پیش و بلافاصله پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا، کرملین ابراز خشنودی و رضایت کرد. با این حال، دونالد ترامپ تمایل اندکی به همکاری با روسیه نشان می دهد. علت این امر چیست؟
از هفته ها پیش، بحث روسیه مهم ترین مسئله در آمریکا می باشد. با این حال، تنها در سیاست داخلی به این موضوع پرداخته می شود. تمرکز اصلی این بحث و گفتگوها بر سر میزان نفوذ و تأثیر مسکو در مبارزات انتخاباتی آمریکا است. پرسش های مطرح شده از این قرار هستند: آیا ترامپ یا تیم انتخاباتی وی از اقدامات هکرهای روسیه، برای مثال مانند دریافت و سرقت ایمیل ها از جناح هیلاری کلینتون و انتشار آن در ویکی لیکس اطلاع داشته اند؟ آیا گفتگو و توافقی بین روس ها و اردوگاه ترامپ در این مورد صورت گرفته است؟
اگرچه مدارک و شواهد ملموسی در این باره وجود ندارد، اما اشاراتی به آن شده است. در حال حاضر سازمان اف بی آی مشغول بررسی در این باره بوده و کمیته اطلاعاتی سنای آمریکا نیز به احتمال در روزهای آینده تحقیقات خود را آغاز خواهد کرد. البته این تحقیقات چندین ماه طول خواهد کشید. همچنین نمایندگان حزب دمکرات نیز با تمام توان تلاش می کنند این موضوع را همچنان در اولویت نگه دارند. آنها از سوی جمهوری خواهان منتقد روسیه نیز پشتیبانی می شوند. به این ترتیب موضوع روسیه برای ترامپ به یک میدان مین تبدیل شده است. صرف نظر از هر برخوردی که وی در این زمینه در پیش بگیرد، در نهایت همچنان بازنده خواهد بود.
شور و اشتیاق برای ترامپ جای خود را به سرخوردگی می دهد
اما این موضوع چه معنایی برای مسکو دارد؟ امیدهای کم رنگ پیشین برای ایجاد یک شروع جدید در روابط بین پوتین و ترامپ اکنون نقش بر آب شده است. مسکو از حاکم جدید واشنگتن سرخورده شده است. اگر چه کارشناسان سیاست خارجی مسکو از ابتدا نسبت به این که با به قدرت رسیدن یک رئیس جمهور غیر قابل پیش بینی در واشنگتن اوضاع بهتر از قبل شود، تردید داشتند با این حال، ترامپ برای کرملین در طول مبارزات انتخاباتی آمریکا، یک چشم انداز ایده آل بود: تصویر تبلیغاتی روسیه از غرب ضعیف و فاسد، در سخنرانی های وی کاملاً تأیید و تثبیت گردید.
این نامزد جمهوری خواهان از دید روس ها به عنوان یک برادر نزدیک تلقی می شود. پیروزی ترامپ در این انتخابات، حتی کرملین را نیز شگفت زده کرد. در مجلس دوما، از این پیروزی با تشویقی پرشور استقبال شد. رسانه های این کشور چندین هفته در مورد این حاکم جدید گزارش دادند. او حتی محبوب تر از پوتین بود که معمولاً تیتر اول اخبار را به خود اختصاص می دهد. کرملین اکنون شور و اشتیاق خود را فرو نشانده است. آنها می خواهند صبر کرده و نظاره گر اوضاع باشند.
روسیه می خواهد نفوذ خود را در اروپا تضمین و تثبیت کند
در درجه اول، رهبری روسیه به چه توافقی با ترامپ امیدوار بود؟ هدف اصلی و برتر این بود: ترامپ تحریم هایی را که اوباما به علت الحاق کریمه و جنگ در شرق اوکراین علیه روسیه اعمال کرده بود، لغو کند. چنین اقدامی، اتحادیه اروپا را نیز تحت تأثیر قرار می داد. تعدادی از کشورهای عضو این اتحادیه – مانند ایتالیا – از مدت ها پیش در پی برداشتن تحریم ها بوده اند؛ ممانعت از چنین چیزی برای آلمان، فرانسه و دیگر کشورهای اتحادیه اروپا، به خصوص پس از برداشته شدن این تحریم ها از سوی واشنگتن بسیار دشوار خواهد بود.
مسکو همچنین امیدوار بود که رئیس جمهور جدید آمریکا در ضمن تا حد زیادی از سیاست های بین المللی فاصله بگیرد. چنین اقدامی نفوذ روسیه در اروپا را تسهیل می نمود. اظهارات ترامپ در مورد منسوخ و قدیمی بودن پیمان ناتو نیز این امیدها و انتظارات را تقویت کرده بود. در رابطه با سوریه، مسکو باور داشت که در آینده با رئیس جمهور جدید به نتیجه بهتری به نسبت آنچه در دوران باراک اوباما امکان پذیر بود، دست خواهد یافت. پیش از آغاز به کار رسمی ترامپ، مسکو با فتح بی رحمانه حلب شرایط آغازین این مذاکرات را به نفع خود بهبود بخشیده بود.
مسکو از برخوردهای ترامپ خشمگین و ناراضی است
از تمام این انتظارات و امیدها هیچ اثری باقی نمانده است. ترامپ تا کنون چندین بار اطمینان داده که از پیمان ناتو حمایت خواهد کرد. اواخر ماه مه، او در اجلاس بروکسل شرکت خواهد کرد. مسکو همچنین از اصرار ترامپ به اروپایی ها در ناتو برای صرف پول بیشتر در زمینه دفاعی، چندان خشنود نیست. علاوه بر این، ترامپ اشارات و پیام هایی مبنی بر وجود تهدیدی از سوی کرملین ارسال کرده است. هنگامی که پوتین در اولین تماس تلفنی خود با ترامپ تمدید قرارداد “شروع جدید” را پیشنهاد کرد، ترامپ ابتدا در مورد این موضوع اطلاعی نداشت و پس از مکث کوتاهی این پیشنهاد را رد کرد، زیرا این قرارداد “یکی از چندین توافق بد” دولت اوباما بوده است.
بر اساس این پیمان که در سال ٢٠٢١ به پایان خواهد رسید، روسیه و آمریکا تعداد سکوهای پرتاب موشک های هسته ای خود را تا نصف کاهش خواهند داد. نکته ناراحت کننده تر برای پوتین، بیانیه ترامپ مبنی بر قصد آمریکا برای نوسازی سلاح های هسته ای آمریکا می باشد. این همچنین بدان معنی است که ترامپ به دفاع موشکی آمریکا در اروپا پایبند خواهد بود. این نکته روس ها را به شدت خشمگین و ناراضی کرده است، زیرا از این طریق توازن استراتژیک موجود زیر سوال خواهد رفت. زیرا چنین توازنی فقط در صورتی به وجود خواهد آمد که ابرقدرت های هسته ای، در صورت قرار گرفتن آماج حمله هسته ای، امکان وارد آوردن ضربه موفقیت آمیز تلافی جویانه، در اختیار داشته باشند. تقاضای واشنگتن از روسیه برای باز پس دادن کریمه نیز مسکو را بسیار ناراحت کرده است.
وجود نداشتن اولویتی برای رئیس جمهور آمریکا
علاوه بر این: کارکنان دولت ترامپ در مقایسه با برداشت های اولیه، کمتر متمایل و نزدیک به روسیه هستند. اگر چه رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه در گذشته به عنوان رئیس شرکت انرژی اکسون موبیل با روسیه تجارت کرده، از تحریم های برقرار شده علیه روسیه انتقاد و در سال ٢٠١٣ از ولادیمیر پوتین نشان “دوستی” دریافت کرده است. اما این بدان معنا نیست که تیلرسون به عنوان یک سیاستمدار در حال حاضر بنا به منافع روسیه عمل خواهد کرد. او می داند که طبیعت و طینت روس ها چگونه بوده و تا چه حد می تواند به آنها اعتماد کند. در مذاکرات، او بسیار سختگیرانه و جدی خواهد بود. روز جمعه، او در نشست وزرای خارجه ناتو در بروکسل اولین نشانه های این خط مشی را آشکار کرد. این اتحادیه باید به “تجاوز روسیه در اوکراین و هر جای دیگر” پاسخ داده و چگونگی و میزان حضور خود را در شرق اروپا مورد بحث قرار دهند.
پوتین چه بده بستانی را می تواند به رئیس جمهور آمریکا پیشنهاد دهد؟ بهترین پیشنهاد از دیدگاه ترامپ ایجاد یک جبهه روسی آمریکایی علیه پکن است، زیرا او چین را به عنوان تهدید اصلی برای اقتصاد آمریکا تلقی می کند. اما پوتین به پکن به عنوان وزنه تعادل در مقابل غرب نیاز دارد، به خصوص در صورتی که همکاری با همسایگان بنا به انتظارات و تمایلات مسکو پیش نرود. استفاده از این ابزار به هیچ عنوان امکان پذیر نیست. حتی در عرصه اقتصادی، روسیه فرصت ها و امتیازات چندانی برای ارائه دادن ندارد: آمریکا در نتیجه فراکینگ (شیوه استخراج از طریق تزیق مایع با فشار شدید به صخره های حاوی نفت و شکستن آن ها) به اندازه کافی نفت و گاز داشته و هیچ الزامی برای سرمایه گذاری در زمینه انرژی روسیه وجود ندارد. به طور خلاصه، روسیه برای ترامپ در حال حاضر اولویت سیاست خارجی محسوب نمی شود.
پوتین باید برای به دست آوردن موفقیت های جدید صبر کنید
اگرچه مسکو از سال ٢٠١۴ با تلاش به نسبت کم، نتایج بسیاری به دست آورده است، تا بی اعتنایی اوباما به قدرت منطقه ای روسیه را جبران کند اما با جنگ کوچک و پیروزمندانه کریمه و شرق اوکراین، پوتین رابطه خود با غرب را تخریب کرده اما توانسته بار دیگر حمایت و پشتیبانی مردم را به خود جلب کند. او می خواهد سال آینده نیز بار دیگر در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کند. هدف کرملین مشارکت مردمی هفتاد درصدی و نتیجه ای تا همین اندازه موفقیت آمیز برای پوتین می باشد.
با این حال، بسیج مردمی قابل توجه که در نتیجه الحاق کریمه به دست آمده بود، اکنون به پایان رسیده است. در سوریه، شکست ها بیشتر می شوند. در اوکراین نه راه پیش و نه راه پس وجود ندارد. همچنین مشخص نیست که آیا انتخابات در فرانسه و آلمان موقعیت کرملین را بهبود خواهد بخشید یا خیر. با وضعیت اقتصادی موجود، پوتین به سختی می تواند روسیه را تشویق کند. یک سناریو ممکن برای افزایش محبوبیت، همکاری جدید با آمریکا بود – به عنوان مهر تأییدی بر اهمیت جهانی روسیه. این احتمال نیز اکنون از میان رفته است.
پوتین این روزها مشابه یک بازیکن در کازینویی به نظر می رسد که با کارت های بد خود به خوبی بلوف می زند و برد زیادی می کند. او در سرمستی ناشی از پیروزی به بار می رود و به نویشیدن مشروب می پرداز. در پایان، صورت حساب وی بسیار بالا می باشد. اما هنگامی که او برمی گردد، کیوسک مخصوص تبدیل سکه های بازی به پول بسته شده است. در حال حاضر او باید در گوشه ای نشسته و منتظر بماند.

منبع: اداره کل رسانه های خارجی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی