دولت ایران دوباره برای پایان دادن به انحصار در اختیار داشتن بیشترین میزان تولید و بهره برداری از ذخایر مشترک از سوی قطر در بزرگ ترین میدان گازی جهان عزم خود را جزم کرده است. این کشور دیروز فازهای جدید به بهره برداری رسیده در این میدان را افتتاح کرد. این امر شعله ور شدن رقابت برای تولید بیشترین میزان ممکن گاز از میدان گازی مشترک بین ایران و قطر را در زمانی که بازارها از مازاد عرضه بر تقاضا رنج می برند، هشدار می دهد.
رقابت میان ایران و قطر برای بهره برداری از میدان گازی مشترک دیروز وارد مرحله جدیدی شد. بدین ترتیب که حسن روحانی، رئیس جمهور ایران پنج فاز جدید طرح میدان پارس جنوبی مشترک با قطر را افتتاح کرد، میدانی که میدانی که قطر آن را گنبد شمالی نامگذاری کرده است.
تحلیلگران می گویند ایران و قطر احتمالا وارد رقابت برای تولید بیشترین میزان ممکن از این میدان مشترک خواهند شد و این مسئله احتمالا به غرق شدن بازار با مازاد عرضه و کاهش بیشتر قیمت های گاز خواهد انجامید که حدود شصت و پنج درصد قیمت خود را از نیمه سال ٢٠١۴ تاکنون از دست داده است.
در این راستا تحلیلگران احتمال می دهند روابط قطر و ایران وارد مرحله جدیدی شود که رقابت برای تولید نفت و گاز از این میدان مشترک بر آن سیطره دارد. این مسئله ممکن است صلحی را که در روابط دو کشور حکم فرماست برهم زند و به انحصار در اختیار داشتن بیشترین میزان تولید از این میدان به مدت طولانی از سوی قطر، پایان دهد.
در گزارش های ایران آمده است برای بهره برداری از فازهای جدید بیست میلیارد دلار سرمایه گذاری شده است تا بهره برداری از این میدان شتاب پیدا کند چون به علت تحریم های بین المللی توسعه میدان گازی پارس جنوبی مدت دوازده سال راکد مانده بود.
مسئولان ایرانی تاکید کردند آغاز [بهره برداری از] فازهای هفده تا بیست و یک، راه را پیش روی ایران برای پشت سر گذاشتن سطح تولید گاز از همسایه خود یعنی قطر هموار می کند که این میدان فلات قاره ای را با ایران به صورت مشترک در اختیار دارد.
روحانی گفت تولید ایران از این میدان در حال حاضر ۵٧۵ میلیون متر مکعب در روز یعنی معدل حدود شصت و پنج درصد از مجموع تولید آن است که حدود ٨٨۵ ملیون متر مکعب در روز بالغ می شود.
نه روحانی و نه دیگر مسئولان ایرانی که در این مراسم شرکت کرده بودند، چارچوب زمانی این پروژه ها را مشخص نکردند. رسانه های دولتی اعلام کردند تهران همچنین چهار پروژه دیگر در زمینه پتروشیمی را افتتحاح کرده که ظرفیت تولیدی آن به یک میلیون تن در سال می رسد و ارزش آن حدود دو میلیارد دلار است.
بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران تاکید کرد کشورش ” در اوج تحریم های بین المللی موفق به توسعه یازده فاز در میدان پارس جنوبی با کمک مهندسان و کارگران ایرانی شده است”.
قطر در ابتدای ماه جاری به تعلیق دوازده ساله ای پایان داد که درباره توسعه میدان گازی مشترک اعمال کرده بود، تا بدین ترتیب وارد رقابت با ایران برای بهره برداری از ذخایر این میدان مشترک شود.
سعد شریده الکعبی، مدیر اجرایی شرکت نفت قطر در آن زمان تاکید کرد این تصمیم هیچ ارتباطی با پروژه های ایران برای توسعه بخش مربوط به این کشور در این میدان گازی مشترک ندارد.
اما تحلیلگران میان این تصمیم قطر و پروژه های ایران برای بهره برداری از این میدان مشترک ارتباط برقرار کردند، در این راستا قطر از سال ١٩٩١ بیشتری میزان برداشت را از این میدان در انحصار خود داشت در زمانی که تلاش های تهران به علت تحریم های بین المللی اعمال شده علیه این کشور با مانع مواجه شد.
ایران احتمالا به سال های طولانی برای جذب سرمایه گذاری ها و تکنولوژی برای رسیدن به مرحله تولید گسترده از این میدان مشترک نیازمند است این در حالی است که قطر از جدیدترین تاسیسات جهانی برای بهره برداری و مایع کردن گاز و انتقال آن به بازارهای جهانی برخوردار است.
وزارت نفت ایران در تاریخ نوزدهم ماه مارس گذشته برای نخستین بار آغاز تولید از چاه های جدید از این میدان عظیم را اعلام کرده بود که مساحت آن حدود ٩٧٠٠ کیلومتر مربع می رسد و ۶٠٠٠ کیلومتر مربع آن در آب های سرزمینی قطر قرار دارد.
ایران دومین ذخایر گاز جهان را پس از روسیه و چهارمین ذخایر نفت را در اختیار دارد. در ماه ژانویه گذشته از مشارکت بیست و نه موسسه بین المللی نفتی در پروژ های تولید انرژی خبر داده بود.
اما دولت ایران همچنان روی انجام آخرین بازنگری ها در قرارداد های جدید سرمایه گذاران خارجی در سایه کشمکش های شدید میان تندورها و اصلاح طلبان درباره انگیزه ها و مشوق هایی که می توان به شرکت های خارجی اعطا کرد، کار می کند.
گروه نفتی توتال فرانسه در نوامبر گذشته توافقی اولیه به ارزش ۴,٨ میلیارد دلار برای توسعه فاز یازده پروژه میدان پارس جنوبی را امضا کرد اما این گروه توضیح داد منتظر [دریافت] نشانه ها از واشنگتن پیش از انجام آخرین جرح و تعدیل ها در این توافق خواهد بود.
با وجود لغو بسیاری از تحریم ها و از جمله تحریم هایی که بخش انرژی را هدف قرار داده بود، پس از توافقی که تهران با کشورهای بزرگ درباره برنامه هسته ای در سال ٢٠١۵ امضا کرد، اما واشنگتن برخی تحریم ها را نگه داشت که همچنان سرمایه گذاری ها را [در این زمینه] با مانع مواجه می کند و باعث نگرانی این شرکت های خارجی می شود.
همچنین محدودیت های اعمال شده در بازار هایی که می توان نفت را در آن ها به فروش رساند نقطه حل نشده و بغرنجی است به گونه ای که از توانایی این شرکت ها در افزایش سود به ویژه در بازاری می کاهد که با مازاد عرضه مواجه است.
از زمان اجرای توافق هسته ای در ژانویه سال ٢٠١۶ ایران تولید نفت خود را از ٢,۶ میلیون بشکه در روز به ٣.٩ میلیون بشکه در زمانی افزایش داد که در آن صادارات نفتی از یک میلیون بشکه به حدود سه میلیون بشکه در روز افزایش یافته است .
قطر درآمدهای مالی فراوانی از انحصار صادارات گاز [از این میدان مشترک] بدست آورد و تولید خود را با روندی سریع افزایش داد و در این مدت بر عدم تحریک ایران به منظور ادامه برداشت از این میدان مشترک اهتمام داشت.
ذخایر قابل برداشت این میدان مشترک به ٩٠٠ هزار میلیارد فوت مکعب یعنی حدود هشت درصد از ذخایر گاز طبیعی تایید شده جهان می رسد به علاوه ذخایر نفتی که بیش از از ١۴ میلیارد بشکه برآورد می شود.

منبع: اداره کل رسانه های خارجی وزارت فرهنگ وارشاداسلامی