جدیدترین مطالب

أحدث المقالات

بحران قطر و احتمال تغییر ائتلافهای منطقهای
کریم سعید در مجله سیاست بین الملل وابسته به موسسه الاهرام در این باره نوشت: این مسئله زمینه تغییر ائتلافهای منطقهای را در پی بحران قطر و اثرگذاری آن بر منافع دولتهای منطقه و در رأس آن رژیم صهیونیستی، ترکیه و ایران فراهم میکند.
در همین حال رژیم صهیونیستی مواضع مبهم خود را کنار گذاشته و به صف تحریمکنندگان قطر پیوست.
ترکیه و بحران قطر
پس از آغاز بحران قطر، ترکیه به سرعت موضع گیری کرد، به شکلی که پارلمان ترکیه در ۷ مه ۲۰۱۷ قانونی تصویب کرد که اجازه میدهد نیروهای نظامی ترکیه بر اساس توافقنامه دفاعی میان دو کشور در سال ۲۰۱۴ در یک پایگاه ترکیه در قطر مستقر شوند.
در این باره با وجود آنکه رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه از تصمیم تحریم قطر انتقاد کرد و اتهام حمایت دوحه از تروریسم را رد کرد، اما در همین حال از انتقاد از کشورهای تحریمکننده قطر اجتناب کرد.
همچنین شرکتهای ترکیه آمادگی خود را برای تأمین کمکهای غذایی و آب مورد نیاز قطر اعلام کردند و رئیس انجمن صادرکنندگان ترکیه اعلام کرد که آنها آماده تأمین نیازهای غذایی و آب ترکیه هستند.
این حمایت ترکیه از قطر به منافع اقتصادی و سیاسی میان دوحه و آنکارا باز میگردد، به شکلی که شرکتهای ترکیه برنده قراردادهایی به ارزش بیش از ۱۳ میلیارد دلار از طرحهای زیرساختی قطر مرتبط با جام جهانی فوتبال در سال ۲۰۲۲ شدند. هم چنین احتمال استفاده ترکیه از گاز قطر با نرخ پایین در صورت متشنج شدن روابط ترکیه با روسیه وجود دارد. از بعد ایدئولوژیکی نیز ترکیه از نظر حمایت از جنبشهای اسلامی سیاسی با قطر هم عقیده است.
از سوی دیگر ورود نظامی ترکیه به بحران قطر چه بسا باعث افزایش نفوذ نظامی ترکیه در این کشور، پس از تمرکز نیروهای آن در سومالی و کردستان عراق در کنار حضور نیروهای ترکیه در سرزمینهای سوریه شود.
این در حالی است که روابط آنکارا با محور کشورهای تحریمکننده قطر در دوره آینده شاهد عقبنشینی خواهد بود. در این باره مسئله انصراف ریاض از قرارداد خرید کشتیهای جنگی نوع میلگم و بالگردهای اتاک از ترکیه به ارزش دو میلیارد دلارقابل توجه است. هم چنین پیشبینی میشود سرمایه گذاریهای عربستان در ترکیه به رغم تبادل تجاری بالا میان دو کشور به ارزش ۲۰ میلیارد دلار، کاهش یابد.
در همین حال موضع آنکارا در برابر بحران قطر باعث شد دعوتهایی از سوی شهروندان سعودی برای تحریم کالاهای ترکیه در سایتهای ارتباطات اجتماعی مطرح شود. این در حالی است که روابط ترکیه و محور ریاض اگرچه به سمت سردی پیش خواهد رفت، اما به مرحله قطع کامل روابط نخواهد رسید، زیرا دشمنی با ترکیه به شکل عملی به معنای تضعیف اردوگاه اهل سنت است که ریاض عملا تلاش میکند این اردوگاه را در مقابل ایران تقویت کند.
ایران و بحران قطر
ایران در ابتدا در سطح رسمی موضع محافظهکارانهای در برابر بحران قطر اتخاذ کرد و در اولین موضعگیری خود بر ادامه تقویت روابط با تمامی طرفها تأکید کرد و اشارهای به مخالفت با اقداماتی که علیه قطر اتخاذ شده داشت. با سرعت گرفتن روند حوادث، ایران از زبان مسئولان خود اقدامات صورت گرفته از سوی کشورها برای مجازات قطر را رد کرد.
در همین حال حمید ابوطالبی، مشاور سیاسی رئیس جمهور ایران تأکید کرد که دوره تحریمها و قطع روابط دیپلماتیک، بستن مرزها و محاصره کشورها سپری شده است و اخراج کشورها از مجموعهها راه حل بحران نیست.
موضع ایران در حمایت از قطر دلایل متعددی دارد که اولین آن همکاریهای مختلف با قطر است.
از نظر امنیتی، دو کشور در سال ۲۰۱۶ توافقنامهای امضا کردند که به نیروهای ایرانی اجازه میدهد در داخل آبهای منطقهای قطر در چهارچوب تلاش برای مبارزه با قاچاق و تروریسم حضور یابند.
از نظر اقتصادی بر اساس یک توافقنامه در سال ۲۰۱۴ در بوشهر منطقه آزاد تجاری میان دوحه و ایران اعلام شده است. در همین رابطه، پس از بحران قطر، ایران به قطر پیشنهاد داد محصولات کشاورزی و مواد غذایی از طریق ۳ بندر در جنوب ایران به قطر صادر شود.
همچنین در این میان شاهد ترمیم روابط ایران با ترکیه هستیم، به شکلی که شاهد سفر وزیرخارجه ایران به ترکیه برای بحث درباره بحران قطر بودیم.
تهران تلاش میکند نفوذ خود را در داخل محیط جغرافیایی کشورهایی مثل سوریه، یمن و عراق که عمق استراتژیک خلیج فارس به شمار میآیند، افزایش دهد. از این رو ایران اقدام به حمایت از موضع قطر در راستای کمک این کشور به حل و فصل بحران کشورهای مذکور کرد.
در همین حال نقشآفرینی ایران در بحران قطر فرصتی برای تهران جهت ترمیم روابط با جنبش حماس به شمار میآید. بحران قطر فرصتی برای ایران برای توسعه روابط خود با جنبش حماس فراهم آورد، به شکلی که تحریم قطر حجم فشار بر جنبش حماس را افزایش داد و این مسئله در کاهش میزان حمایت سیاسی قطر از حماس آشکار شد و نگرانی حماس را پس از درخواست رسمی قطر از آن درباره عدم استفاده از خاک قطر برای هرگونه عملیات علیه رژیم صهیونیستی افزایش داد.
حضور ایران در صحنه بحران کشورهای خلیج فارس برای دوحه از نظر احتمال خروج این کشور از شورای همکاری هزینهبر خواهد بود و در صورت خروج قطر از شورای همکاری، این کشور از واشنگتن کمک خواهد گرفت.
رژیم صهیونیستی و بحران قطر
نتایج بحران کشورهای خلیج فارس برای رژیم صهیونیستی مثبت بود، به شکلی که برای این رژیم مجموعهای از دستاوردهای آنی را محقق ساخت. اولین دستاورد این رژیم به حاشیه راندن و تضعیف حماس بود. دستاورد دوم نیز افزایش فرصتهای این رژیم برای پیوستن به محور سنی منطقه به رهبری ریاض است. در این باره آویگدور لیبرمن، وزیر جنگ رژیم صهیونیستی بر این باور است که قطع روابط عربی با قطر فرصتهای زیادی را برای اسرائیل برای همکاری با محور سنی به رهبری ریاض فراهم مینماید.
0 Comments