استنلی رید در تحلیلی که روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز منتشر کرد، نوشت: این اقدام، معادل سپرده‌گذاری مستقیم است. توتال می‌خواست نظام بانکی را محک بزند و متوجه شود معاملات روزمره در ایران ممکن است تا چه اندازه دشوار باشد.

در حالی که توتال مشغول بررسی سرمایه‌گذاری در ایران است، بسیار محتاطانه عمل می‌کند. توتال یک کارشناس حقوقی را به طور تمام وقت برای بررسی وضع ایران به خدمت گرفته است تا اطمینان یابد هیچ قانونی را نقض نمی کند، زیرا نمی‌تواند از هیچ شهروند آمریکایی در پروژه‌ها در ایران استفاده کند و باید مراقب باشد از شخصیت‌های ایرانی تحریم شده هم دور باشد.

توتال مانند بسیاری از بازیگران نفتی بین‌المللی دیگر به سبب وجود یک بازار بزرگ و پر سود با ذخایر گسترده انرژی، وسوسه شده است در ایران حضور یابد، اما چشم انداز ژئوپلیتیکی موجب شده است شرکت‌ها در مورد تحریم‌ها و محدودیت‌های مربوط به کار در ایران نگران باشند.

دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا که «به ایران هشدار داده»، این خطرات را تشدید کرده است.

لحن سختگیرانه واشنگتن موجب شده است شرکت‌هایی مانند توتال که جزء نخستین شرکت هایی بودند که به ایران آمدند، درنگ کنند و در این باره نگران شوند که آیا فرصت‌هایی را که مدت مدیدی منتظرش بودند، محقق خواهد شد یا آیا دولت ترامپ، قوانین پیچیده فعلی برای تجارت با ایران را دشوارتر و سخت‌تر خواهد کرد؟

به هر حال برخی شرکت‌های بزرگ جهانی پا پیش گذاشته‌اند. شرکت‌های هواپیماسازی بوئینگ و ایرباس به توافقاتی برای فروش در مجموع180 فروند هواپیما به ایران دست پیدا کرده‌اند. شرکت خودروسازی پژوی فرانسه متعهد شده است 300 میلیون یورو معادل 320 میلیون دلار برای فعالیت سیتروئن در ایران بپردازد و گروه های هتل‌داری مانند آکور و روتانا به توافق‌هایی در زمینه گردشگری دست پیدا کرده‌اند.

در این میان، شرکت‌های فعال در زمینه انرژی به صورت ویژه‌ای ایران را زیر نظر دارند.

 بر اساس «بررسی آماری شرکت بریتیش پترولیوم درباره میزان انرژی جهان»، این کشور دارای بزرگ‌ترین ذخایر گاز طبیعی در جهان و دومین ذخایر مهم نفت در خلیج فارس است. بعد از اینکه ایران حدود دو سال قبل با قدرت‌های جهانی درباره لغو تحریم‌های مربوط به برنامه هسته‌ای خود توافق کرد، امیدوار بود سرمایه‌گذاری بین المللی در کشور صورت بگیرد، اما ایران به علت اینکه با آمریکا در تقابل قرار دارد، به مکانی مشهور است که تجارت با آن دشوار و پرابهام است.

محدودیت های بانکی هنوز به قوت خود باقی است.

واشنگتن هنوز هم فعالانه شرکت های آمریکایی را از سرمایه گذاری در بخش انرژی ایران منع می‌کند. در حالی که قیمت‌های نفت هنوز کمتر از نصف سطح آن در سال 2014 است، شرکت‌های اروپایی مانند بریتیش پترولیوم که سابقه فعالیت آن به زمان کشف نفت در ایران برمی‌گردد، همچنان مردد هستند. این وضعیت، فرصتی برای توتال به وجود آورده است.

پاتریک پویان، مدیر اجرایی این شرکت در مصاحبه اخیر خود گفت: «ما  کمی جسورتر از دیگران هستیم. این بخشی از قدرت ماست.»

پس از آنکه تحریم‌های هسته‌ای ایران سال گذشته برداشته شد، آقای پویان از این فرصت استفاده و نوامبر سال 2016  از ایران دیدن کرد. توتال تا نوامبر 2016 درباره رئوس اصلی سرمایه‌گذاری اولیه 2 میلیارد دلاری با ایران توافق کرد. این توافق اگر تکمیل شود، نخستین توافق یک شرکت بزرگ انرژی غربی پس از لغو تحریم‌ها خواهد بود.

اینکه آیا توتال موفق به تکمیل این توافق خواهد شد، نه تنها برای این شرکت، بلکه برای شرکت‌های دیگر علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در تهران مهم است.

صنم وکیل، تحلیلگر مسائل ایران در اندیشکده چتم هاوس که یک سازمان تحقیقاتی مستقر در لندن است، گفت: «بخشی مهم از قرارداد هسته‌ای این بود که ایران می‌تواند از لحاظ اقتصادی بازسازی شود و به نتیجه نرسیدن چنین معاملاتی، خبر بدی برای این کشور خواهد بود.»

توتال در بخشی از بزرگ‌ترین میدان گاز طبیعی جهان که بین ایران و قطر در خلیج فارس مشترک است، سرمایه گذاری می کند. این شرکت اکنون به واسطه فعالیت خود در ایران پیش از آنکه تحریم‌ها اعمال شود، این حوزه را که تهران ‌آن را پارس جنوبی می‌نامد، می‌شناسد.

پویان که با ایران و قطر کار کرده است، تخمین می‌زند که حفر چاه و ایجاد سکوهای مورد نیاز برای تولید، دشوار نخواهد بود و اعتقاد دارد هیچ اتفاقی که توتال برای مواجهه با آن آمادگی نداشته باشد، روی نخواهد داد.

با این حال، پویان با احتیاط وارد ایران می‌شود که این نشان‌دهنده خطرات موجود است.

 پویان یک کارشناس حقوقی تمام وقت را برای رسیدگی به امور ایران تعیین کرده است. این اقدامی غیرمعمول است، آن هم در صنعتی که چنین کارکنانی معمولا به مسائل چند کشور یا چند موضوع رسیدگی می‌کنند.

انتصاب یک کارشناس حقوقی تمام وقت برای رسیدگی به امور ایران نشان می‌دهد از نظر این شرکت کار با ایران تا چه اندازه پیچیده و نیز مهم است.

مانور در نظام بانکی نیز دشوار است. آمریکا استفاده از نظام بانکی دلاری را برای معاملات با ایران ممنوع کرده است. در حالی که شرکتی با اندازه توتال می‌تواند به آسانی از عهده استفاده از منابع دیگر بر بیاید، این موضوع تجارت را دشوارتر می‌کند.

توتال، شریک شرکت مهم و دولتی CNPC چین است که می تواند به توتال امکان دسترسی به تامین اعتبار از بانک‌های این کشور را بدهد. توتال همچنین در تلاش برای یافتن قرض‌دهندگان اروپایی است که تمایل داشته باشند در ایران فعالیت کنند. بانک‌های بزرگ‌تر که نگران روبرو شدن با مشکلاتی با مقامات آمریکایی هستند، فعلا خودشان را کنار کشیده‌اند.

پویان گفت: «ما بعضی بانک های متوسط را پیدا کرده ایم که آماده کار با ایران هستند.» توتال برای محک زدن نظام بانکی، چند معامله حداقلی را از طریق نظام بانکی انجام داده و امیدوار است مشکلاتی را که در وارد و خارج کردن پول در معامله با ایران وجود دارد شناسایی کند. پوپان افزود:«محدودیت هایی وجود دارد ولی ما می‌توانیم کار را انجام دهیم.»

خطرات و چالش‌ها برای شرکت‌های کوچک‌تر حتی بیشتر است. محدودیت‌های بانکی موجب شده شرکت‌های کوچکتر به وام و اعتبارها دسترسی نداشته باشند و از کارت‌های اعتباری و اعتبارهای بین‌المللی نیز نتوانند استفاده کنند. در عوض، از کارکنان خواسته می‌شود مقادیر زیادی پول نقد حمل کنند که این اقدامی پر خطر است.

تفاوت زیاد بین نرخ‌های تبدیل رسمی و غیررسمی ارز نیز یک مشکل است. تبدیل پول در یک صرافی مجاز می‌تواند به معنای پذیرش نرخی باشد که بیست درصد بالاتر از نرخ موجود در بازار سیاه است.

خطر بالقوه آنچه دولت ترامپ قصد دارد در مورد توافق هسته‌ای و به طور کلی روابط با ایران انجام دهد نیز مطرح است. توتال به‌ویژه این موضوع را زیر نظر دارد که آیا ترامپ معافیت‌هایی را که به شرکت‌های بین‌المللی اجازه فعالیت در ایران را می دهند، تمدید می کند. زمانی که پای توافق هسته ای به میان می‌آید، شرکت‌ها درباره از سرگرفته شدن تحریم‌های شدیدتر در صورتی که به نظر برسد ایران از توافق هسته‌ای تبعیت نمی‌کند، نگرانند.

تحلیلگران می‌گویند وجود موانع متعدد ممکن است موجب شود سرمایه‌گذاری در ایران کندتر از آنچه برخی افراد پیش‌بینی می‌کنند، پیش برود، حتی اگر پای شرکت‌های بزرگ اروپایی در میان باشد که از لحاظ قانونی برای تجارت با ایران آزادند و می‌توانند بر بسیاری از چالش‌ها غلبه کنند.

حلیمه کرافت، تحلیلگر مسائل انرژی در موسسه بازارهای سرمایه ای آر بی سی در واشنگتن گفت این موانع به طور قطع فعلا می‌تواند مانع ورود شرکت های مهم اروپایی به ایران شود.

شرکت‌ها در حالی که عملا با دو گزینه سرمایه‌گذاری در ایران یا دسترسی داشتن به بازارهای سرمایه‌ای آمریکا روبرو هستند، باید یکی را انتخاب کنند.