جدیدترین مطالب
راهبرد تحریمی آمریکا در حوزه هوش مصنوعی و الزامات مقابله با آن
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: مدیرکل نظام فنی، اجرایی و ارزشیابی وزارت نفت گفت: هوش مصنوعی این قابلیت را دارد که فاصله کشورهای کمتر توسعه یافته با کشورهای توسعه یافته را بهسرعت در حوزه علم و فناوری کاهش دهد، از این رو، آمریکا بهدنبال اعمال تحریم بر هوش مصنوعی در کشورهای رقیب خود ازجمله ایران است.
عقبنشینی اتحادیه اروپا از مصادره کامل داراییهای روسیه
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک کارشناس مسائل اروپا گفت: براساس گزارش گاردین، اتحادیه اروپا به توافقی در مورد برداشت سود از داراییهای مسدود شده روسیه برای خرید تسلیحات و کمک به اوکراین دست یافته است. از آنجایی که اتحادیه اروپا از عواقب قانونی مصادره کامل داراییهای روسیه نگران است و با توجه به اینکه مسکو حق قانونی برای برداشت این وجوه نداشت، تصمیم گرفت فقط سود حاصل از داراییها را برای کمک به اوکراین استفاده کند.
أحدث المقالات
راهبرد تحریمی آمریکا در حوزه هوش مصنوعی و الزامات مقابله با آن
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: مدیرکل نظام فنی، اجرایی و ارزشیابی وزارت نفت گفت: هوش مصنوعی این قابلیت را دارد که فاصله کشورهای کمتر توسعه یافته با کشورهای توسعه یافته را بهسرعت در حوزه علم و فناوری کاهش دهد، از این رو، آمریکا بهدنبال اعمال تحریم بر هوش مصنوعی در کشورهای رقیب خود ازجمله ایران است.
عقبنشینی اتحادیه اروپا از مصادره کامل داراییهای روسیه
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک کارشناس مسائل اروپا گفت: براساس گزارش گاردین، اتحادیه اروپا به توافقی در مورد برداشت سود از داراییهای مسدود شده روسیه برای خرید تسلیحات و کمک به اوکراین دست یافته است. از آنجایی که اتحادیه اروپا از عواقب قانونی مصادره کامل داراییهای روسیه نگران است و با توجه به اینکه مسکو حق قانونی برای برداشت این وجوه نداشت، تصمیم گرفت فقط سود حاصل از داراییها را برای کمک به اوکراین استفاده کند.
چشم انداز تنش های روسیه و اتحادیه اروپا
به گفته جهانگیر کرمی، این تنشها باید میان روسیه و غرب حل و فصل شود، زیرا دو طرف هیچ گاه باب گفتگو و مذاکره را نبستهاند. این کارشناس همچنین درباره سیاستهای مسکو در قبال تحریمها تاکید کرد که دولت روسیه هیچ گاه سعی نکرده از این تحریمها فرار کند، بلکه تمام تلاشش این است که این تحریمها را به شکلهای مختلف کاهش دهد. او توضیح داد، یکی از ابزارهایی که دولت مسکو از آن بهره میگیرد بحران سوریه است. روسیه در نظر دارد از طریق بحران سوریه، به نوعی اتحادیه اروپا را وادار کند که این تحریمها را که سالیانه است، تمدید نکند. از طرفی میخواهد از طریق توافق در موضوع سوریه در موضوع اوکراین نیز به توافقی دست پیدا کند و از این طریق کل تحریمها را خاتمه دهد.
در ادامه، متن کامل این گفتگو از نظرتان می گذرد.
- روسیه و اتحادیه اروپا طی چند سال اخیر متاثر از عوامل گوناگون، تنشهایی را در روابط خود تجربه کردند. در ابتدا کمی راجع به روابط دو طرف و عوامل تاثیرگذار بگویید و اینکه اتحادیه اروپا و روسیه هر یک در سیاست خارجی دیگری چه جایگاهی دارند؟
اتحادیه اروپا در سیاست خارجی روسیه در تمام سالهای گذشته اولویت دوم بوده است، یعنی بعد از حوزه کشورهای جدا شده از شوروی. اما به لحاظ تجاری و اقتصادی اتحادیه اروپا شریک اول اقتصادی روسیه در تمام دهه گذشته بوده است. لذا اهمیت اتحادیه اروپا برای روسیه در بین کشورهای مختلف جهان از آسیا و خاورمیانه گرفته تا اروپا، جایگاه مهمی است. نکته بعدی در مورد روابط روسیه و اتحادیه اروپا این است که به هر حال یک ارتباط سرزمینی میان این دو وجود دارد و کشورهای جدید پیوسته به اتحادیه اروپا همسایگان روسیه هستند و آن کشورهایی که عضو نیستند نیز به تدریج به عضویت اتحادیه اروپا درمیآیند. موضوع دیگر در روابط روسیه و اتحادیه اروپا، ساختارهایی است که اتحادیه اروپا برای نفوذ در پیرامون روسیه ایجاد کرده است. مهمترین این ساختارها، طرحی است به نام سیاست همسایگی جدید؛ این سیاست همسایگی جدید در اتحادیه اروپا به منظور تماس و ارتباط با کشورهایی که عضو اتحادیه نیستند و در آینده نزدیک نیز قرار نیست عضو شوند، ولی به لحاظ ژئوپلیتیک و اقتصادی برای اتحادیه اهمیت ویژهای دارند، ایجاد شده است. بخشی از این کشورها، کشورهای جدا شده از شوروی هستند. طرح دیگر اتحادیه اروپا، طرح مشارکت شرقی است که در سال 2009 ایجاد شد؛ این طرح برای فراهم کردن تسهیلاتی در موضوعات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و آموزشی ایجاد شده و کشورهای بلاروس، اوکراین، گرجستان، مولداوی، ارمنستان و آذربایجان را شامل میشود. هدف از طرح مشارکت شرقی عمدتا این بود که از طریق فراهم کردن تسهیلاتی برای این کشورها، این کشورها به تدریج در سازوکارهای فرعی اقتصادی اتحادیه اروپا جذب شوند. بر اساس این طرح مشارکت شرقی، نهایتا یک توافق همکاری اقتصادی به آن کشورها پیشنهاد شد. در این راستا در سال 2014 زمانی که دولت اوکراین بر سر این دوراهی قرار گرفت که طرح توافق اقتصادی با اتحادیه اروپا را امضا کند یا به سازمان همکاری اقتصادی اوراسیایی بپیوندد، نتوانست تصمیم گیری کند و موضوع به خیابانها کشیده و تبدیل به بحرانی شد که هنوز هم ادامه دارد. اما بعدها کشوری مانند گرجستان این طرح را پذیرفت و در حال حاضر در چارچوب این طرح با اتحادیه اروپا همکاریهای اقتصادی دارد. لذا موضوعی که در اینجا اهمیت دارد این است که اتحادیه اروپا از طریق یک سری سازوکارها تلاش میکند در حوزه پیرامونی روسیه نفوذ کند. برخی معتقدند که در حقیقت اتحادیه اروپا مکمل پیمان ناتوست؛ بدین معنا که بعد از حساسیتهایی که پیمان ناتو به ویژه در موضوع اوکراین و گرجستان ایجاد کرد و نهایتا در سال 2008 با بحران اوستیا از طرف روسیه پاسخ داده شد، اتحادیه اروپا سعی کرد که با یک سیاست مسالمتآمیزتر و صلح آمیزتر موضوع گسترش را ادامه دهد و فشارهای ژئوپلیتیک و ژئو استراتژیک بر روسیه را از طریق روشهای نرم آموزشی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی دنبال کند. به هر حال از نظر دولت روسیه این موضوع خیلی تفاوتی با سیاستهای ناتو ندارد و دولت روسیه تلاش کرده که نگاهش به اتحادیه اروپا را نگاه خصمانه تر و خشن تری کند.
- آیا روسیه در ارتباطش با اتحادیه اروپا به صورت کلی و به چشم یک اتحادیه به کشورهای عضو نگاه میکند یا جداگانه سیاستهایی را برای ارتباط با این کشورها در دستور کار دارد؟
دولت روسیه همیشه ترجیح داده که با تک تک کشورهای اتحادیه دیالوگ و ارتباط داشته باشد. بیشترین حجم تجارت خارجی روسیه با آلمان است و در ردههای بعدی نیز فرانسه و ایتالیا قرار دارند. اما کشورهای بلوک شرق مانند لهستان که به تازگی به اتحادیه پیوستهاند ترجیح میدهند که به لحاظ نهادی کل اتحادیه در برابر روسیه قرار بگیرد. در بحران اوکراین نیز این اتفاق افتاد و روابط روسیه و اتحادیه اروپا تیره شد. همچنین مشاهده کردیم تحریمهایی که اتحادیه اروپا و آمریکا علیه روسیه اعمال کردند، روابط روسیه و اروپا را تیره تر از گذشته کرده است.
- اخیرا به دنبال مسئله اوکراین، اتحادیه اروپا تحریمهایی را علیه مسکو اعمال کرد. این تحریمها چه تاثیری بر روسیه و همچنین در روابط دو طرف بر جای گذاشته است؟
با توجه به نیازهایی که اتحادیه اروپا به ویژه از لحاظ انرژی به روسیه دارد و از طرفی اهمیت بازار روسیه برای اتحادیه اروپا و تعاملات تجاری با مسکو، اتحادیه اروپا سعی میکند که این تحریمها تاثیر حداقلی بر این روابط داشته باشد و نیازهای متقابل روسیه و اتحادیه اروپا تضمین کند که با وجود این تحریمها این روابط همچنان ادامه داشته باشد. تحریمها بیشتر شامل سرمایه گذاری در روسیه و انتقال تکنولوژی است که میتواند در بلندمدت برای روسیه پیامدهای وخیمی داشته باشد. چرا که دولت روسیه به شدت نیازمند سرمایه گذاری خارجی و انتقال تکنولوژی است. لذا از دست دادن این موارد به مفهوم کاهش رشد اقتصادی در روسیه است. در عمل نیز طی دو سال گذشته ما از یک سو شاهد فرار سرمایه از روسیه و از سوی دیگر شاهد کاهش نرخ رشد اقتصادی و همچنین ایجاد مشکلاتی در زندگی عمومی و رفاه مردم بودیم. در نتیجه تاثیر منفی تحریمهای روسیه بیشتر در بحث سرمایه گذاری خارجی و انتقال تکنولوژی است، چرا که کشورها می توانند نیازهای وارداتی و ضرورتهای صادراتی را جایگزین کنند، اما انتقال تکنولوژی موضوعی است که به سادگی قابل جایگزینی نیست. زیرا کشورهای دارنده تکنولوژی، کشورهای مشخصی هستند همچنین بحث سرمایه گذاری خارجی نیز به همین صورت است. در این دو زمینه روسها طبیعتا دچار مشکلاتی خواهند شد و رشد اقتصادی شان در آینده با دست اندازهایی مواجه خواهد شد، ولی این موضوع نخواهد توانست دولت روسیه را از پا دربیاورد یا منزوی کند.
- اتحادیه اروپا بر سر مسئله هستهای تحریمهایی را نیز علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال کرده بود، شباهتها و تفاوتهای تحریمهای ایران با روسیه چیست؟
در مورد تحریمهای اتحادیه اروپا علیه ایران و روسیه باید گفت که اگرچه این تحریمها به لحاظ شکلی به هم شبیه هستند، اما نباید فراموش کنیم که تقریبا در 40 سال گذشته یعنی از انقلاب تا به امروز کل سرمایهگذاری مستقیم بلند مدت خارجی در ایران به 5 میلیارد دلار هم نرسیده است، اما بر اساس آمارها سرمایه گذاری کوتاه مدت و استقراض خارجی روسیه رقمی درحدود 60 میلیارد دلار بوده است. لذا سرمایه گذاری اتحادیه اروپا در ایران اصلا وجود نداشته در حالی که سرمایه گذاری در روسیه رقم بالایی بوده است. از طرفی نوع روابط اتحادیه اروپا و ایران با این اتحادیه و روسیه بسیار متفاوت است. اتحادیه اروپا و ایران به تدریج در طول دهههای گذشته روابط شان کاهش یافته و نهایتا این روابط به حداقل رسیده ولی روابط با روسیه نرخ رشد شتابانی داشته و بسیار گسترده بوده است. این اتحادیه شریک اول تجاری و اقتصادی روسیه بود، اما امروز این روابط کاهش پیدا کرده است. در نتیجه مقایسه تا حدودی مشکل است. تنوعی که در اقتصاد ایران به لحاظ ارتباط با چین، ژاپن، کره جنوبی، هند و کشورهای همسایه وجود داشته و به تدریج بعد از دههها بیشتر شده در مورد روسیه خیلی مصداق نداشته است. روسیه بعد از فروپاشی شوروی به شدت روابط اقتصادی با اتحادیه اروپا را گسترش داده و این روابط تبدیل به یک روابط حیاتی شده است. در نتیجه وقتی تحریم شد، این تحریم در زندگی عمومی مردم خیلی قابل مشاهده بود.
همچنین در مورد ایران تحریمها از ابتدای انقلاب به تدریج ایجاد شده است. نکته دیگر اینکه تحریمهای شدید علیه ایران، تحریمهای سازمان ملل متحد و 6 قطعنامه شورای امنیت بر سر موضوع هستهای بوده است. در حالی که تحریمهای روسیه، تحریمهای یکجانبهای است که آمریکا و اتحادیه اروپا علیه این کشور اعمال کردهاند. لذا به نظر من شرایط تحریمی ایران و روسیه خیلی قابل مقایسه نیست.
- دولت روسیه برای کاهش فشار این تحریمها و یا حتی رفع آنها چه سیاستهایی را در دستور کار قرار داده است و چه ابزارهایی را برای مقابله با اتحادیه در اختیار دارد؟
در ابتدا این نکته را بگویم که به نظر میرسد پس از 4 الی 5 سال، فشار تحریمها بر زندگی عمومی مردم روسیه به تدریج رفع شود و کاهش پیدا کند. در این رابطه دولت روسیه تلاش کرده که جهت گیری سیاست خارجی و سیاست اقتصادی خارجی اش را به سمت کشورهای دیگر تغییر دهد و از طریق روابط با چین، هند، ایران و کشورهای آ.سه.آن از شدت این فشار بکاهد. از سوی دیگر دولت روسیه سعی نکرده از این تحریمها فرار کند بلکه تمام تلاشش این است که این تحریمها را به شکلهای مختلف کاهش دهد. یکی از ابزارهایی که دولت مسکو از آن بهره میگیرد بحران سوریه است. روسیه در نظر دارد از طریق بحران سوریه، به نوعی اتحادیه اروپا را وادار کند که این تحریمها را که سالیانه است تمدید نکند. از طرفی میخواهد از طریق توافق در موضوع سوریه در موضوع اوکراین نیز به توافقی دست پیدا کند و از این طریق کل تحریمها را خاتمه دهد. همچنین دولت روسیه تلاش دارد با استفاده از دیپلماسی عمومی و فشار افکار عمومی در کشورهای اروپایی، دولتهای آنها را مجبور کند که تحریمها را تمدید نکنند. لذا دولت مسکو سعی میکند از طریق مذاکره، گفتگو و دیپلماسی عمومی از تمدید این تحریمها جلوگیری کند؛ سیاستی که تاکنون به نتیجه نرسیده اما امیدوار است در آینده به نتیجه برسد.
- با توجه به اینکه روابط تهران و مسکو چه با فرازونشیبهای فراوان اما همواره تداوم داشته است، تنش در روابط اتحادیه اروپا و روسیه چه تاثیری در روابط ایران با روسیه بر جای خواهد گذاشت و آیا باعث نزدیکی بیشتر مسکو به تهران خواهد شد؟
این یک واقعیت است که وقتی کشوری با یک کشور دیگر یا مجموعهای از کشورها دچار مشکل میشود، گزینههای دیگری برایشان اهمیت پیدا میکند. در این خصوص نیز جمهوری اسلامی ایران یکی از کشورهایی است که در کنار هند، چین و کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا، مورد توجه روسیه بوده است. اما اینکه تصور کنیم تنش در روابط روسیه و اتحادیه اروپا به صورت عینی تاثیر فوری و مشخص امنیتی بر روابط داشته باشد، درست نیست. در عرصه اقتصادی شاهد بودیم که بعد از موضوع تحریمهای ایران، روابط تجاری ایران و روسیه از 4 میلیارد دلار به 1 میلیارد دلار کاهش پیدا کرد و برای حدود 6 سال این روند ادامه داشت. پس از آن به مدت 3 سال است که تهران و مسکو تلاش دارند که حجم روابط تجاری به 2 میلیارد دلار افزایش پیدا کند که این روند به سختی پیش میرود و احتمالا برای سال آینده رقم 2 میلیارد دلار را خواهیم داشت. این مسئله نشان میدهد که بخش مهمی از روابط و مسائل ایران و روسیه به ویژه در حوزههای اقتصادی بیشتر به ظرفیتها، قدرت اقتصادی، توان تجاری، سازوکارهای قانونی و اراده سیاسی بستگی دارد تا به بحران در روابط روسیه با کشورهای دیگر. تاثیر این بحران بیشتر در ابعاد امنیتی است البته این موضوع نیز نمیتواند بلندمدت باشد زیرا دولت روسیه سعی دارد که این بحران را حل و فصل کند و نمیخواهد وارد یک جنگ سرد جدیدی با غرب شود. چون یک بار این تجربه را در کارنامه خود دارد که نتیجه آن نیز شکست بوده است. لذا به نظر میرسد که این تنشها میان روسیه و غرب حل و فصل شود زیرا دو طرف هیچ گاه باب گفتگو و دیالوگ را نبستهاند. اگرچه طرف غربی مایل است که روسیه را وارد دورهای از جنگ سرد کند؛ یعنی به سبک گذشته تحریمهای جدی تری علیه روسیه اعمال کند، فشارهایش را افزایش دهد و سپس مسکو را وادار به انجام اقداماتی کند که هزینه زیادی برای این کشور به دنبال خواهد داشت. اما در این میان طرف روسی کاملا مراقب است که در دام تجربه خطرناک گذشته گرفتار نشود.
0 Comments