پیرمحمد ملازهی- کارشناس مسائل آسیا
مالزی به لحاظ سیاسی تحت تاثیر منافع سه جریان قومی مهم این این کشور قرار دارد؛ یکی جریان قومی مالایی است که ماهاتیر محمد نیز وابسته به آن جریان است. دوم جریان مسیحیمذهبان چینیتبار است که احزاب و تشکیلات خاص خود را دارند؛ و دیگری جریانات قومی و مذهبی هندی هستند که در میان آنها مسلمان، هندی و بودایی هم هستند.
آنچه اکنون در سیاست مالزی تعیین کننده است، به قومیت مالایی مربوط است که خود را صاحب اصلی کشور میداند، اما دچار تفرقه سیاسی شده است. این در حالی است که جناحهای قومی چینی و هندیتبار به دلایل مختلف توانستهاند انسجام درونی خود را حفظ کنند، چرا که آنها تاجرمسلک و فعال در امور اقتصادی هستند و خیلی با سیاست کاری ندارند.
بنابراین چالشی که ماهاتیر محمد با آن روبرو خواهد بود با همین مالاییها خواهد بود که اختلاف نظر سیاسی میان آنها زیاد است، اما بحثی که وجود دارد اینکه ماهاتیر محمد قبلا نیز نخست وزیر بود و سابقه خوبی به عنوان یک اقتصاددان مسلمان از خود برجای گذاشت. چنانکه نه تنها در داخل کشور اعتبار خود را بالا برده، بلکه در سطح دنیای اسلام نیز این مسئله مطرح است که اگر کشورهای اسلامی میخواهند پیشرفت کنند، باید به لحاظ اقتصادی و صنعتی الگویی را انتخاب کنند که ماهاتیر محمد در مالزی به تجربه گذاشت و موفق شد.
او توانست مالزی را از یک کشور فقیر و کمتوان اقتصادی به کشور پیشرفتهای تبدیل کند که هم از لحاظ صنعتی، هم جذب سرمایه خارجی و هم رساندن جامعه به یک انسجام و وحدت درونی موفق بوده است.
در کنار اینها، ماهاتیر محمد از نظر مالی نیز شخص سالمی بود. در همین راستا، بحثهایی که در حال حاضر درباره نجیب رزاق، نخستوزیر پیشین مطرح است، در مورد وی مطرح نبود، لذا ماهاتیر محمد اعتبار ملی قابلقبولی هم در مالزی و هم در سطح دنیای اسلام دارد. البته رزاق شاگرد ماهاتیر محمد بوده، اما به دلیل اینکه وی به فساد متهم شد، ماهاتیر محمد از او جدا شد و تشکیلات خاص خود را به عنوان یک نیروی مستقل ایجاد کرد، به گونهای که هم بتواند حمایت قومی مالاها و هم حمایت هندوها و مسیحیان چینیتبار را را داشته باشد.
به نظر میرسد امروز که این اتفاق افتاده و نگاه ماهاتیر محمد مبنی بر اینکه با همه قومیتها و مذاهب یکسان برخورد شود، منجر به آن شده که اغلب مذاهب و قومیتها به سمت وی گرایش پیدا کنند و پیروزی قاطعی را برای نخستوزیر پیشین مالزی رقم بزنند.
اما اکنون پرسش این است که آیا وی موفق میشود در شرایط فعلی، یک بار دیگر مشکلات مالزی را حل و فصل کند؟ در این رابطه باید توجه داشت که ماهاتیر محمد نوعی هوشیاری از خود نشان داده و بعد از پیروزی در انتخابات صحبت از این کرده که از پادشاه مالزی برای انور ابراهیم، معاون سابق خود عفو بگیرد و پس از دو سال او را در سمت نخستوزیری منصوب کند. این یک حرکت هوشیارانه است، زیرا حزب انور ابراهیم در میان قومیت مالایی یک حزب بسیار قدرتمند است و اعتبار و پایگاه اجتماعی بالایی دارد.
از دیگر سو ماهاتیر محمد در کارش یک فرد بسیار جدی است، اما چون سن بالایی دارد پیشبینی کرده که احتمالا نتواند همچنان به حکومتداری ادامه دهد و به همین دلیل نیز پیشنهاد کرده تا انور ابراهیم از پادشاه عفو بگیرد و نخستوزیر شود. در این صورت تشکیلات حزبی انور ابراهیم و تشکیلات مستقل ماهاتیر محمد ادغام شده و میتوانند طرحهای خود را در کشور به پیش ببرند.
درباره سیاست خارجی مالزی نیز باید توجه داشت که دیپلماسی این کشور عمدتا در چارچوب مناسباتش با کشورهای جنوب شرق آسیا و سیاست کلی اتحادیه آ.سه.آن است. به این ترتیب، مالزی بیشتر با کشورهای جنوب شرق آسیا و به ویژه اندونزی به عنوان بزرگترین کشور اسلامی هماهنگ است. در سطح بینالملل نیز ماهاتیر محمد نشان داده است که همزمان با حفظ نگاه مثبت به دنیای غرب، به قدرتهایی مانند چین، ژاپن و روسیه نیز نگاه منفی ندارد. یعنی کم و بیش نوعی استقلال ملی، مدنظر ماهاتیر محمد است و بر اساس همین نگاه بود که توانست مسیر توسعه را باز و در یک جامعه چند قومی هماهنگی ایجاد کند.
لذا به نظر نمیرسد که در برهه فعلی، تحول جدی در دیدگاههای خارجی دولت جدید ماهاتیر محمد نسبت به مناسباتش در سطح منطقهای و جهانی رخ دهد، از همین رو پیشبینی میشود که او بتواند موفقیتهای گذشته خود را در سطح سیاست خارجی همچنان تکرار نماید.
0 Comments