دنی شوهام در این مقاله که در مجله مطالعات دفاعی اندیشکده مطالعات و تحلیلهای دفاعی دهلی نو به چاپ رسید، پس از بررسی عوامل تاریخی و جغرافیایی، رویکرد چین به کنوانسیون سلاحهای بیولوژیک و نظام اداری مرتبط کنونی، نگاه دقیقی به نظام به کار گرفته شده در این کشور انداخته است.
به این منظور، 19 تاسیسات مرتبط با تشکیلات دفاعی، 34 تاسیسات نظامی (مرتبط با ارتش آزادی بخش خلق (PLA) که در مالکیت این ارتش یا بخشی لاینفک از آن هستند) و نیز 12 تاسیسات غیرنظامی به عنوان نمونه بررسی و ثبت شداند.
خروجی تحلیل مشخص میکند که 12 تاسیسات مرتبط با تشکیلات دفاعی (تاسیسات دفاعی دولتی) به اضافه 30 تاسیسات مرتبط با ارتش آزادی بخش، به شکلی در تحقیق، ایجاد، تولید، آزمایش و ذخیرهسازی سلاحهای بیولوژیک نقش دارند.
این رقم با توجه به بزرگی دولت چین، بلندپروازیهای تکنولوژیک و میل دیرین آن به پیروی از برنامههای نظامی شوروی چندان عجیب به نظر نمیرسد. اما ساختار برنامه سلاحهای بیولوژیک این کشور قابل توجه است.
این ساختار بارویکردی روشمند سعی در پنهان کردن ماهیت، وابستگیها و طرز کار بسیاری از تاسیسات پیش گفته را دارد.
این ادعا از طریق بررسی برخی تاسیساتهای غیرنظامی که در نمونه آمده بود نیز تایید میشود. البته چنین مخفیکاریهایی مؤید اتهامات متعددی است که دستگاههای امنیتی و اطلاعاتی آمریکا در دهه 90 میلادی و بعدتر، به چین وارد کردند و مدعی شدند که این کشور با وجود پیوستن به کنوانسیون سلاحهای بیولوژیک، دارای برنامه فعال و زرادخانهای برای این سلاحهاست.
البته چین همواره، به صورت آگاهانه منکر داشتن چنین برنامهای بوده، چرا که متوجه است که در صورت تایید، متعاقبا وادار به نابودی آن خواهد شد. شوروی نیز پیش از این، سالها به صورت موفقیتآمیزی از این منطق پیروی کرده بود.
منطق اصلی که چین در این خصوص به کار گرفت، کاربرد دوگانه ترتیبات فناوری زیستی (biotechnological) و فناوری پزشکی (biomedical) است. نظامهای شناخته شده چینی که به این موضوع مرتبط هستند، به صورت بسیار مبهم و پیچیدهای از ترتیبات فناوری زیستی و فناوری پزشکی با کاربرد دوگانه استفاده میکنند. این ترتیبات همزمان که مربوط به ضروریات متعارف یا دفاعی هستند، حول محور سلاحهای بیولوژیک میچرخند. چین این منطق را هم در سطوح تاکتیکی و هم در سطح راهبردی به کار گرفته است.
یکی دیگر از عناصر اصلی، غیرنظامی نمایاندن تاسیسات مرتبط است. این رفتار از آنجایی که موجب برقراری روابط سازنده با بسیاری از تامین کنندگان فناوری و موسسات علمی برجسته خارجی میشود، بسیار مفیداست.
دانشمندان چینی که سالها در دانشگاهها و موسسات علمی خارجی مستقر بودهاند، به پیشبرد این رویکرد کمک میکنند. به علاوه، کمیسیون علوم، فناوری و صنایع برای دفاع ملی (COSTIND) و دپارتمان اطلاعات ارتش آزادیبخش این رویکرد را هدایت میکنند.
دپارتمان اطلاعات ارتش آزدی بخش به عنوان دپارتمان دوم شناخته میشود و یک موسسه اطلاعاتی مهم در رابطه با گردآوری فناوریهای برجسته خارجی با کاربرد نظامی آشکار یا پنهان است.
به نظر میرسد که کارکنان این دپارتمان بیشتر در پوشش ماموران کنسولی و غیره فعالیت میکنند و حضور ظاهری چندانی در خارج از کشور ندارند.
به نظر میرسد با توجه به کلیت برنامههای تحقیق و توسعهی چین، موسسات مرتبط میتوانند بسیاری از عوامل سمی و بیماریزا را به عنوان سلاح بیولوژیک تولید کنند. حتی ممکن است سلاحهای بیولوژیک جایگزین بخشی از زاردخانه چین شوند.
بر اساس این پژوهش، میزان و دقت فعالیتهای صورت گرفته در چین در زمینه تحقیق و توسعه در حوزه زیست هوازی، اعم از باکتری، ویروس و سموم، بسیار بیشاز حد لازم برای آمادگی و محفاظت است.
ضمنا فعالیتهای صورت گرفته نشان میدهد که دانشمندان چینی به سطح بالایی از دانش و فناوری دست یافتهاند که ظاهرا در حوزه دفاعی کاربرد دارد. همه اینها در کنار قابلیتهای پیشرفته چین در زمینه کلاهکهای نظامی، این گمان را به وجود میآورد که ممکن است فناوریهای مناسب برای ساخت و تولید سلاحهای بیولوژیک با قابلیت پرتاب موثر را به کار گیرد.
با توجه به وسعت علوم حیاتی و مهارتهای راهبردیِ چین بعید است که این کشور، با وجود عضویت و حمایت ظاهری از کنوانسیون سلاحهای بیولوژیک، راههای جدید را برای طراحی و به کارگیری سلاحهای بیولوژیک نادیده بگیرد.
نویسنده پژوهش در خاتمه نتیجه گرفته است روی هم رفته به احتمال بسیار زیاد، چین یکی از دارندگان سلاح بیولوژیک هست و خواهد بود.
0 Comments