کیوین راد در یادداشتی که مرکز بلفر در امور علمی و بینالمللی آن را منتشر کرد، نوشت: آنهایی که پویاییهای مناسبات دو کشور چین و آمریکا را از نزدیک رصد و دنبال میکنند به دقت سخنرانی مایک پنس، معاون رئیس جمهوری آمریکا را که در اکتبر 2018 در موسسه هودسون ایراد شد تجزیه و تحلیل کردند. سخنرانی یادشده ظاهراً تندترین سخنرانی توسط یک مقام دولتی آمریکا علیه چین بوده که از زمان عادیسازی مناسبات دیپلماتیک دو کشور در سال 1979 تاکنون ایراد شدهاست. سخنرانی مایک پنس در اکتبر 2018 در موسسه هودسون همراه با استراتژی امنیت ملیِ دسامبر 2017 و استراتژی امنیت ملیِ ژانویه 2018 آمریکا حاکی از پایان تعامل راهبردی و آغاز عصر جدیدی از رقابت استراتژیک بین آمریکا و چین بود. به گفته معاون رئیس جمهوری آمریکا، این امر مستلزم بازنگری و بازبینی بنیادی در تمامی قلمرو سیاست آمریکا میباشد.
دولت ترامپ در طول دوازده ماه گذشته به شدت به این سیاست جدید در قبال چین پرداختهاست. البته آنچه که ما نمیدانیم این است که چه اتفاقی در درون دولت آمریکا خواهد افتاد زمانی که توافق تجاری امضاء و اجرا شود.
اولین احتمال این است که ترامپ این توافق را عمل به وعدههای انتخاباتی خود در سال 2016 قلمداد کرده و به طرفداران خود در حوزههای انتخابیه خواهد گفت که به وعده انتخاباتی خود در سال 2016 برای دستیابی به یک توافق عادلانه با چین که برای اولین بار بین پکن و واشنگتن در زمینه صادرات و اشتغال منعقد شده جامه عمل پوشاندهاست و سپس جزئیات امر را به زیر دستان خود محول خواهد کرد.
در این سناریو بازها در بخش امنیت ملی در پنتاگون، وزارت امور خارجه، شورای امنیت ملی و جامعه اطلاعاتی آمریکا فراغت لازم برای اجرای استراتژی جامعی خواهند داشت که به دنبال محدود ساختن رفتار بینالمللی تهاجمی فزاینده چین خواهد بود.
سناریوی بدیل این است که ترامپ که به کرات احترام زیادی برای شی جین پینگ، رئیس جمهور چین نشان دادهاست، به عنوان حافظ بزرگ مناسبات آمریکا – چین عمل خواهد کرد و به بازها در اطرافش اجازه نخواهد داد که چنین استراتژی قوی در قبال پکن را از بین ببرند. ترامپ به ندرت به چین به واسطه سیاستهای این کشور در منطقه بزرگ هند و پاسیفیک از جمله در منطقه دریای جنوبی چین حمله لفظی کردهاست. وی همچنین به چالشهای اقتصادی و سیاسی چین برای وضع موجود آمریکا به عنوان بزرگترین اقتصاد و قدرتمندترین ارتش جهان نپرداختهاست. ما همچنین نمیتوانیم سابقهای از اعلام موضع عمومی ترامپ در مورد عملکرد حقوق بشری چین پیدا کنیم. البته ترامپ اغلب در خصوص مسائل حقوق بشری در چارچوب دیپلماسی بینالمللی دولت متبوعش مبهم و دو پهلو موضع گرفتهاست. از اینرو، امکان دارد که ترامپ به منظور حمایت از اجرای موافقتنامه تجاری دوجانبهاش با همتای چینی، بقیه مقامات دولت متبوعش را کنترل کند که مبادا اظهاراتی درباره عملکرد حقوق بشری چین مطرح کنند که به توافقات تجاری دوجانبه با این کشور آسیب بزند. ترامپ بشدت مواظب است که مباحث حقوق بشری در ارتباط با چین لطمه به منافع تجاری و اقتصادی آمریکا وارد نسازد. به عبارت دیگر آنچه برای ترامپ اهمیت دارد، منافع تجاری و اقتصادی آمریکا است نه مسائل حقوق بشری.
اینکه تحولات دوره پساتوافق تجاری، چگونه خواهد بود، یکی از نگرانیهای فعلی هم در واشنگتن و هم در پکن است. قابل درک است که سیاستمداران چینی نسبت به اقدام بعدی ترامپ نگران هستند. بعلاوه، بازها در دولت ترامپ نیز نگران میباشند. در صورت توافق تجاری، شی جین پینگ، رئیس جمهور چین بهویژه علاقمند به حفظ اهرم حداکثری در برابر ترامپ است. این اهرم نه تنها برای جلوگیری از بروز جنگ تجاری دیگر است، بلکه برای جلوگیری از حصول دست برتر توسط آمریکا در بخشهای مختلف مناسبات فیمابین نیز است. رئیس جمهور چین بهویژه نسبت به آنچه که دولت ترامپ در ارتباط با تایوان ازجمله فروش تسلیحات در آینده به این جزیره انجام میدهد حساس میباشد.
حقیقت تلخ این است که دو کشور آمریکا و چین در ارتباط با ارزشها و منافع کاملاً واگرا هستند. شکاف و فاصله نظامی و اقتصادی بین آنها روبه کاهش است و هر دو کشور قبول دارند که سرانجام برتری آنها در فناوریهای آینده (که هوش مصنوعی فقط یکی از این فناوریهای آینده است)، ادعاهای آنها در آینده به عنوان ابرقدرت برتر را تعیین خواهد کرد. با توجه به این واقعیات، تصور این نکته دشوار خواهد بود که مناسبات دوجانبه جدید مبتنیبر سیاست اصولی خواهد بود که مانع از آن شود دو کشور به تدریج به سمت بحران، تقابل و حتی جنگ میل نکنند.
جان کلام این است که مناسبات آمریکا – چین همچنان شکننده خواهد بود. در دو سال گذشته تعامل اندکی بین این دو کشور در ابعاد سیاست خارجی و امنیتیِ مناسبات فیمابین وجود داشتهاست. ثبات سیاسی و دیپلماتیک اندکی وجود خواهد داشت. هم دولت ترامپ و هم تیم شی جین پینگ نسبت به این حقیقت کاملاً آگاه هستند که قبل از کنگره سالانه حزب کمونیست چین در سال آتی و انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال 2020، چنانچه ترامپ بخواهد هرگونه امتیازی به چین در سال آتی به عنوان سال بسیار مهم بدهد، با حمله حزب دمکرات مواجه خواهد شد.
0 Comments