کنت کزمان، تحلیلگر ارشد مرکز تحقیقات کنگره آمریکا در جدیدترین گزارش خود با عنوان «ایران»؛ سیاست‌ها، امنیت خلیج (فارس) و سیاست آمریکا به بررسی چارچوب نظام ایران، دستاوردهای نظامی و هسته‌ای ایران و سیاست دولت‌های آمریکا در طول نزدیک به چهار دهه گذشته در قبال ایران پرداخت.

در این گزارش آمده است: سیاست آمریکا از زمان انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹ اساسا بر مبنای مقابله با ایران بوده است اما توافق ایران و گروه ۱+۵ بر سر برنامه جامع اقدام مشترک در ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵ به نظر می‌آید فرصتی را برای کاهش دشمنی دیرینه ایران – آمریکا ایجاد کرده و روابطی جدید را مبنا نهاده است.

مقامات آمریکایی در طول سال‌های دهه ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، حمایت ایران از گروه‌های شیعی در خاورمیانه را اصلی‌ترین تهدید ایران علیه منافع آمریکا و متحدانش می‌دانستند اما برنامه هسته‌ای ایران در سیاست آمریکا در سال ۲۰۰۲ به بعد تقدم یافت و هم‌زمان با پیشرفت ایران در این زمینه حساسیت بیش‌تری پیداکرد. آمریکا در سال ۲۰۱۰ دست به اعمال تحریم‌های اقتصادی بین‌المللی علیه ایران با هدف فشار آوردن بر این کشور زد تا تهران را مجاب به پذیرش محدودیت‌هایی بر برنامه هسته‌ای‌اش کند. این فشار شاید عاملی بود برای انتخاب حسن روحانی در انتخابات ژوئن ۲۰۱۳ به عنوان رییس‌جمهور میانه‌رو ایران، کسی که مذاکراتش به حصول توافق اولیه ژنو در نوامبر ۲۰۱۳ و سرانجام برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) منجر شد. برجام پس از اجرایی شدن در ۱۶ ژوییه ۲۰۱۶ لغو گسترده تحریم‌های وضع شده علیه ایران در ازای محدودیت برنامه هسته‌ای این کشور را در پی داشت.

باراک اوباما، رییس‌جمهور آمریکا تاکید می‌کند که توافق هسته‌ای پتانسیل ایجاد منافعی در روابط رو به بهبود تهران – واشنگتن دارد، هر چند ایران، به آزمایش موشک‌های بالستیک خود ادامه داده، از روسیه سلاح خریده و حمایت خود از حزب الله لبنان را حفظ کرده است. این اقدامات نارضایتی آمریکا و کشورهای عرب عضو شورای همکاری خلیج (فارس)، شامل عربستان، کویت، امارات، بحرین، قطر و عمان را در پی داشته است. این در حالی است که آمریکا روابط خوبی به ویژه در حوزه امنیتی با کشورهای شورای همکاری خلیج (فارس) دارد که به واشنگتن اجازه داده است حدود ۳۵ هزار نیروی نظامی در پایگاه‌های مختلف در خلیج فارس داشته باشد.

بر اساس این گزارش، آمریکا و کشورهای شورای همکاری خلیج (فارس) در چندین عملیات تلاش کردند تا با سیاست‌های منطقه‌یی ایران مقابله کنند که برجسته‌ترین آن‌ها عبارتند از :

•  حمایت لجستیکی و اطلاعاتی آمریکا از اقدامات نظامی تحت رهبری عربستان علیه حوثی‌ها در یمن که مورد حمایت ایران است.
• کشورهای عضو شورای همکاری خلیج (فارس) در سوریه از نیروهای شورشی مخالف دولت حمایت مالی و نظامی می‌کنند تا با بشار اسد، رییس‌جمهور سوریه بجنگند. آمریکا نیز از گروه‌های شورشی مخالف اسد حمایت و تاکید می‌کند که برای تشکیل دولت انتقالی اسد باید از قدرت کنار رود تا ثبات در سوریه برقرار شود و با داعش مقابله کند.
• ایران اگرچه جزو ائتلاف ضد داعش به رهبری آمریکا نیست، به طور جداگانه علیه این گروه در عراق و سوریه مبارزه می‌کند. چند کشور عضو شورا همکاری خلیج (فارس) نیز در این ائتلاف حضور دارند و نیروهای آمریکایی به تاسیسات نظامی این کشور برای مقابله با داعش دسترسی دارند اما حملات هوایی خود را در سوریه کاهش داده‌اند چرا که به نظر می‌آید از همکاری ایران و عراق که تحت کنترل شیعیان است ناراضی هستند.

این تحلیلگر آمریکایی در ادامه گزارش خود به طور مختصر به تلاش آمریکا برای ایجاد یک سامانه دفاع موشکی در منطقه و همکاری موشکی با کشورهای شورای همکاری خلیج (فارس) برای مقابله با موشک‌های دوربرد ایران پرداخته و نوشت:‌ دولت آمریکا در این راستا در سال‌های گذشته موشک‌های پیشرفته خود را به کویت، امارات متحده عربی، عربستان و قطر فروخته است. واشنگتن هم‌چنین در سال ۲۰۰۸ با لهستان و جمهوری چک به توافقی برای ایجاد یک سامانه دفاع موشکی در برابر موشک‌های بالستیک ایران دست یافت. با توجه به پیشرفت‌های ایران و تمرکز این کشور روی موشک‌هایی با برد منطقه‌یی، آمریکا نیز تلاش‌های خود را با وجود مخالفت روسیه برای استقرار این سامانه دفاعی شدت بخشیده و حتی با کشورهای دیگر اروپا، شامل رومانی توافق کرده است.

کنت کزمان در بخش دیگری از این گزارش به تحریم‌های اقتصادی آمریکا و متحدانش علیه ایران اشاره کرده است که با هدف اعمال فشار به ایران برای محدود کردن برنامه هسته‌ای‌اش، توقف حمایت این کشور از برخی گروه‌ها در منطقه و در مجموع محدود کردن قدرت ایران وضع شدند.

این تحلیل گر هم‌چنین به انتشار فهرست خلاصه‌ای از تحریم‌هایی پرداخته است که آمریکا در این سال‌ها علیه ایران وضع کرده و آورده است: هم‌زمان با اجرای توافق هسته‌ای، تحریم‌های بین‌المللی و تحریم‌های ثانویه آمریکا علیه تهران لغو شد، هر چند هنوز تحریم‌های اولیه واشنگتن به قوت خود باقی است.

این تحلیلگر ارشد آمریکایی در بخش دیگری از گزارشش به تلاش‌های دولت‌های آمریکا برای ایجاد تحولاتی در ایران پرداخته و ادعا کرده است که واشنگتن برخلاف تصور اغلب مقامات ایرانی به دنبال تغییر نظام در ایران نیست. با این حال در ادامه نوشته است: در برخی مقاطع زمانی عده‌ای در کنگره آمریکا از به کارگیری اقداماتی از سوی دولت برای براندازی نظام در ایران حمایت کرده‌اند. در کنگره صد و یازدهم، طرحی قانونی ارائه شد که در آن تاکید شده بود آمریکا باید یک سیاست رسمی برای براندازی حکومت در ایران داشته باشد اما دولت‌ها و کنگره‌های بعدی به دنبال تحولات سیاسی از طریق برنامه‌هایی با عنوان «ارتقای دموکراسی» و تحریم‌های حقوق بشری بوده است.

وی در ادامه با وجود این ادعا که اقدامات دولت های آمریکایی در راستای ارتقای وضعیت زندگی مردم ایران بود، به انتشار جزییاتی از فعالیت‌های غیرمستقیم واشنگتن برای تاثیرگذاری در ایران به ویژه از طریق شبکه‌های تلویزیونی و تبلیغ برای آزادی در ایران پرداخته و آورده است: بخشی از برنامه‌های «ارتقای دموکراسی» توسعه برنامه‌های تلویزیونی آمریکا برای ایران بود. رادیو فردا و صدای آمریکا که هر دو بخش‌های فارس زبان دارند، از جمله این تلاش‌ها هستند که هزینه‌های بالایی را نیز برای آمریکا به همراه داشته است.

در این راستا، وزارت امور خارجه آمریکا نیز به سهم خود برای دسترسی به مردم ایران و پیشبرد دیپلماسی عمومی‌اش تلاش کرده است:

• وزارت امور خارجه در ۲۰۰۳ یک وب‌سایت فارسی زبان را به فهرست وب‌سایت‌هایش به زبان‌های دیگر اضافه کرده است که به عنوان مرجعی برای معرفی آمریکا و سیاست‌های آن در قبال ایران شناسانده می‌شود.
• وزارت امور خارجه در فوریه ۲۰۱۱ انتشار پیام‌های فارسی در صفحه توییتر خود را آغاز کرد تا بتواند ارتباط بهتر و نزدیک‌تری با کاربران اینترنت در ایران بر قرار کند.
• وزارت امور خارجه به عنوان بخشی از دیپلماسی عمومی آمریکا در آوریل ۲۰۱۱ یک دیپلمات آمریکایی فارسی زبان را در کنسولگری‌اش در دوبی منصوب کرد تا بتواند به‌طور مرتب و بهینه با رسانه‌های ایران ارتباط داشته باشد.
• وزارت امور خارجه آمریکا از سال ۲۰۰۶ تاکنون حضور دیپلمات‌های فارسی زبان خود در ماموریت‌های مربوط به ایران افزایش داده است.
• این وزارت‌خانه هم‌چنین دفتر امور ایران را راه‌اندازی کرده است که گفته می‌شود با افراد مستقر در آمریکا که دیگر جایی در ایران ندارند، ارتباط برقرار می‌کند.

این تحلیلگر ارشد مسائل ایران هم‌چنین جدولی از جزییات برخی از هزینه‌هایی منتشر کرده است که واشنگتن از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۷ برای تامین بودجه برنامه‌های خود موسوم به ارتقاء دموکراسی در ایران هزینه کرده است که نشان دهنده هزینه‌های چند صد میلیون دلاری واشنگتن در این زمینه است.

منبع: ایسنا