*عبدالرضا فرجی راد

١- پنج کشور شمال اروپا یا نوردیک یعنی فنلاند، سوئد، دانمارک، نروژ و ایسلند از ویژگی‌های منحصربه‌فردی برخوردارند که این ویژگی‌ها تا حدودی آنها را از بقیه کشورهای اروپایی جدا می‌سازد، هر چند که هر کشوری در اروپا انحصارا از ارزش‌هایی برخوردار است که بدان‌ها افتخار می‌کند. شاید بتوان گفت در میان کشورهای شمالی اروپا سوئد نقش محوری داشته و تا گذشته نه چندان دور تحولات و تصمیمات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در این کشور بر بقیه کشورهای نوردیک نیز اثر می‌گذاشت. در سال‌های اخیر با توجه به پیشرفت تکنولوژی، عضویت در اتحادیه اروپایی و ثروتمند شدن، تک‌تک این کشورها نقش مستقل بیشتری را بازی می‌کنند. سوئد کشوری است صنعتی که صنعت مادر در آن سرزمین از زیربنای خوبی برخوردار است ضمن اینکه همچون کشور آلمان توانسته است محصولاتی با کیفیت بالا تولید کند و مشتریان زیادی را به سوی خود جلب نماید. از نقطه نظر صنعتی هیچ کدام از کشورهای شمال اروپا به پای سوئد نمی‌رسد ولی در دو سه دهه اخیر این کشورها سرمایه‌گذاری‌های بسیاری در بخش‌های مربوط به فناوری‌های نوین انجام داده‌اند که نظر جهانیان را به سوی خود جلب کرده‌اند. ارایه خدمات اینچنینی باعث شده که کشورهای نوردیک به ثروت زیادی دست پیدا کنند و این ثروت را در جهت رفاه و آسایش مردم خود به کار ببرند و حتی در قوانین خود طوری برنامه‌ریزی کرده‌اند که نسل‌های بعدی نیز بتوانند از ثروت‌های انباشته استفاده کنند. تقریبا کشورهای شمالی از یک فرهنگ سیاسی، اجتماعی و اقتصادی نسبتا مشابه برخوردارند و در سیاست خارجی خود نیز از این روند پیروی می‌کنند. به طور مثال اگر کشوری از شمال اروپا رابطه خود با کشوری دیگر همچون ایران را بهبود بخشد بر روی دیگر کشورهای منطقه  نیز اثر می‌گذارد. پس از توافق هسته‌ای با ١+۵ ابتدا این نروژی‌ها بودند که قدم جلو گذاشته و خواهان توسعه رابطه با جمهوری اسلامی ایران شدند. هرچند که ابتکار نروژی‌ها امری است طبیعی زیرا آنها به خاطر پیشرفت خود در امر تکنولوژی نفت و گاز و سابقه سرمایه‌گذاری و فعالیت در ایران ظرفیت‌های کشور ما در این حوزه را برای خود ارزشمند تلقی می‌کنند.
سفر نخست‌وزیر سوئد و هیات همراه به تهران قطعا بر کشورهای دیگر نوردیک نیز اثر مثبت خواهد گذاشت و باید از این فرصت‌های ایجاد شده کمال بهره‌برداری را کرد. کشورهای نوردیک می‌توانند هم در امر سرمایه‌گذاری سنگین همچون ماشین‌آلات، کشتی‌سازی و هم بخش‌های سبک‌تر ولی با اشتغال‌زایی بالا با جمهوری اسلامی ایران همکاری کنند.
٢- در بخش‌هایی همچون نرم‌افزاری و فن‌آوری‌های اطلاعاتی، تکنولوژی‌‌های جدید، پزشکی، دانشگاهی، هتل‌سازی و گردشگری و راه‌آهن. ضمن اینکه در بخش بازرگانی نیز می‌توان فعالیت‌های بسیار کرد.
تعداد زیادی ایرانی و مردمانی از کشورهای مسلمان در کشورهای شمال اروپا زندگی می‌کنند  که آداب و رسوم و فرهنگ خود را عموما حفظ کرده و علاقه‌مند به خرید کالاهایی از منطقه خود هستند.
از این ظرفیت با یک برنامه‌ریزی درست می‌توان در جهت افزایش صادرت غیرنفتی اقدام کرد همچنان که ترک‌های مقیم منطقه به واردات کالای هرچه بیشتر از کشورشان یعنی ترکیه تلاش می‌کنند. سوئد یکی از کشورهای پیشرو در امر هواپیماسازی به ویژه هواپیمای مسافری کوچک و جنگی است که می‌توان در این زمینه با این کشور مهم شمالی وارد گفت‌وگو شد. در زمینه محیط زیست و تصفیه فاضلاب و دفع زباله کشورهای منطقه به موفقیت‌های زیادی دست یافته‌اند و آماده‌اند در این زمینه با کشورهای جهان سوم و از جمله ایران همکاری کنند و بر این امر تاکید دارند.
٣- در زمینه سیاست خارجی این کشورها نسبت به دیگر کشورهای اروپایی مستقل‌تر عمل می‌کنند. شاید بتوان گفت که در قضیه فلسطین این کشورها بیش از هر کشور دیگر اروپایی به فلسطینی‌ها نزدیک‌ترند و معمولا روابط آنها با اسراییل انتقادی است.
اما آنچه در مقطع فعلی می‌تواند توسعه رابطه با سوئد و کشورهای شمالی اروپا را برای ما مفیدتر و ارزشمندتر کند کسب تجربه آنها در زمینه شفافیت‌سازی، سیستم مالیاتی عدالت محور، کاهش شکاف بین فقیر و غنی و مبارزه با فساد است. یعنی آن چیزی که فعلا مردم کشور ما از کمبود آن رنج می‌برند. اگر کشور ما بخواهد باتوجه به شعارهای انقلاب موفقیت‌هایی در زمینه‌های فوق الذکر داشته باشد لازم است علاوه بر همکاری‌های صنعتی و تجاری به این مسائل حیاتی نیز در توسعه رابطه با شمال اروپا توجه جدی کند. ضمن اینکه لازم است تفاهمنامه‌ها هر چه زودتر به قراردادهای اجرایی تبدیل شود.

*استاد ژئوپولتیک دانشگاه

منبع: روزنامه اعتماد