتی متمرکز خواهد بود.
به باور کارشناسان هدف آمریکا از طراحی ماموریت جدید برای نیروهای خارجی در افغانستان در قالب انجام عملیات نظامی محدود و حمایت و پشتیبانی از نیروهای امنیتی افغان، استمرار مدیریت این کشور بر بحران در افغانستان و خارج نشدن رشته امور از دست آمریکائی هاست. مضافا اینکه تحولات منطقه قفقاز شمالی و اوکراین آمریکائی ها را واداشته تا همچنان در افغانستان حضور نظامی داشته باشند.
آینده افغانستان
وضعیت افغانستان در دوره پسا-ناتو به یکی از موضوعات مهم و دلمشغولی مراکز فکری و مطالعاتی بدل شده است. سوالات جدی با خروج نیروهای آمریکایی و ناتو از افغانستان مطرح شده که نیازمند پاسخ جدی است. اینکه وضعیت افغانستان پس از خروج نیروهای بیگانه با چه تغییراتی همراه خواهد شد؟ چه فرصتها و تهدیداتی در پیش است؟ آیا شاهد تکرار سناریوی بازگشت قدرتمندانه طالبان به قدرت در افغانستان خواهیم بود؟
به طور کلی باید گفت به باور برخی کارشناسان و تحلیلگران مسائل منطقه، افغانستان در دوره جدید به انزوای دهه 1990 میلادی بر میگردد به طوری که این کشور شاهد جنگهای داخلی و صحنه درگیریهای سیاسی و گروهی میان گروههای مختلف خواهد بود.
این دسته از کارشناسان برای تایید ادعای خود به وضعیت افغانستان در ادوار گذشته به طور خاص حکومت نجیب، پس از خروج ارتش سرخ اشاره می کنند. استدلال این قبیل کارشناسان وجود برخی مشابهت ها بین دوره فعلی و دوره مذکور است.
این دسته از کارشناسان غربی به آینده دولت افغانستان در دوره پسا-ناتو بدبین هستند. این قبیل کارشناسان فروپاشی دولت تحت حمایت غرب در افغانستان را در دوره جدید پیش بینی کرده و بروز جنگ داخلی شدیدتر از جنگ داخلی دهه 1990 را یعنی زمانی که نیروهای شوروی پس از اشغال 10 ساله این کشور را ترک کردند، بسیار محتمل می دانند.
برای نمونه، کاندیس روندکس (Candace Rondeaux) از تحلیلگران گروه بین المللی بحران در این باره معتقد است: “فکر می کنم فروپاشی دولت افغانستان در دوره پسا-ناتو قطعی است و فقط مسئله زمان مطرح است. آنچه که در سال های پیش رو (16-2015) در افغانستان بروز خواهد کرد هرج و مرج و خشونت خواهد بود”.
گیلز دورونسورو از تحلیلگران موسسه کارنگی نیز درباره آینده افغانستان معتقد است:” بروز جنگ داخلی در افغانستان محتمل بوده و پیروزی طالبان را درپی خواهد داشت. دولت افغانستان احتمالا ظرف مدت چند سال با فروپاشی روبرو خواهد شد”.
این اظهارنظرها در حالی است که افغانستان امروز تفاوت اساسی با افغانستان با سالهای دهه 1990 دارد. اگر چنین تصور شود که با خروج نیروهای بیگانه امنیت از افغانستان رخت برخواهد بست، در آن صورت این کشور در هیچ زمان و دوره ای روی آسایش و امنیت به خود نخواهد دید و امنیت این کشور منوط به حضور دائمی نیروهای بیگانه خواهد شد.
از سوی دیگر در دوره پسا-ناتو هم انگیزه جنگی طالبان و گروه های جهادی کمتر، و هم حمایت مادی و معنوی حامیان آنها برای استمرار درگیری نظامی کمرنگ خواهد شد. اما برعکس انگیزه نیروهای ملی برای بسط و توسعه امنیت در کشور رو به فزونی خواهد گذاشت. اگر زمانی طالبان توانست بر 95 درصد خاک افغانستان حاکم شود، بدون شک، حمایت مردمی در پیروزیهای این گروه در تمامی مناطق افغانستان نقش تعیین کننده ای داشت؛ چرا که این گروه در لوای آموزه ها و شعارهای دینی وارد صحنه شد و به عنوان یک نیروی نجاتبخش و پیام آور صلح و ثبات تلقی میشد.
اما در شرایط کنونی باور مردم افغانستان این گونه نیست و نوع نگاه شان در شرایط کنونی به گروه های جهادی و طالبان با دهه مذکور قابل قیاس نیست. مسلما مقاومت گسترده ای در برابر خیزش طالبان جهت به دست گیری قدرت در افغانستان شکل خواهد گرفت. از این رو، طالبان و گروه های جهادی بختی برای به دست گیری قدرت نخواهند داشت و شرایط امروز جامعه افغانستان مانع از این امر خواهد شد.
انزجار از جنگ و گرایش و میل به صلح و امنیت پس از چند دهه کشتار و خونریزی، به یک ضرورت طبیعی و انکار ناپذیر برای تمام مردم افغانستان بدل شده است. این میل قوی، فرصت کم نظیری برای دولتمردان افغانستان فراهم ساخته و مولفه تاثیرگذاری در گسترش و تقویت ثبات و امنیت در این کشور به شمار می رود.
افغانستان، هند و پاکستان
در این بین، هند و پاکستان، اهداف کاملا متفاوت و ناهمگنی را در افغانستان پیگیری می کنند. هند می‌کوشد با پشتیبانی از کابل، نقش افغانستان را در معادلات سیاسی و اقتصادی منطقه گسترش دهد، زیرا تقویت افغانستان در ابعاد مختلف در حقیقت بستری برای پیشبرد بهتر منافع هند خواهد بود. تقویت افغانستان باثبات، به‌‌معنای محدودسازی تروریسم در منطقه و گشایش دالان مراودات اقتصادی هند با آسیای میانه از راه افغانستان است.
در مقابل، نشانه های تاریخی دال بر آن است که پاکستان هدف متفاوتی را در افغانستان دنبال می‌کند و درصدد افغانستانی ضعیف و وابسته به اسلام‌آباد است.
جمهوری اسلامی ایران و افغانستان
جمهوری اسلامی ایران همواره نفع خود را در امنیت و ثبات کشورهای همسایه به ویژه افغانستان می داند و در سیاست ها و راهبردهایش چنین رویکردی را دنبال کرده است. نگاهی گذرا به رویدادهای چند سال اخیر افغانستان، به خوبی بیانگر این امر است که جمهوری اسلامی ایران یک اصل مهم را در قبال افغانستان، یعنی اجتناب قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای از دخالت در امور داخلی این کشور و واسپاری همه امور به مردم و دولتمردان آن کشور، در حوزه سیاست خارجی خود دنبال کرده است و این روند در دوره پسا – ناتو نیز استمرار خواهد داشت.
نتیجه گیری
برخی از کارشناسان بر این باورند که در دوره پسا-ناتو، افغانستان دچار آشفتگی، هرج و مرج و از هم گسیختگی خواهد شد. اما بر خلاف همه این باورها، آینده افغانستان مطلقا سیاه و یا سفید نخواهد بود. حقیقت این است که افغانستان از سال 2001 تاکنون به صورت قابل ملاحظه ای متحول شده و فرصتی برای ساخت یک دولت-کشور واقعی فراهم شده است.
کسانی که به آینده افغانستان بدبین هستند، دو گزینه محتمل را مطرح می کنند: بروز جنگ داخلی و یا بازگشت قدرتمندانه طالبان. اما هیچ کدام از این سناریوها با واقعیت های امروز جامعه افغانستان سازگار نیست. به علاوه، این پیش فرض ها براساس واقعیت های عینی و ملموس افغانستان کنونی تبیین نشده و صرفاً بر اساس دیدگاه هایی مطرح می شود که برگرفته از یکسری مولفه های نامرتبط با شرایط عینی این کشور است.
ویژگی غالب دولت افغانستان در دوره بعد از 2001 انعطاف پذیری آن در تضمین اعطای سهمی به همه بوده است. بسیاری از سران احزاب و جریان های سیاسی که در صفوف گروه های مخالف قرار داشته اند، در ساختار نظام کنونی نقش و جایگاهی برای خود خود یافته اند. این چهره های سیاسی از انعطاف پذیری برخوردار بوده و در تعامل پیچیده ای با دولت قرار داشته و خود را از حامیان نظام قلمداد کرده اند.
این مولفه ها به مفهوم این نیست که افغانستان کاملا باثبات و پایدار است، اما با توجه به ایجاد ثبات نسبی ناشی از نظام اداره کشور و توازن و سیاست های معامله ای از سوی جناح های رقیب، تنها فشارها و تهدیدهای بیرونی می تواند به عنوان تهدیدی برای ثبات و پایداری آن تلقی شود.
برخی دیگر از صاحبنظران بر این باورند که در دوره جدید، طالبان همچنان مهارناپذیر خواهد بود. این دیدگاه بدبینانه آنها ناشی از تهاجم سریع طالبان و تصرف مناطق مختلف در سراسر کشور در دهه 1990 است. اما چشم انداز سیاسی و اقتصادی افغانستان امروز، ذهنیت یورش برق آسای طالبان در دوره پسا-ناتو را رد می کند. طالبان قطعا تهدید اصلی است، اما به عنوان یک چالش جدی توسعه و بی ثبات کننده نظام قانونمند به شمار نمی رود.
باید به این واقعیت توجه کرد که در حال حاضر نام طالبان با خشونت و سربریدن عجین شده است. در یک سال اخیر اعتراضات فزاینده مردمی علیه این گروه در مناطق شهری و روستایی کشور شکل گرفته و همچنان در حال گسترش است. مردم افغانستان از مدت طولانی طالبان را نماد پسرفت و عقبگرایی می دانند.
به علاوه واقعیت های عینی در میدان جنگ نیز احتمال بازگشت قدرتمندانه طالبان را منتفی می کند. شورشیان به صورت همه جانبه ای در طول دو سال گذشته، به ویژه در سطح فرماندهان رده متوسط خود متحمل ضربات سنگین نظامی شده اند. عملیات نظامی نیروی بین المللی توانایی های این گروه را کاهش داده و بذر بی اعتمادی را در میان رهبری و فرماندهان عملیاتی این گروه کاشته است.
به طور خلاصه، پیش بینی ها درباره اینکه ممکن است بار دیگر طالبان به صورت قدرتمندانه به قدرت برگردد، به همان اندازه از ضعف استدلال و شواهد برخوردار است که هشدارها درباره احتمال بروز جنگ داخلی. در بدترین حالت، طالبان می تواند به عنوان یک گروه تروریستی که از پناهگاه های امن در مناطق قبایلی پاکستان برخوردار است، به خشونت خود ادامه دهد، اما پیروزی در نبرد سرنوشت ساز یا تصرف قلمرو مشخص در داخل افغانستان برای این گروه دشوار به نظر می رسد.
انتخابات ریاست جمهوری سال 2014 پس از کش و قوس های فراوان پایان یافت و اولین انتقال قدرت در چارچوب قانون اساسی و حاکمیت قانون محور انجام شد. جان کلام این است که انتقال غیرمسئولانه قدرت که مشروعیت آن زیر سوال باشد، به بی ثباتی بیشتر سیاسی خواهد انجامید و ثبات و امنیت کشور را متزلزل خواهد ساخت.
0 Comments