رناد منصور در پژوهشی که اندیشکده چتم هاوس منتشر کرد، نوشت: آخرین فرصت برای چنین اقدامی در سال 2008 ایجاد شد و موفقیت موقتی تا سال 2014 که داعش به‌سرعت کنترل سومین منطقه بزرگ در عراق را به دست گرفت، حاصل شد.

مهم‌ترین نکته در خصوص دور جدید تقویت دولت احتمالاً تفکیک بلوک‌های یکپارچه قومی-فرقه‌ای است که در دوره‌های پیشین تشکیل دولت، تعیین‌کننده بودند. با توجه به این موضوع که رهبران شیعه، کرد و سنی عراق در حال حاضر کمتر قادر به متحد کردن اجزای خود بر اساس سیاست‌های هویتی هستند، در مرحله بعدی تقویت دولت، رقابت‌های درون اجتماعی عاملی تعیین‌کننده خواهد بود.

فضای فعلی در عراق عموماً باعث یک خوش‌بینی محتاطانه است. اگرچه عراقی‌ها در حال حاضر به حمایت بیشتری از نهادهای دولتی می‌پردازند، اما درعین‌حال از اینکه به دلایل ریشه‌ای ظهور داعش به شکل مناسبی پرداخته نشده نگران‌اند. به‌این‌ترتیب عده زیادی نه‌تنها بر شکست داعش، بلکه بر مقابله با فساد از طریق ساختن دولت کارآمد و برقراری حکمرانی بهتر تأکید می‌کنند.

رهبران کرد عراقی بیشتر از اینکه به دنبال شکل دادن یک دولت قوی‌تر عراقی باشند، بر موضوع نفوذ و مشروعیت درون منطقه کردستان تأکید می‌کنند. این در حالی است که سنی‌ها – در نبود یک حزب سیاسی توسعه‌یافته که بتواند منافعشان را پیش ببرد – همچنان در بغداد اهرم فشار اندکی دارند و به دنبال راه‌حل‌های محلی‌تر هستند.

قدرتمندان شیعه در عراق همچنان بعد از سال 2018 نیز بر دیگران چیره خواهند بود، اما سه بازیگر سیاسی اصلی شیعه دیدگاه‌های متفاوتی درباره دولت دارند. نوری المالکی، نخست‌وزیر پیشین خود را مردی «قدرتمند» معرفی می‌کند که برای برقراری دولتی قوی موردنیاز است؛ رقیب بلندمدت او یعنی مقتدی صدر از جنبش اعتراضی برای برقراری نهادهای قوی استفاده می‌کند و حیدر العبادی، نخست‌وزیر فعلی نیز اغلب درگیر مانور سیاسی میان این دو و علیه آن‌ها بوده و برای تقویت بخش امنیتی دولت تلاش چشمگیری داشته است.

بعید است که در انتخابات 2018 یک جبهه بتواند کنترل کامل امور را به دست بگیرد؛ بنابراین کشمکش برای تسلط بر وزارتخانه‌های مهم و آینده کمیسیون‌های مستقل مبتنی بر قانون اساسی شاخصه‌ای مهم برای غلبه کردن بر توازن قدرت و تقویت دولت است.

رقابت درون شیعه همچنین بر پویایی رابطه آمریکا و ایران در عراق تأثیراتی داشته است. در حال حاضر بعید به نظر می‌رسد که تهران و واشنگتن در رابطه با آنچه به بهترین شکل در جهت منافع عراق باشد، با یکدیگر دیداری داشته باشند.

نقد و نظر:

در این پژوهش فرض بر تفرقه بین قومی و مذهبی است و نگاهی غربی را به مسئله‌ای غرب آسیایی به خوبی آشکار می‌کند. آنچه قابل توجه است، مفروض دانستن شکست قطعی داعش و تمرکز بر دولت آینده عراق است که در پی انتخابات سال آینده میلادی در این کشور شکل خواهد گرفت.