*راجِر بیکر : من در روزهای پایانی مبارزات انتخاباتی آمریکا در کره جنوبی و چین حضور داشتم و رویدادهای انتخابات آمریکا را از این دو کشور دموکراتیک که در حال حاضر دستخوش تحولات و دگرگونی های عظیمی شده اند، پیگیری و دنبال می کردم. در طول مدتی که در کره جنوبی حضور داشتم، ده ها هزار شهروند کره ای در اعتراض به رسوایی های اخیر رئیس جمهور این کشور در خیابان ها دست به راهپیمایی و تظاهرات زدند و خواستار استعفای وی شدند. در هنگ کنگ نیز، صدها هزار نفر از شهروندان این شهر نسبت به مداخله چین در امور داخلی و قوانین هنگ کنگ و همچنین تلاش پکن برای جلوگیری از ورود دو نماینده جدایی طلب به پارلمان، اعتراضاتی را صورت داده و حتی با پلیس این شهر نیز درگیر شدند.

اما با وجود هرج و مرج و بحران های سیاسی پیش آمده، هنگامی که در این دو شهر حضور داشتم مردم سوالاتی را در مورد انتخابات آمریکا از من می پرسیدند؛ سوالاتی نظیر اینکه چه اتفاقاتی در آینده رُخ خواهد داد، یا اینکه پیروزی ترامپ در این انتخابات به چه معنا خواهد بود. یکی از بزرگترین نگرانی های آنها نیز این بود که حصول چنین نتیجه ای در انتخابات آمریکا می تواند منجر به بروز بی ثباتی های گسترده ای در سراسر جهان شود. در کره جنوبی، کشوری که مشروعیت رئیس جمهور آن رو به افول است و شرایط اقتصادی و امنیتی نیز در حالت ناپایداری قرار دارد، مردم و شهروندان نگران آن بودند که پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا تنها به بحران و تنش های موجود دامن بزند. در هنگ کنگ؛ شهری که در آن الگوی “یک کشور، دو نظام” در حال تبدیل شدن به الگوی “یک کشور، یک نظام” است نیز تنها سؤالی که ذهن مردم را سخت به خود مشغول کرده این بود که آیا ساختار و شالوده اصلی سیاست خارجی آمریکا پس از انتخابات ریاست جمهوری این کشور به شکل سابق باقی خواهد ماند و اینکه آیا آمریکا همچنان به حمایت و پشتیبانی های خود از نظام دموکراسی در هنگ کنگ ادامه خواهد داد.

رویدادی عظیم و غیرقابل پیش بینی

ایالات متحده آمریکا چه از منظر اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و چه از نظر امنیت ملی یا منطقه ای تأثیر فوق العاده زیادی بر سراسر جهان دارد. شاید بتوان گفت وجود یک آمریکای غیرقابل پیش بینی به مراتب بسیار ترسناک تر و نگران کننده تر از وجود یک آمریکای متخاصم باشد. در حالت دوم تکلیف تا حدی مشخص است، می توان با آمریکای متخاصم مقابله کرد، به نوعی سازش دست یافت و یا به درک متقابل رسید اما شرایط در حالت اول بسیار پیچیده تر خواهد بود. قرار گرفتن در چنین شرایطی درست همانند آن است که با یک حیوان وحشی و درنده در اتاقی محبوس شویم، در این شرایط نمی توان حدس زد که این حیوان چه واکنشی از خود نشان خواهد داد، اما واکنش او هر چه که باشد قطعاً دارای اثرات و پیامدهایی خواهد بود. شاید این قیاس چندان درست نباشد اما نکته بسیار مهمی که در آن دیده می شود این است که آمریکا در حال ورود به مرحله ای جدید و تبدیل شدن به یک کشور غیرقابل پیش بینی است و هرچقدر که از اهمیت این عدم قطعیت سخن بگوییم، باز هم غلو نکرده ایم.

من آخرین روز اقامتم در کره جنوبی را در شهر اینچوئن گذراندم. در اواسط صبح که هتل را ترک کردم، گویندگان بی رمق و خسته شبکه های تلویزیونی آمریکا همگی خود را برای اعلام خبر پیروزی هیلاری کلینتون در انتخابات آماده کرده بودند اما پس از گذشت ساعاتی ناگهان ورق برگشت و آراء ترامپ از کلینتون پیشی گرفت. رسانه های کره جنوبی نیز در همین حین اعلام کردند که دولت کره جنوبی در نشست اضطراری شورای امنیت ملی این کشور پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و تأثیرات و پیامدهای های آن بر اتحاد میان آمریکا و کره جنوبی را بررسی خواهد کرد.

احتمالات

ترامپ در طول مبارزات انتخاباتی خود به متحدان آمریکا اعلام کرد که اگر می خواهند همچنان از حمایت و پشتیبانی آمریکا برخوردار باشند باید از این پس سهم بیشتری از هزینه های امنیتی خود را پرداخت کنند. همچنین ترامپ به کره جنوبی و ژاپن پیشنهاد کرد که به منظور دفاع و حفاظت از خود و نیز به عنوان بخشی از استراتژی بازدارندگی منطقه ای، به سمت توسعه تسلیحات هسته ای بروند. این اظهارات می تواند نشان از بروز تغییرات عمده ای در دیدگاه های کنونی ایالات متحده آمریکا نسبت به مسئله امنیت در منطقه آسیای شرقی باشد. برای کشور کوچکی همچون کره جنوبی که توسط قدرت های بزرگی احاطه شده و در همسایگی کشوری متخاصم نیز قرار دارد، این امر می تواند موجب بروز تغییرات قابل توجهی در نگرش این کشور نسبت به موضوع امنیت ملی شود. اگرچه از آن زمان به بعد ترامپ همواره در اظهارات خود به کره جنوبی این اطمینان خاطر را داد که تغییرات سریع و یکباره ای در روابط میان آمریکا با این کشور بوجود نخواهد آمد اما با این حال واضح و مبرهن است که دولت جدید آمریکا قصد دارد تا تغییراتی را در نحوه برخورد و چگونگی روابط خود با متحدان و همچنین رقبایش ایجاد کند.

تمامی رؤسای جمهور آمریکا همواره تحت محدودیتهای شدیدی عمل کرده اند، این امر نه به علت محدودیت های کوتاه مدت نسبی و توازن قدرت در نظام حکومتی آمریکا بلکه به دلیل ماهیت نظام بین المللی است. رئیس جمهور آمریکا همچنان که اغلب به اتفاقات جهانی واکنش نشان می دهد تلاش می کند تا به طور فعالانه ای به این رویدادها شکل و فُرم دهد، اما این به آن معنی نیست که دولت های مختلف دارای اولویت های مشابه و یکسان هستند. کشورهای آسیایی انتظار داشتند تا دولت هیلاری کلینتون سیاست های فعلی ضعیف آمریکا در خصوص منطقه شرق آسیا را تقویت کرده و بهبود بخشد. اما به نظر می رسد که دولت ترامپ با اتخاذ مدل اقتصادی مبتنی بر حمایت از صنایع و تولیدات داخلی و همچنین تغییر رویکرد در زمینه تجارت با دیگر کشورها، مسیر کاملاٌ متفاوتی را در پیش خواهد گرفت. این امر می تواند منجر به از بین رفتن امیدها درباره پیمان همکاری های فرا-اقیانوسیه ای موسوم به “ترانس پاسیفیک” (TPP) شده و از سوی دیگر امکان مذاکرات مجدد در زمینه توافقنامه تجارت آزاد میان آمریکا و کره جنوبی را فراهم آورد. علاوه بر این، هرگونه اختلال در فعالیت های اقتصادی میان چین و آمریکا بر اقتصاد دیگر کشورهای آسیایی نیز تأثیرگذار خواهد بود چراکه اقتصاد کشورهای این منطقه با اقتصاد چین گره خورده و در هم تنیده است.

هنگ کنگ نیز از تغییر در روابط میان آمریکا و چین متأثر خواهد بود. اگر ترویج دموکراسی از سیاست خارجی آمریکا حذف شود و دولت جدید این کشور رویکردی انزواطلبانه را در پیش پیرد، بدون شک آمریکا دیگر تمایل چندانی برای مداخله در امور مربوط به دموکراسی های نوظهور از جمله هنگ کنگ نخواهد داشت. اگرچه جمهوری خلق چین ممکن است از چنین تغییری به شدت استقبال کند، اما این اقدام نشان دهنده آن است که آمریکا تمایل خواهد داشت تا ارز رسمی چین را هدف قرار داده و با تلاش های این کشور به منظور ایجاد یک سیستم مالی و بانکداری جایگزین مقابله کند. یکی از اصلی ترین نگرانی های مقامات هنگ کنگ این است که در صورت نبود فشار از سوی آمریکا، چین کنترل بیشتری بر نظام سیاسی هنگ هنگ پیدا خواهد کرد، به خصوص آنکه در طی سال های اخیر میزان اتکاء اقتصادی چین بر اقتصاد هنگ کنگ نیز رفته رفته کمتر شده است.

 در نهایت اینکه پیروزی ترامپ موجب کاهش اعتماد به نفس و شهامت کره جنوبی، هنگ کنگ و چین خواهد شد، دلیل این امر نیز نه بخاطر تغییرات احتمالی در سیاست آمریکا بلکه به دلیل بی ثباتی و عدم قطعیتی است که پس از روی کار آمدن دولت ترامپ با آن مواجه خواهیم بود. در شرایطی که مردم کره جنوبی هنوز به درستی نمی دانند که آیا رئیس جمهور این کشور تا پایان دوره ریاست جمهوری خود در این سمت ایفای نقش خواهد کرد و یا شهروندان هنگ کنگی مطمئن نیستند که آیا چین به نمایندگان منتخب این شهر اجازه حضور در پارلمان را خواهد داد، به نظر می رسد که پیروزی ترامپ تنها موجب تشدید بحران های کنونی شده است. بنابراین این دولت ها در چند ماه آینده به شدت تلاش خواهند کرد تا آینده روشن و مشخصی را برای نظم جهانی تعیین کنند اما با توجه به تقسیمات حزبی بوجود آمده درون نظام آمریکا، پیدا کردن هدف و نیز اطلاعات بی طرفانه ای که بتوانند مفروضات خود را بر آن استوار سازند کار چندان آسانی نخواهد بود.

• پژوهشگر اندیشکده استراتفور                                     
• منبع: دیپلماسی ایرانی