کالین پی. کلارک در یادداشتی برای شورای روابط خارجی آمریکا نوشت: آنچه جهان در حال مشاهده آن است گذار و استحاله آن از یک سازمان شورشی با مقر ثابت به یک شبکه تروریستی پراکنده در سراسر منطقه و جهان است.
گذر از عرصه منطقهای و ورود به صحنه جهانی
نیروهای امنیتی عراق جنگجوهای داعش را از شهرهای مهمی همچون فلوجه، رمادی، تلعفر و اخیراً موصل بیرون راندهاند که زمانی در تصرف و کنترل این جنگجوها قرار داشت. این شهرها طی بیش از سه سال گذشته پایگاه عملیاتی مهمی برای شورشیان داعش بود. در سراسر مرز عراق با سوریه، نیروهای دمکراتیک سوریه که تحت حمایت آمریکا قرار دارند ادعا کردند که 80 درصد از رقه را از جمله مقرهای داعش و مرکز خلافت آن بازپس گرفتهاند. اخیراً نیروهای روسیه و ارتش سوریه برای بازپسگیری دیرالزور عملیاتهایی انجام دادهاند. داعش از موقعیت راهبردی این منطقه که نزدیک به مرز عراق است به عنوان مرکز لجستیکی جهت جابجایی شورشیان و نیروهای تازهنفس استفاده میکرد. سرتیپ اندرو کرافت، معاون فرماندهی ائتلاف بینالمللی به رهبری آمریکا، گفت: رهبری داعش دچار شکاف شده و همانند گذشته قوی نیست.
همچنین گزارشهایی از افراد جداشده از داعش مبنیبر درگیری درون گروهی و تضعیف روحیه اعضای داعش وجود دارد. این وضعیت شدیداً به این گروه و پروژه دولتسازی آن آسیب زدهاست.
داعش به ناچار راهبرد و تاکتیکهایش را تغییر دادهاست، ولی خود را برای مرحله بعدی درگیری آماده میسازد. داعش در حال گذار از یک سازمان شورشی به یک گروه تروریستی است. سازمانهای تروریستی سرزمینی را به تصرف درمیآورند و میتوانند بر جمعیت یک سرزمین اعمال حاکمیت کنند، به عنوان واحدهای مسلح عملیات انجام دهند و دست به بسیج عمومی بزنند. اما تروریستها هیچ یک از این مولفهها را در اختیار ندارند. گروههای تروریستی حملاتی انجام میدهند که توسط شبکههای کوچکی از اعضایشان انجام میشود. آنها سرزمینی در اختیار ندارند و چنانچه سرزمینی در اختیار داشته باشند، دوره آن بسیار کوتاه است.
نتیجه گذار داعش از یک سازمان شورشی به یک گروه تروریستی این است که اعمال و رفتارهای خشونتآمیز آن کمتر متمرکز و بیشتر پراکنده خواهد بود. در آینده قابلپیشبینی این گروه به شکل زیرزمینی در مناطق صحرایی شرق سوریه و غرب عراق به عملیات خود ادامه خواهد داد و به تاکتیکهای کلاسیک چریکی همچون تکتیراندازی، کمین، حملات بزندررو، خودروهای بمبگذاریشده و قتل متکی خواهد بود.
نابودی قطعی داعش در منطقه احتمالاً فقط از طریق نیروهای امنیتی توانمند صورت میگیرد که بتوانند در مناطق عمدتاً سنینشین دست به عملیات بزنند.
گذار داعش از یک سازمان شورشی به یک گروه تروریستی موجب خواهد شد تا داعش شاخههای گروههای تروریستی موجود در افغانستان، لیبی، یمن و صحرای سینا در مصر را تقویت کند و منابع را به سمت این گروهها منتقل سازد. داعش همچنین بدنبال ورود به دیگر سرزمینهایی با دولتهای شکست خورده و سرزمینهای فاقد دولت و طرفدار ایدئولوژی سلفی – جهادی از شمال قفقاز تا جنوب شرق آسیا خواهد بود.
جنگجوهای داعش یک سال بعد از دست دادن شهر سرت در لیبی، به شبکههای کوچکتر مخفی در سراسر این کشور از صبراته تا بنولید در شمال و از یوباری (اوباری) تا غات در جنوب سازماندهی مجدد شدهاند. اگرچه القاعده در شبهجزیره عربستان تهدید بزرگی است، بنظر میرسد داعش قصد دارد در این منطقه حضور خود را تثبیت کند تا با توجه به مرز این منطقه با عربستان جبهه جهانی خود را از این منطقه تقویت و پشتیبانی کند. بعلاوه، برای تاسیس خلافت، داعش میخواهد رژیم ریاض را که فاسد و ملحد قلمداد میکند سرنگون سازد و خانه آلسعود را با پیروان خودش بازسازی کند. داعش پیروان خود را قیم واقعی و به حق اماکن مقدس در جهان اسلام میداند.
طی سال گذشته، داعش در افغانستان شبکه خود را بطور اساسی گسترش داده و مسئولیت تعدادی از حملات تروریستی مرگبار ازجمله حمله به مسجد شیعیان در کابل در اواخر آگوست را بعهده گرفت.
همچنین فعالیتهای تروریستی داعش در بخش شمالی شبهجزیره سینا افزایش یافتهاست. این در حالیست که دولت آمریکا برای مقابله با فعالیت گروههای تروریستی میلیاردها دلار به رژیم عبدالفتاح السیسی دادهاست. در اواسط سپتامبر سال گذشته میلادی، 18 افسر پلیس با خودروهای بمبگذاریشده داعش در صحرای سینا کشته شدند. این گروه حتی حملات بیشتری در جنوب شرق آسیا انجام دادهاند؛ جاییکه نیروهای وفادار به داعش دست به خشونت مرگبار علیه نیروهای امنیتی فیلیپین در شهر ماراوی زدهاند و مراکز جذب نیروی این گروه در مدارس اسلامی اندونزی افزایش یافتهاست. بخشی از استراتژی تجدیدشده داعش احتمالاً شامل برنامهریزی و انجام حملات گسترده در غرب خواهد بود. این قبیل حملات بخشی از استراتژی آنها برای جلب توجه افکار عمومی جهان و اثبات این است که این گروه در برابر سرکوب مقاوم است. در راستای این هدف، این گروه بشدت به ترکیه به عنوان کانون لجستیک منطقه برای استفاده از نزدیکی جغرافیایی این کشور به اروپا و گذرگاه جنگجوهای داعش به قاره اروپا نظر دارد. علیرغم اینکه داعش سرزمینهای زیادی را از دست داد، در ماههای می و آگوست 2017، تعداد حملات این گروه در اروپا دورقمی شد. احتمالاً این حملات سند دیگری است که نشان میدهد این گروه گذار از یک سازمان شورشی به یک گروه تروریستی را پذیرفتهاست.
داعش احتمالاً به استفاده از ارتباطات رمزی برای هدایت حملات تروریستی در خارج ادامه خواهد داد، اگرچه در حال تغییر به یک واحد کمتر متمرکز است. دولتها باید با استراتژی جامع به مقابله با تروریسم و این پدیده در حال تغییر بپردازند. این امر مستلزم ترکیبی از سیاستها و ابتکارهایی است. این ابتکارها و سیاستها باید شامل تبادل فزاینده اطلاعات بین سازمانهای اطلاعاتی و امنیتی و، برنامههایی که بخوبی تامینمالیشده باشند همراه با نیروهای کافی متمرکز بر مقابله با افراطیگری باشد.
همانگونه که متخصصان تروریسم گفتهاند داعش در تبدیل شکست به موفقیت بسیار ماهر است. به عنوان مثال روایت این گروه از وقوع انفجار در ایستگاه متروی پارسون گرین در غرب لندن در سپتامبر 2017 این نبود که بمب جاسازیشده در سطل سفیدرنگ در کیسه سوپر مارکت عمل نکرد و کسی کشته نشد، بلکه اعلام داشت این گروه در شش ماه گذشته توانسته چهار بار به انگلیس حمله کند. متاسفانه غرب در نبردِ روایتها با داعش شکست خوردهاست و این امر به این گروه و دیگر گروههای تروریستی اجازه داد بطور قابل توجهی از این ابتکار برای گسترش دستگاه تبلیغاتی خود بهره ببرند. دولتهای غربی باید منابع بسیار بیشتری برای ارتباطات راهبردی و عملیات تبلیغاتی جهت مقابله با شبکه تبلیغاتی و پیامرسانی تروریستی اختصاص دهند.
استراتژی مناسب
برای شکست قطعی این گروه، شناسایی دوره گذار داعش از یک سازمان شورشی به یک شبکه تروریستی و تدوین استراتژی درست و اختصاص منابع مناسب لازم و حیاتی است. با توجه به اینکه شورش و تروریسم یکی نیستند، اهداف مقابله با شورش و تروریسم نیز متفاوت هستند. رویکردهای خاص و منحصر بفرد برای مقابله با دشمنانِ بشدت متغیر مستلزم ترکیبی از ابزارهای نظامی، پلیسی، دیپلماتیک و اقتصادی است تا به شکل موثر با عملیات خشن داعش مقابله شود.
.
0 Comments