مختار عوض و مصطفی هاشم در گزارشی که اندیشکده کارنگی منتشر کرد، نوشتند: مصر با  خطرناک‌ترین شورش در تاریخ معاصر مواجه است. برکناری محمد مرسی در ژوئیه 2013 که با حمایت ارتش و نظامیان انجام شد، میان گروه‌های اسلامگرا چنددستگی ایجاد کرده و کشمکش بین اسلامگرایان و دولت مصر را تیره و غیرقابل پیش بینی ساخته است.

در چنین فضایی برخی اسلامگرایان به ویژه جوانان به خشونت روی آورده‌اند و این روند ادامه خواهد داشت. جوانانی که به گروه‌های خشن غیرجهادی طرفدار اخوان المسلمین پیوسته‌اند می‌توانند به شورشیان جهادی مسلح بدل شوند. دولت و اخوان‌المسلمین باید تلاش کنند تا مانع از نهادینه شدن خشونت و ناآرامی بلندمدت در مصر شوند.

افزایش شکاف، چنددستگی و خشونت در جامعه مصر

فشار و سرکوب اخوان‌المسلمین به عنوان بزرگ‌ترین گروه اسلامی توسط دولت، علاوه بر تفرقه و چنددستگی در این گروه، موجب تفرقه و چنددستگی در جامعه مصر شده و استمرار این روند خطرناک است.

به علاوه، سرکوب اخوان‌المسلمین توسط دولت زمینه را برای تضعیف این سازمان فراهم ساخته و به نظر می‌رسد کنترل این گروه بر اعضایش تضعیف شده است.

سلفی‌های مختلف و اسلام‌گرایان به شدت محافظه‌کار گرد اخوان المسلمین جمع شده‌اند تا کشمکش با رژیم مصر را ساماندهی و رهبری کنند. مقابله این گروه‌ها با دولت در حقیقت مبارزه بین سکولارها و اسلامیون به شمار می‌رود.

در پرتو شرایط جدید و با سقوط دولت محمد مرسی، دو دسته متمایز از اخوان ظهور کرده است. یک گروه از اخوانی‌ها تاکتیک‌های مقابله‌ای و خشونت را پی می‌گیرد و گروه دیگر بر تاکتیک‌های غیر خشونت آمیز تاکید دارد.

 اخوان المسلمین و سلفی‌های رادیکال خشونت سیاسی را به عنوان یک ابزار سیاسی مشروع در اعتراض به سرنگونی غیرقانونی محمد مرسی توجیه می‌کنند و جوانان را به اقدامات خشونت‌آمیز در دفاع از خود، دفاع از اسلام و اجر و پاداش مذهبی تشویق می‌کنند.

گروهای خشن غیرجهادی که عمدتا مرکب از اسلامگرایان جوان هستند، به خشونت و آنارشی که از اواخر 2013 شروع شد، روی آوردند. دو سال بعد، این گروه‌ها نه تنها همچنان بر خشونت اصرار دارند، بلکه بر اجرای کمین‌های مسلح و حملات با بمب‌های دست‌ساز کنار جاده‌ای تاکید می کنند.  

گروه‌های جهادی به طور مستمر در تلاشند تا خشم مردم و جوانان را افزایش دهند و جوانان را برای اعتراض و شورش و ناامنی جذب کنند.

درس عبرت برای دولت مصر

دولت مصر باید انجام یک سلسله اقدامات موثر با هدف کاهش خشم و اعتراض مردم مصر را در دستور کار قرار دهد. دولت مصر ضمن برائت جستن از شکنجه در زندان‌ها، گام‌های اساسی جهت تحقیق مربوط به سوءاستفاده‌های جنسی، پایان بخشیدن به ناپدید شدن‌های اجباری و بهبود بخشیدن به وضعیت عمومی زندان ها بردارد. این موارد موجب خشم و اعتراض گسترده گروه‌های اسلامگرا و جوانان مصر می‌شود.

رهبران ارشد عملگرای اخوان المسلمین باید افرادی را که خشونت را ترویج می کنند، کنترل کنند تا زمینه حل و فصل مشکلات با دولت فراهم شود. مسیر فعلی گروه اخوان را از درون دچار فرسایش کرده و ممکن است منجر به انحلال و از بین رفتن کامل این سازمان شود که سال‌ها به این نام شناخته شده است.