لبنان با جمعیت 4 میلیون نفری در غرب آسیا و همسایگی دریای مدیترانه حدود 29 ماه بدون رئیس جمهور بود. از آنجا که لبنان یک دموکراسی توافقی بر مبنای توافق گروه های سیاسی و مذهبی دارد، به اجماع رسیدن در خصوص انتخاب رئیس جمهور آن کشور بنا به دلایل مختلف از جمله پیچیدگی های بین المللی و منطقه ای و رقابت های پیدا و پنهان محقق نشده بود.

بنابر میثاق ملی رئیس جمهور لبنان، از مسیحیان مارونی انتخاب می شود و نخست وزیر و ریاست پارلمان با دیگر طوایف و مذاهب است. در ماه های گذشته جریان 8 مارس و حزب الله لبنان، «میشل عون» را به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری معرفی کرده بود و جریان سیاسی مقابل یعنی 14 مارس ابتدا سمیر جعجع و سپس سلیمان فرنجیه.

چندی قبل جریان 14 مارس به رهبری حریری با تغییری غیر منتظره اعلام کرد از ریاست جمهوری میشل عون حمایت می کند و روز دوشنبه هفته جاری نهایتا میشل عون، توسط پارلمان لبنان به عنوان رئیس جمهور این کشور انتخاب شد. ناظران این توافق را ناشی از تغییرات مهم منطقه ای و نیز منطق واقع گرای نهفته در موضع حزب الله و جریان 8 مارس لبنان می دانند. در گفت و گوی پایگاه «امید ملی ایرانیان» با دکتر «مصطفی ملکوتیان» استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل بین المللی، تحولات سیاسی اخیر لبنان و خاورمیانه مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

حزب الله لبنان از ابتدا طرفدار رئیس جمهور شدن میشل عون بود. اما جریان 14 مارس به رهبری سعد حریری مخالفت می کردند. در نهایت تغییرو تحولاتی رخ داده و حریری از ریاست جمهوری عون حمایت کرد و او به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد.چه اتفاقی افتاده است که بعد از 45 جلسه ناکام پارلمان برای انتخاب رئیس جمهور، این دفعه ارئیس جمهور انتخاب شد؟

تحولات منطقه واقعا به یک نقطه خاص رسیده است. یک نقطه اوج خوب که جبهه مقاومت اسلامی با مقاومتی که در مقابل گروه های تکفیری در حدود پنج سال گذشته از خودش نشان داد، شرایط را برای این تغییر در لبنان آماده کرد. فقط هم این مساله نبود. اگر دقت کرده باشید مقامات مصری هم در یک ماه گذشته گرایش هایی را به این طرف نشان دادند و در اجلاس اخیری که در ارتباط با سوریه در لوزان سوئیس برگزار شد شاهد بودید یک تعادل در این کنفرانس ایجاد شد و ایران گفت به شرطی در این اجلاس شرکت می کنم که دولت های عراق و مصر هم شرکت کنند.

این اتفاق هم افتاد و همه این مسائل به همدیگر مرتبط هستند و در منطقه ما یک تصور جدید از آینده در حال شکل گیری است.

بنابراین دولت ها یا گروه های مختلفی که قبل مواضع خاصی داشتند سعی خواهند کرد بر مبنای تغییری که رخ داده است یعنی پیروزی هایی که علیه گروه های تکفیری در سوریه و عراق به دست می آید و مجموعه تحولاتی که در سطح منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا اتفاق می افتد، یک سلسله محاسبه های منطقی داشته باشند و در مجموع به این نتیجه برسند که زمان شرایط گذشته به سر آمده و منطقه به سمت تحولات جدیدی در حرکت است.

تعداد 45 جلسه پارلمان لبنان برای انتخاب رئیس جمهور این کشور از حدود دو و نیم سال قبل ناکام مانده بود و در چهل و ششمین جلسه، رئیس جمهور لبنان مشخص شد. این که رئیس جمهور انتخاب نشده بود چه تاثیری بر جای گذاشته بود؟

لبنان یک کشور با یک قانون اساس خاص است. شاید نتوانیم اسم آن را قانون اساسی بگذاریم بلکه می گویند میثاق ملی لبنان. طبق این سند رئیس جمهور باید از مسیحیان لبنان باشد و نخست وزیر از اهل تسنن و رئیس مجلس از شیعیان لبنان.

لبنان یک جامعه طایفه ای است با 17 گروه ولی در مجموع جمعیت شیعیان و اهل تسنن و در کل جمعیت مسلمان، اکثریت را در لبنان دارد. دولت های مثل عربستان و کشورهای دیگر عربی و از طرفی رژیم صهیونیستی و آمریکایی ها، مدام در امور لبنان مداخله داشته اند.

علت این که لبنان برای ماه های طولانی رئیس جمهور نداشت این بود که مداخلات خارجی اجازه نمی داد قضایای لبنان روند طبیعی خودش را بتواند طی کند، یعنی اجازه نمی دادند انتخاب رئیس جمهور به صورت طبیعی انجام شود؛ چون حاضر نمی شدند وزن واقعی نیروهای سیاسی را که در جامعه لبنان هستند بپذیرند. در نتیجه ایستادگی می کردند. اما با تحولات جدید که رخ داده است، همه سازمان ها یا دولت ها در منطقه مجبور هستند قدری به واقعیت نزدیک شوند. هر چند این به آن معنا نیست که آنها کاملا در این قضایا همراه خواهند شد.

حریری قبول کرد که میشل عون(متحد حزب الله لبنان) رئیس جمهور شود. در عوض قرار شد سعید حریری نخست وزیر لبنان شود. آیا این بده- بستان بیشتر جنبه شخصی داشته یا این که تغییر و تحولاتی در سطح سیاسی هم اتفاق افتاده است؟

من فکر می کنم موضوع اصلی در این رابطه، تحولات منطقه بوده است.یعنی تاکنون گروههایی بودند که ایستادگی می کردند و حاضر نمی شدند رئیس جمهور لبنان، رئیس جمهوری باشد که در مجموع با نیروهای مقاومت همراه باشد و به طور طبیعی حزب الله را نیروی مدافع تمامیت ارضی لبنان ببیند، چنانچه این نگاه نزد اقشار وسیع لبنانی وجود دارد.

جنگ داخلی لبنان بین سال های 1975 تا 1991 اتفاق افتاد. نتیجه جنگ داخلی لبنان این بود که رئیس جمهوری که تا قبل از پایان جنگ، همیشه از فالانژیست ها بود مثل امین جمیل و بشیر جمیل و غیره و در اختیار اسرائیلی ها قرار داشت؛ بعد از جنگ داخلی به دلیل تغییر در میزان قدرت گروه های سیاسی لبنان و با توجه به بازتاب انقلاب اسلامی در جامعه لبنان، نهایتا این نتیجه به دست آمد که ریاست جمهوری لبنان از آن زمان به بعد دیگر در اختیار فالاتژیست ها نبود و اغلب رؤسای جمهور مسیحی از افرادی انتخاب شدند که با گروهی که امروزه با عنوان 8 مارس معروف شده اند همراه شدند.

برخی از افراد ائتلاف 14 مارس به رهبری سعد حریری، از جمله فواد سنیوره نخست وزیر پیشین لبنان با این تصمیم حریری مخالف بودند. چرا این افراد در داخل آن ائتلاف چنین مخالفتی نشان می دادند؟

گروه 14 مارس یک جناح در لبنان است و در داخل آن خط فکری های متفاوت وجود دارد و شاید برخی مخالفت ها که دیده می شود باز هم به دلیل فشارها و نفوذهای خارجی بخصوص عربستان در این گروه ها باشد. به هر حال واقعیت آرام آرام پذیرفته خواهد شد، گروه 8 مارس یعنی گروه های نزدیک به حزب الله لبنان در صحنه سیاسی ، وزن بسیار بیشتری دارند و این به عنوان یک واقعیت در جامعه لبنان وجود دارد و خواهد توانست تاثیرات خودش را بر آینده لبنان بر جا بگذارد.

عربستان اعلام کرده است که کمک 3 میلیارد دلاری خود به ارتش لبنان برای نوسازی و به روز رسانی تجهیزات ارتش لبنان را لغو می کند. آیا این تاثیر مشخصی بر ارتش لبنان و کشور لبنان دارد؟

کشور لبنان به کمک های خارجی نیاز دارد ولی این به نفع ارتش لبنان نیست که خودش را به کمک های ارتجاع عرب وابسته کند و به پول نفت عربستان. چون آنها در هر لحظه که و سیر جریانات سیاسی به نفع آنها نباشد در رابطه با دادن کمک ها مقاومت می کنند و این کمک ها را به لبنان قطع می کنند. از طرف دیگر در کشوری مثل لبنان که سیر جریانات سیاسی در مجموع به نفع ارتجاع عرب نیست و مردم مرزبندی جدی با تهدید رژیم اسرائیل دارند، چرا باید ارتش این کشور، خودرا وابسته به کمک های کشورهای مرتجع عربی کند که امروز در زمره دوستان رژیم صهیونیستی قرار گرفته اس؟ امروزه حزب الله لبنان یکی از قدرتمندترین سازمان های لبنان است، بنابراین ارتش لبنان می تواند راه های بهتری را برای تامین تسلیحات مورد نیاز خودش جسستجو کند.

حزب الله لبنان، متحد ایران است و از اول هم گفته بود میشل عون رئیس جمهور شود. این که در نهایت ایده حزب الله برای انتخاب ریاست جمهوری لبنان به کرسی نشست چه آثاری خواهد داشت؟

به هر حال لبنان هم یک کشور تاثیرگذار در مسائل منطقه است. ثبات سیاسی در لبنان می تواند تاثیرات خوبی را در منطقه بگذارد. روندی که در ارتباط با زوال گروه های تکفیری مثل داعش و النصره و غیره در منطقه شروع شده است، با بحث ثبات بیشتر در لبنان می تواند تقویت شود. با انتخاب میشل عون نسیم از پس یک انسداد سیاسی نسیمی در لبنان وزیدن خواهد گرفت که خود ناشی از بادهایی است که خبر از تغییر فصل در منطقه می دهند.

 منبع: امیدملی ایرانیان

بازنشر گفتگو به معنای رد یا تایید نظرات نویسنده از سوی پایگاه اینترنتی شورای راهبردی روابط خارجی نیست.