درل جی. کیمبال در مطلبی که اتحادیه کنترل تسلیحات آن را منتشر ساخت، نوشت: تصمیم‌های جامعه بین‌المللی بر پیشرفتی که ظرف سالیان اخیر در راستای هدف مهم یادشده صورت گرفته‌ است، تأثیرگذار خواهد بود و باید در نظر داشت که کارهای مهمی نیز همچنان باقی است.

انتظار می‌رود در سازمان ملل 10 کشور دیگر معاهده منع تسلیحات هسته‌ای[1] را امضا یا تصویب کنند؛ معاهده‌ای که از 20 سپتامبر سال گذشته برای امضا گشوده شد و تا 25 سپتامبر 2018، 122 کشور به آن پیوسته‌اند.

امروز، چالش‌های دشواری وجود دارد که تهدید جدی علیه نظم هسته‌ای بین‌المللی ایجاد می‌کند. تنش‌ها بین دولت‌های دارای سلاح هسته‌ای روبه افزایش است. پیشرفت در ارتباط با خلع سلاح هسته‌ای، آن‌گونه که مدنظر برنامه اقدام اجلاس مرور هسته‌ای سال 2010 بوده، با بن‌بست مواجه شده است.

واشنگتن و مسکو در مسیر جایگزین ساختن زرادخانه هسته‌ای خود با هزینه سرسام‌آور هستند. دیگر کشورهای هسته‌های به‌تدریج ظرفیت‌های هسته‌های خود را بهبود بخشیده‌اند. چنانچه برنامه هسته‌ای و موشکی کره شمالی از طریق ابتکار دیپلماتیک محدود نشود، برنامه یادشده به‌زودی می‌تواند به این کشور ظرفیت عملیاتی برای ضربه به کشورهای منطقه با سلاح هسته‌ای بدهد.

ترامپ آماده است تا تنش‌های هسته‌ای را بیشتر کند. توئیت 22 دسامبر 2017 وی مبنی بر اینکه آمریکا باید تا حد زیادی زرادخانه هسته‌ای خود را تقویت کند و توسعه دهد، در حقیقت استقبال از رقابت هسته‌ای است. آمریکا و روسیه باید به‌زودی تصمیم بگیرند که آیا موافقت‌نامه سال 2010 موسوم به استارت جدید را تمدید خواهند کرد که قرار است در سال 2021 منقضی شود. اگر این موافقت‌نامه تمدید نشود، در آن صورت محدودیت‌های حقوقی الزام‌آور بین دو بزرگ‌ترین زرادخانه هسته‌ای جهان وجود نخواهد داشت.

در مناطق دیگر جهان، رقابت در بخش فناوری سلاح هسته‌ای در جریان است. به‌ویژه چین، هند و پاکستان موشک بالستیک جدید، موشک کروز و سامانه‌های پرتاب هسته‌ای دریاپایه را پی می‌گیرند.

اگرچه زرادخانه‌های کشورهای یادشده از حیث تعداد کوچک‌تر هستند، لکن خطرناک و بی‌ثبات‌کننده‌اند. رهبران پکن، دهلی‌نو و اسلام‌آباد اظهار حمایت از خلع سلاح و حداقل بازدارندگی می‌کنند، اما گفتگویی میان آن‌ها و با دیگران بر سر کاهش خطر هسته‌ای وجود ندارد.

این روندها از یک‌سو موجب شده تا اکثر کشورهای فاقد سلاح هسته‌ای بر سر معاهده‌ای برای منع تسلیحات هسته‌ای مذاکره کنند و از سوی دیگر بر معاهده منع تکثیر هسته‌ای (ان. پی. تی) فشار فزاینده‌ای وارد آورده که 50 سال پیش امضا شد.

رهبران مسئول در جهان و افراد نگران نسبت به خطرهای هسته‌ای امروز جهان باید تلاش‌های خود را جهت مقابله با رقابت هسته‌ای تجدیدشده مضاعف سازند و از تلاش‌ها برای کاهش تعداد تسلیحات هسته‌ای و کاهش جایگاه و نقش این تسلیحات در امور نظامی و امنیتی حمایت کنند.

امروزه شرایط خطرناکی وجود دارد، اما باید خوش‌بین بود که قوس تاریخ آرام و به‌تدریج به سمت جهان عاری از سلاح هسته‌ای میل خواهد کرد.

[1] – علیرغم مخالفت و مقاومت کشورهای دارنده تسلیحات اتمی به‌ویژه آمریکا، سازمان ملل معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای را تصویب کرد. این معاهده با 122 رأی موافق یک رأی مخالف و یک رأی ممتنع تصویب شد. این معاهده در 20 سپتامبر 2017 پس از سه هفته نشست و مذاکره فشرده در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک، تدوین و تصویب شد. بر اساس این معاهده ساخت، آزمایش، تولید، اکتساب، تملک، انباشت، انتقال، استفاده و تهدید به استفاده از سلاح هسته‌ای تحت هر شرایطی ممنوع است. طبق این معاهده کشوری که دارنده سلاح هسته‌ای است و به عضویت این معاهده درمی‌آید باید زرادخانه هسته‌ای و تمامی تأسیسات مرتبط با آن را طی یک مهلت زمانی مشخص منهدم کند. اصلی‌ترین تفاوت معاهده منع تکثیر هسته‌ای (ان.پی.تی) با معاهده فوق‌الذکر این است که ان.پی.تی با هدایت و جهت‌دهی کشورهای دارنده سلاح هسته‌ای به‌صورت ایجاد حقوق نابرابر تدوین و امضاشده است، درحالی‌که معاهده منع تسلیحات هسته‌ای عمدتاً از سوی کشورهای غیرهسته‌ای دنبال و تدوین گردیده است.