شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک کارشناس مسائل ترکیه گفت: خلاء قدرت در منطقه بعد از خروج نظامی آمریکا از عراق و تشدید آن بعد از خروج از افغانستان، فضا را برای مانور قدرت‌های منطقه‌ای به‌ویژه ترکیه باز کرد و در این میان، آنکارا با تکیه بر قدرت ملی، سیاست خارجی فعال و همراهی با بلوک‌های اصلی قدرت در نظام بین‌الملل به سمت بلندپروازی و نقش‌آفرینی در امور کشورها و موضوعات منطقه‌ای روی آورد که مهمترین مصداق آن را امروز در سوریه شاهد هستیم.
شورای راهبردی آنلاین -رصد: واکنش‌های رسمی روسیه به پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا محتاطانه و در عین حال منسجم بوده و این تصور را به وجود می‌آورد که یک علامت سیاسی عمدی است که هدف آن هم مخاطبان داخلی روسیه (کاهش انتظارات برای پایان سریع جنگ و بهبود روابط با آمریکا) و هم دولت آینده ترامپ است (ابراز قدردانی از اظهارات او درباره تمایلش به پایان دادن به رویارویی نظامی و بهبود روابط).
شورای راهبردی آنلاین-رصد: بسیاری از شرکت‌های چینی در مناقصات داخلی ترکیه با استفاده از حمایت مالی پروژه اگزیم‌بانک چین و ارائه قیمت‌های رقابتی، پروژه‌ها را به دست می‌گیرند. در حالی که مناقصه نیروگاه‌های حرارتی با سوخت فسیلی به پایان رسیده است، اخبار اخیر از برنامه‌های تولید سالانه 150000 خودروی برقی در منطقه صنعتی سازمان یافته مانیسا حکایت دارد. خاطرنشان می‌شود که در مرحله تولید 2500 کارگر چینی مشغول به کار خواهند شد. اما این کارگران چگونه اسکان داده و تغذیه می‌شوند و چگونه در جامعه محلی ادغام می‌شوند؟ واضح است که فرآیندهای مربوطه بسیار پیچیده است.
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: جنگ نیابتی زمانی است که دو کشور به طور غیرمستقیم و با حمایت از شرکت کنندگان در حال جنگ، با یکدیگر می‌جنگند. نمونه‌های کلاسیک دوران جنگ سرد عبارتند از بحران کنگو در دهه 1960 و بحران آنگولا در دهه 1970، زمانی که اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده هر یک از جناح‌های متخاصم در یک جنگ داخلی با پول، اسلحه و گاهی اوقات سربازان از کشورهای دیگر حمایت کردند، اما خود هرگز مستقیماً درگیر جنگ نشدند. براین اساس، رویکرد آمریکا و اروپا در قالب ناتو و در حمایت همه جانبه از اوکراین همه نشانه‌های جنگ نیابتی آنها علیه روسیه را دارد.
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: مین آنگ هلاینگ، رهبر نظامی میانمار، با اتهام جنایت علیه بشریت به دلیل کشتار و آزار و اذیت مسلمانان روهینگیا روبه‌رو است. این جنایات که بیش از یک میلیون نفر از مردم میانمار را تحت تأثیر قرار داد، بین ماه‌های آگوست تا دسامبر 2017 رخ داد. در این مدت، ارتش میانمار عملیاتی تحت عنوان “پاکسازی” را با بهانه مبارزه با گروه‌های مسلح آغاز کرد که منجر به نسل‌کشی مسلمانان استان راخین در غرب میانمار شد. این عملیات با کشتار وسیع بیش از 200 هزار نفر از مسلمانان روهینگیا و آوارگی حدود 700 هزار نفر همراه بود. دیوان کیفری بین‌المللی این اقدامات را به عنوان مصادیق نسل‌کشی و جنایت علیه بشریت شناسایی کرده است.
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: اخیرا وزیر بازرگانی ترکیه تایید کرد که سیستم گمرک ترکیه، به روی تجارت با رژیم صهیونیستی، به طور کامل بسته شده است. این خبر با حواشی و سوال‌های بسیاری مواجه شد و یکی از مهمترین پرسش‌ها این بود که چرا ترکیه تصمیم به چنین اقدامی گرفت و درعمل تا چه حد جدی می‌باشد و پیامدهای آن بر مناسبات طرفین چه خواهد بود؟
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک کارشناس مسائل ترکیه گفت: خلاء قدرت در منطقه بعد از خروج نظامی آمریکا از عراق و تشدید آن بعد از خروج از افغانستان، فضا را برای مانور قدرت‌های منطقه‌ای به‌ویژه ترکیه باز کرد و در این میان، آنکارا با تکیه بر قدرت ملی، سیاست خارجی فعال و همراهی با بلوک‌های اصلی قدرت در نظام بین‌الملل به سمت بلندپروازی و نقش‌آفرینی در امور کشورها و موضوعات منطقه‌ای روی آورد که مهمترین مصداق آن را امروز در سوریه شاهد هستیم.
شورای راهبردی آنلاین -رصد: واکنش‌های رسمی روسیه به پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا محتاطانه و در عین حال منسجم بوده و این تصور را به وجود می‌آورد که یک علامت سیاسی عمدی است که هدف آن هم مخاطبان داخلی روسیه (کاهش انتظارات برای پایان سریع جنگ و بهبود روابط با آمریکا) و هم دولت آینده ترامپ است (ابراز قدردانی از اظهارات او درباره تمایلش به پایان دادن به رویارویی نظامی و بهبود روابط).
شورای راهبردی آنلاین-رصد: بسیاری از شرکت‌های چینی در مناقصات داخلی ترکیه با استفاده از حمایت مالی پروژه اگزیم‌بانک چین و ارائه قیمت‌های رقابتی، پروژه‌ها را به دست می‌گیرند. در حالی که مناقصه نیروگاه‌های حرارتی با سوخت فسیلی به پایان رسیده است، اخبار اخیر از برنامه‌های تولید سالانه 150000 خودروی برقی در منطقه صنعتی سازمان یافته مانیسا حکایت دارد. خاطرنشان می‌شود که در مرحله تولید 2500 کارگر چینی مشغول به کار خواهند شد. اما این کارگران چگونه اسکان داده و تغذیه می‌شوند و چگونه در جامعه محلی ادغام می‌شوند؟ واضح است که فرآیندهای مربوطه بسیار پیچیده است.
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: جنگ نیابتی زمانی است که دو کشور به طور غیرمستقیم و با حمایت از شرکت کنندگان در حال جنگ، با یکدیگر می‌جنگند. نمونه‌های کلاسیک دوران جنگ سرد عبارتند از بحران کنگو در دهه 1960 و بحران آنگولا در دهه 1970، زمانی که اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده هر یک از جناح‌های متخاصم در یک جنگ داخلی با پول، اسلحه و گاهی اوقات سربازان از کشورهای دیگر حمایت کردند، اما خود هرگز مستقیماً درگیر جنگ نشدند. براین اساس، رویکرد آمریکا و اروپا در قالب ناتو و در حمایت همه جانبه از اوکراین همه نشانه‌های جنگ نیابتی آنها علیه روسیه را دارد.
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: مین آنگ هلاینگ، رهبر نظامی میانمار، با اتهام جنایت علیه بشریت به دلیل کشتار و آزار و اذیت مسلمانان روهینگیا روبه‌رو است. این جنایات که بیش از یک میلیون نفر از مردم میانمار را تحت تأثیر قرار داد، بین ماه‌های آگوست تا دسامبر 2017 رخ داد. در این مدت، ارتش میانمار عملیاتی تحت عنوان “پاکسازی” را با بهانه مبارزه با گروه‌های مسلح آغاز کرد که منجر به نسل‌کشی مسلمانان استان راخین در غرب میانمار شد. این عملیات با کشتار وسیع بیش از 200 هزار نفر از مسلمانان روهینگیا و آوارگی حدود 700 هزار نفر همراه بود. دیوان کیفری بین‌المللی این اقدامات را به عنوان مصادیق نسل‌کشی و جنایت علیه بشریت شناسایی کرده است.
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: اخیرا وزیر بازرگانی ترکیه تایید کرد که سیستم گمرک ترکیه، به روی تجارت با رژیم صهیونیستی، به طور کامل بسته شده است. این خبر با حواشی و سوال‌های بسیاری مواجه شد و یکی از مهمترین پرسش‌ها این بود که چرا ترکیه تصمیم به چنین اقدامی گرفت و درعمل تا چه حد جدی می‌باشد و پیامدهای آن بر مناسبات طرفین چه خواهد بود؟
جین کینین‌مونت در تحلیلی که اندیشکده انگلیسی چتم هاوس منتشر کرد، نوشت: در واقع بعد از یک دهه ابهام درباره احتمال حمله آمریکا و اسرائیل به ایران، اکنون توافق در این مورد می تواند مژده ای برای کشورهای حاشیه خلیج فارس باشد که احتمال وقوع چنین جنگی ثبات اقتصادی و امنیتی آنها را به خطر می انداخت.
با این حال، بسیاری از این کشورها، به ویژه عربستان، از ایجاد روابطی حسنه نگران هستند. آنها از این نگرانند که این توافق باعث کاهش حضور آمریکا و تقویت موضع ایران در سیاست و امنیت خلیج فارس و خاورمیانه شود.
بعد منطقه ای
از زمان تغییر رژیم در عراق توسط آمریکا در سال 2003، خشونت های عراق موجب عمیق‌تر شدن شکاف بین ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس و استمرار آن تا به امروز شده است. همچنانکه این شکاف ها سبب شده تا در درگیری های یمن، عربستان ایران را متهم به حمایت از حوثی ها کرده و با همراهی بعضی از کشورهای منطقه جنگی موسوم به توفان قاطعیت را علیه یمن آغاز کند. این در حالیست که درگیری‌های یمن مساله ای داخلی بوده و ایران هیچ نقشی در بروز یا تداوم آن ندارد.
وصله سیاست هویت
یک وصله سیاست هویت وجود دارد که بی‌اعتمادی بین ایران و همسایگانش در حاشیه خلیج فارس را تشدید می‌کند. هرچند روابط ایران با شورای همکاری خلیج فارس در زمان های مختلف متفاوت بوده است و هر یک از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس دارای روابط تقریبا متفاوت خاص خود با ایران هستند، اما وجود این هویت فرقه ای، همواره درک از منافع ملی و تفسیر رفتار دیگران را تحت تاثیر قرار داده است.
فراتر از تجزیه و تحلیل با حاصل جمع صفر
همه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس معتقد نیستند که برد ایران به معنای باخت آنهاست و تفاوت‌های عمده ای در نگرش آنها به ایران وجود دارد. به طور تاریخی کشورهای کوچک حاشیه خلیج فارس به دنبال روابط حسنه با سه کشور بزرگ‌تر قدرتمند یعنی عربستان، ایران و عراق بوده اند. به ویژه عمان سنت دیرینه‌ای از روابط حسنه با ایران و نیز دیگر کشورهای خلیج فارس دارد. قطر هم همیشه سعی کرده است بی طرف بماند.
بنابراین باید گفت که هرچند مناقشات بین ایران و شورای همکاری خلیج فارس اغلب در تحلیل های منطقه‌ای و بین المللی ناشی از تفاوت های قومی و فرقه ای به تصویر کشیده می‌شود، اما این کشورها دارای هویت‌های مشترکی، از جمله هویت اسلامی و خاورمیانه ای، هم هستند که می توانند بر آنها تکیه کنند.
تنش بین الدولی و روابط درون اجتماعی
موقعیت سیاسی جوامع شیعه در کشورهای خلیج فارس می تواند منبع تنش دیگری هم باشد. ایران به سرکوب شیعیان در کشورهای خلیج فارس اعتراض می‌کند. میزان حمایت جوامع شیعه از دولت خود عمدتا تحت تاثیر عوامل محلی است. هرچند که در کویت اقلیت شیعیان در جامعه ادغام شده است، اما در بحرین اکثریت جامعه با شیعیان است. این در حالیست که آنها مورد تبعیض اقتصادی قرار می گیرند. از این‌رو بسیاری از آنها از گروه های مخالف حمایت می کنند. از زمان انقلاب اسلامی ایران، کشورهای خلیج فارس از این انقلاب تاثیر یافته و جنبش های شیعه در بحرین، کویت، عراق و عربستان از آن الهام گرفته اند. در اواخر دهه 90، فضای باز مشارکت سیاسی باعث به وجود آمدن نهضت های اصلاح طلبانه نظیر الوفاق در بحرین و اصلاحیه در عربستان شد که در درون سیستم سیاسی ملی خود به فعالیت می پردازند.
روابط حسنه چگونه شکل خواهد گرفت؟
در حال حاضر، شدت تنش بین ایران و شورای همکاری خلیج فارس به ویژه عربستان در تفاوت مواضع آنها در یمن و سوریه مشهود است. با این حال، بسیاری معتقدند که این دو کشور بزرگ منطقه باید اختلافات خود را حل و فصل کنند. ایران معتقد است به عنوان یک قدرت منطقه ای تحت سرکوب و انزوای ظالمانه به رهبری آمریکا و با حمایت قدرت های منطقه ای بوده است که موجب تحمیل جنگ عراق علیه ایران شدند.
عربستان اما خواهان ثبات منطقه ای با حفظ مقررات غرب‌گرایانه است که در این حالت از وضعیت عموما امن و شکوفایی برخوردار می شود. در چنین شرایطی رویکرد «نرمش قهرمانانه» ایران می تواند روابطش با آمریکا را تغییر دهد و در پی آن هم موجب تغییراتی در منطقه می شود. هرچند که گرمی روابط ایران با آمریکا به این زودی رخ نخواهد داد.
حل منازعات منطقه ای: مسیری موازی مذاکرات هسته ای
روابط حسنه ایران با غرب موجب بهبود روابطش با شورای همکاری خلیج فارس می شود. از نظر ایران رژیم‌های سلطنتی حاشیه خلیج فارس، قدرت خود را با حمایت غربی ها حفظ می کنند، اما این قدرت شکننده و در داخل نامشروع است. مذاکره کنندگان 1+5 سعی کرده اند که مسائل هسته ای را از مسائل منطقه‌ای جدا سازند. این امر موجب اتحاد در مواضع و نزدیکی آرا شده، چرا که مواضع آمریکا و چین و روسیه برای مثال در مورد سوریه و سایر مسائل منطقه نمی توانست اینقدر مشترک باشد.
با این حال، مذاکرات هسته ای ممکن است به توازن قدرت در منطقه کمک کند. بنابراین برای حل مسائل منطقه ای باید مسیری موازی مذاکرات هسته ای دنبال شود. با این حال هدف پیدا کردن راهی برای حل و فصل همه مناقشات بین ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس نیست، چرا که هر یک از این مسائل مستلزم راه حلی متفاوت است.
0 Comments