جواد پسندیده در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با بیان اینکه قطعاً منطقه قفقاز جنوبی در آستانه برخی تحولات است، تأکید کرد: به نظر می‌رسد این تحولات به‌واسطه نقش‌آفرینی و عملکرد برخی بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای و نه به دلیل تحولات داخلی که در کشورهای این منطقه ایجاد می‌شود رخ دهد.

مداخلات کشورهای منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای

وی با اشاره به مسائل داخلی ارمنستان و تصمیم پاشینیان برای استعفا در اواخر آوریل، گفت: با توجه به وضعیت سیاسی پاشینیان، در مقایسه با اسلاف خود، ارمنستان و روسیه تا آن اندازه‌ای که مدنظر کرملین و شخص پوتین بوده چندان منسجم و هماهنگ عمل نکردند.

وی ادامه داد: باید در نظر داشت ارمنستان به لحاظ ژئوپلیتیکی هم به‌گونه‌ای در محاصره است و بنابراین نیازمند است روابطش را با کشورهای پیرامون خود ازجمله روسیه، ایران و حتی جمهوری آذربایجان و ترکیه توسعه دهد، چراکه نه منابع طبیعی و اقتصادی قوی دارد که مثل جمهوری آذربایجان بخواهد غرب را به‌سوی خودش بکشاند و نه اینکه از آن توانایی نظامی خاص برخوردار است.

این تحلیلگر مسائل قفقاز اظهار داشت: به‌طورکلی کشورهایی که در حوزه پسا شوروی قرار دارند، هنوز از نظر اقتدار و استقلال سیاسی در شرایطی نیستند که بخواهند، به‌خصوص نسبت به روسیه، کاملا مستقل عمل کنند.

این کارشناس مسائل قفقاز با بیان اینکه پاشینیان، برخلاف مقامات گرجستان و یا حتی جمهوری آذربایجان و نخست‌وزیر پیشین ارمنستان، شخصیت ضد روسی یا غرب‌گرا نیست، افزود: نکته اینجاست که روسیه و ترکیه معادلات و همکاری‌هایی در منطقه به وجود آوردند که بر این اساس سرنوشت سیاسی این کشورها، به‌خصوص ارمنستان و بعدازآن جمهوری آذربایجان را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

پسندیده تأکید کرد: مسائلی هم که در حال حاضر در این کشورها وجود دارد و در آینده هم خواهد بود، متأثر از سیاست‌هایی است که کشورهای همسایه این دو کشور، ارمنستان و آذربایجان، در حال ایجاد آن هستند.

این تحلیلگر مسائل قفقاز با یادآوری اینکه جمهوری آذربایجان بزرگ‌ترین خریدار تسلیحات رژیم صهیونیستی است، گفت: درواقع این رژیم تلاش دارد نفوذ خود را در این منطقه افزایش دهد و در لوای همکاری‌های بیشتر، حتی به بهانه کشور متحد اقتصادی و یا شاید نظامی جمهوری آذربایجان، در بحران قره‌باغ شرکت کند. این‌ها خطراتی است که از بیرون متوجه منطقه و ما می‌شود.

در ادامه پسندیده به عوامل نزدیکی جمهوری آذربایجان با ترکیه و تعامل آن‌ها به‌ویژه در جریان جنگ دوم قره‌باغ پرداخت و افزود: ترکیه توانست از این مسیر استفاده کند و ارمنستان را دور بزند و یک سری امتیازاتی به دست بیاورد که مستقیماً با جمهوری آذربایجان در ارتباط باشد.

وی ادامه داد: بعد از شکست نیروهای ارمنی در جنگ قره‌باغ، روسیه توانست نیروهای خود را وارد جمهوری آذربایجان کند و با توجه به نگاه باقی‌مانده از دوران اتحاد شوروی که همواره در ذهن سیاستمداران دولت فدراسیون روسیه، به‌خصوص از دوره پوتین، شاهد هستیم این کشور نه‌تنها به تعهد همیشگی خود در دفاع از ارمنستان و ارامنه عمل نکرد بلکه با فراهم کردن شرایط لازم توانست زمینه حضور نظامی‌اش را در آذربایجان ایجاد کند که برایش برد به‌حساب می‌آید.

قفقاز جنوبی مستعد بحران و تنش

پسندیده در رابطه با تحولات آتی در این منطقه نیز گفت: مسائل و بحران‌هایی که در کشورهای پسا شوروی، چه اوکراین در اروپای شرقی و چه حتی بلاروس یا مولداوی و همین‌طور منطقه قفقاز جنوبی و سه کشور گرجستان، آذربایجان و ارمنستان وجود دارد، تنش‌هایی فریز شده است که به‌صورت یک زخم با آن مدارا می‌شود و هر از چند گاهی سرباز می‌کند. اگر مدیریت درستی صورت نگیرد، بعید نیست که دوباره آتش منازعات قومی و منطقه‌ای و شاید هم بین‌المللی شعله‌ور شود. قطعاً این منطقه مستعد چنین بحران و تنشی است.

وی با اشاره به سابقه طولانی و پیوند بسیار عمیق تاریخی که ایران با کشورهای این منطقه دارد، اضافه کرد: ایران می تواند با طراحی و تعامل سنجیده با ارمنستان، آذربایجان، ترکیه و روسیه به صورت دو یا چند جانبه نقش سازنده ای در برقراری و حفظ آرامش و ثبات در این منطقه ایفا نماید.

به گفته پسندیده، باید در نظر داشت یک سری نیروهای تحت حمایت آنکارا که جزء تروریست‌های سلفی در سوریه بودند، اکنون در قره‌باغ باهدف تغییر ترکیب جمعیت در حال اسکان هستند و این مسئله در درازمدت بی چالش نخواهد بود.

وی در پایان برخی تلاش‌ها برای ایجاد کریدور ترکی در این منطقه و تأثیر بر بافت جمعیتی آن و همچنین ضرورت توجه به مخاطرات این طرح را خاطر نشان ساخت.