متیو دوچتل و ایوجنیا کازاکووا در تحلیلی که موسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم (سیپری) منتشر کرد، نوشتند: بسیاری از کارشناسان این اقدامات چین را در راستای ادعاهای حاکمیتی ارزیابی کردند، اما در این نوشتار بر نفع راهبردی خاص چین در این دریا متمرکز می شویم: تلاش ارتش آزادی بخش چین برای برخورداری از بازدارندگی هسته ای معتبر در زیر دریا.

این بعد مغفول مانده است، زیرا ارتش آزادی بخش هرگز به طور رسمی به اهمیت راهبردی دریای جنوبی چین برای جایگاه هسته‌ای آینده اش اشاره ای نکرده است.

در هر حال مشخصه‌های مختلفی هستند که نشان می‌دهد راهبرد بازدارندگی هسته ای ارتش آزادی‌بخش زمینه مهمی را برای درک فعالیت‌ها در راستای استرداد اراضی در دریای جنوبی چین فراهم می‌کند.

ساخت زیردریایی هسته ای مجهز به موشک بالستیک (SSBN) برای ارتش آزادی‌بخش چین از زمانی به یک اولویت تبدیل شد که مائو تسه تونگ این گونه زیر دریایی ها را هدف تدارکاتی مهم برای حمایت از امنیت و استقلال چین خواند. مائو در اظهاراتی مشهور در سال 1959 گفت: باید زیردریایی هسته ای بسازیم، حتی اگر ساخت آن 10 هزار سال زمان ببرد.

در هر حال هنوز پس از گذشت شش دهه صنایع تسلیحاتی چین موفق به ایجاد بازدارندگی هسته ای معتبر در زیر دریا نشده است. امروز دستکم چهار زیر دریایی در نیروی دریایی ارتش چین فعال است. چین اولین موشک بالستیک قابل پرتاب از زیردریا را در سال 1988 آزمایش کرد. با این حال هیچ مدرک قاطعی مبنی بر اینکه زیر دریایی هسته‌ای فعلی ارتش تضمین‌کننده قابلیت ضد حمله هسته‌ای باشد، وجود ندارد.

پرسش های زیادی در خصوص ظرفیت‌های کلاس جدید موشک های بالستیک SSBN نیروی دریایی ارتش چین مطرح است. به ویژه مشکلات مرتبط با نیروی محرکه، مانع بزرگی در این راستا هستند. به علاوه این واقعیت که صنعت تسلیحاتی چین بر نسل بعدی SSBN و SLBM متمرکز شده است، تاکید می‌کند که هنوز کار برای رسیدن به ظرفیت ضدحمله هسته‌ای از زیر دریا ادامه دارد.

دریای جنوبی چین نقش مهمی را در راهبرد زیردریایی چین ایفا می‌کند. سال 2014 تصاویری فاش کردند که زیردریایی‌های هسته‌ای چین در پایگاه یولین در جزیره هاینان مستقر هستند. با توجه به دشواری بسیار عبور بدون شناسایی از اولین زنجیره جزایر برای انجام عملیات در آب‌های عمیق اقیانوس آرام، تدارک  بازدارندگی در دریای جنوبی چین، گزینه عاقلانه‌ای است.

زیردریایی‌های SSBN چین باید بتوانند تاسیسات زیرزمینی در پایگاه یولین را بدون آنکه شناسایی شوند، ترک کنند و در برابر عملیات های ضدزیردریایی (ASW) که از طریق هوایی، دریایی و زیردریایی انجام می‌گیرند، محافظت شوند.

از منظر چین با توجه به توازن فعلی قدرت نظامی در روابط آمریکا – چین، این موضوع چالش بسیار بزرگی است. این امر مستلزم رسیدن به برتری در هوا و دریا، گریز از نظارت ماهواره‌های جاسوسی و جلوگیری از دسترسی به زیردریایی‌های تهاجمی هسته‌ای است.

در این چارچوب این احتمال وجود دارد که عملیات های نظارتی آمریکا – که با عنوان آزادسازی دریانوردی در دریای جنوبی چین انجام می‌گیرد – در چین به عنوان راهبردی برای محروم کردن ارتش آزادی‌بخش از یک قابلیت ضدحمله معتبر در نظر گرفته شود.

در سال های اخیر ارتش آزادی بخش جمع‌آوری اطلاعات جاسوسی را یک اولویت در نگرانی‌های امنیتی توصیف کرده است. دستور العمل اخیر ارتش آزادی‌بخش برای توصیف دیپلماسی نظامی در برابر آمریکا با عنوان “نوع جدید روابط نظامی قدرت‌های بزرگ” ، با سه مانع روبروست که یکی از آنها تحت نظارت بودن فعالیت‌های دریایی این کشور است.

در واقع نیروی دریایی ارتش آزادی‌بخش تحت نظارت دایمی آمریکاست و زیردریایی‌های هسته ای چین در این راستا یک اولویت خاص هستند. در ژوئن سال جاری چن ژیائو گونگ، معاون پیشین فرمانده نیروی هوایی ارتش آزادی‌بخش گفت که در سال 2014، نیروی نظامی آمریکا 1200 پرواز شناسایی بر فراز آب‌های نزدیک به چین داشته است.

یک عامل دیگر نیز گرایش فعلی در آسیا به یکپارچه‌سازی منطقه‌ای فعالیت‌های اطلاعاتی، نظارتی و شناسایی (ISR) تحت رهبری آمریکاست. فقط ظرف چند ماه  تحولات قابل توجهی رخ داده است. در فوریه نیروی دریایی آمریکا پیشرفته‌ترین هواپیمای نظارتی P-8A  و تجهیزات ASW خود را در پایگاه هوایی کلارک در فیلیپین مستقر کرد. هواپیمای P-8Aطوری برنامه ریزی شده است که جایگزین P3C Orion شود که همچنان پراستفاده‌ترین هواپیمای عملیات های ASW در میان دوستان و متحدان آمریکا در منطقه بوده است.

در آوریل، نیروی دریایی تایوان برای اولین بار قصدش برای اعزام P-3C به عملیات های نظارتی در دریای جنوبی چین را اعلام کرد. در همان زمان ژاپن و ویتنام به سرعت برای تقویت قابلیت های ASW و ISR خود تلاش کردند و در عین حال فیلیپین در حال ایجاد قابلیت‌های نظارتی خود با کمک ژاپن و آمریکاست.

بنابراین مشکل اصلی زیردریایی‌های هسته‌ای چین، یعنی داشتن سر و صدا،  با وجود عملیات‌های نظارتی دایمی با تجهیزات ASW وخیم‌تر شده است. این شرایط مانع مهمی برای عملکرد بدون شناسایی زیردریایی های SSBN ایجاد می‌کند که به نظر می‌رسد عملکردشان فقط با یک حمایت منطقه‌ای قابل اعتماد ممکن می شود.

احتمال می‌رود چین برای حفاظت از زیردریایی‌های هسته ای خود تصمیم بگیرد پوششی منطقه‌ای را برای عملیات‌های زیردریایی به روش اتحاد جماهیر شوروی (راهبرد باستیون) ارایه دهد. این طور به نظر می‌رسد که این راهبرد می‌تواند با استقرار قابلیت‌های نظارتی چین، زیردریایی‌ها و هواپیماهای تهاجمی – از جمله ناوهای هواپیمابر-  برای فراهم کردن پوشش هوایی، فراهم شود. در حالی که استراتژیست‌های چینی فقط از مفهوم باستیون در بافت دریای جنوبی چین استفاده می‌کنند، در صورت استقرار میزان کافی تجهیزات پوشش هوایی و ASW برای مخفی کردن زیردریایی‌ها، امکان استفاده از مناطق مختلفی (به ویژه در بخش‌های شمالی دریای جنوبی چین) فراهم می‌شود.

باید اشاره کرد که جزایر مصنوعی چین ممکن است در حمایت از چنین سناریویی نقش داشته باشند. در همایش ژیانگشان در نوامبر 2014 در پکن یک افسر عالی‌رتبه نیروی هوایی ارتش آزادی‌بخش استرداد اراضی را در چارچوب “نیاز به پایگاهی برای حمایت از سامانه راداری و فعالیت‌های جمع آوری اطلاعات ما” توصیف کرد.

بر اساس تصاویر ماهواره ای منتشر شده در ماه‌های آوریل و مه، دستکم در یکی از این جزایر توپخانه مستقر شده است.

تصاویر همچنین تجهیزات راداری و مخابراتی و ساخت بنادر و باندهای فرودگاهی را  نشان می‌دهد. تمامی این تاسیسات به وضوح برای گسترش دامنه دفاع هوایی و هشیاری در حوزه دریایی سودمند خواهند بود. این تاسیسات حتی با وجودی که در بدترین سناریوی یک بحران نظامی بسیار آسیب‌پذیرهستند، اما می‌توانند فعالیت‌های نظارتی آمریکا را پیچیده‌تر سازند.

این تجهیزات مربوط به زیردریا قابل اعتمادترین بخش یک زرادخانه راهبردی در نظر گرفته می شوند، زیرا شناسایی آنها بسیار سخت است. منطق نظارت در برابر ضدنظارت یک بعد متعارف آشکار دارد: توازن قدرت میان چین و دیگر مدعیان در دریای جنوی چین در خطر است.

در هر حال بخشی از فعالیت‌های نظامی چین در دریای جنوبی احتمالا با ضعف زیردریایی های هسته‌ای‌اش مشخص می‌شود. حذف این امکان خطر از دست دادن یکی از ویژگی‌های کلیدی احساس تهدید چین و سیاست امنیت ملی‌اش را در بر دارد. بنابراین تنش‌ها در دریای جنوبی چین را باید از دریچه لنزی عریض‌تر از تقویت جنگ‌افزار متعارف نگریست.

هر گونه تنش‌زدایی ممکن است نیازمند تجهیزات کنترل تسلیحات هسته ای باشد. در هر صورت درک اینکه امنیت هسته‌ای تا چه اندازه‌ای سیاست چین را در دریای جنوبی شکل می‌دهد، مستلزم پژوهش و گفت‌وگوی بیشتر است.