«دونالد ترامپ» نامزد پرحاشیه حزب جمهوریخواه آمریکا به کاخ سفید به عنوان چهل وپنجمین رییس جمهوری آمریکا رخدادی بود که به رغم برانگیختن شگفتی بسیاری در این کشور و دیگر کشورها اکنون باورپذیرتر به نظر می رسد و به رغم برخی اعتراض ها، ترامپ به زودی زمام اداره اجرایی آمریکا را بر عهده می گیرد.
رویکردهای خاص رییس جمهوری منتخب آمریکا در قبال توافق هسته ای و نقش آفرینی ایران در خاورمیانه سبب شده تا پس از انتخابات هجدهم آبان ماه آمریکا، نگاه بسیاری به آینده مسائل 2 کشور و به صورت ویژه سرنوشت برجام به عنوان سند توافق هسته ای دوخته شود.
ترامپ در کارزار انتخاباتی خود از پاره کردن توافق هسته ای سخن گفته بود اما مشاور سیاسی وی پس از گزینش نامزد جمهوریخواهان به ریاست جمهوری از بازبینی برخی مواد برجام و گفت وگو در این زمینه سخن گفت. با توجه به گزینه های پیش روی رییس جمهوری آمریکا در قبال برجام، شماری از کارشناسان به ارزیابی این سناریوها و راهکارهای ایران در قبال اقدام های آتی رییس جمهوری آمریکا پرداخته اند.

*** زاهد: افق پیش روی مناسبات ایران و آمریکا در دوره ترامپ روشن نیست
«فیاض زاهد» تحلیلگر مسایل بین المللی و مدرس دانشگاه در مورد دیدگاه های ترامپ گفت: در زمینه سخنان ترامپ می توان تحلیلی کلی ارایه داد. اظهارات وی تاکنون ترکیبی از تندروی تا سد راه کنشگری فعالانه ایران بوده و بارها دچار تغییر شده است. ابتدا باید دید ترامپ چه گروهی را در دولت به کار می گیرد. ترامپ رابطه خوبی با بسیاری از چهره های جمهوریخواه ندارد زیرا در دوره رقابت انتخاباتی وی را جدی نگرفتند و به همین خاطر ترامپ در کنار دموکرات ها بسیاری از جمهوریخواهان را هم شکست داد. با این حال، گزینه هایی که اکنون برای تصدی پست های کابینه مطرح می شوند، جمهوریخواهانی هستند که همگی سوابق ضدایرانی دارند و با توجه به حضور اکثریت جمهوریخواهان در کنگره و سنا به نظر می رسد باید منتظر رویکردهای تندی از سوی کاخ سفید در قبال ایران بود.
به گفته زاهد تصویب قوانین فدرال ضدایرانی و محدودکردن فعالیت شرکت ها و کشورهای اروپایی در همکاری با ایران از جمله اقدام های محتمل دولت آتی آمریکا است. گزینه دیگر تفسیر سخت گیرانه از بندهای کلی برجام است. این بدان مفهوم است که دیدگاه های گروه جدید با تفسیر موسع و به نسبت همکاری جویانه همکاران اوباما و کری در دوره مذاکرات، متفاوت و تفسیرهای نو علیه برجام خواهد بود.
زاهد با انگشت نهادن بر تفاوت جدی مسائل ایران و آمریکا در دوره های ریاست جمهوری ترامپ و اوباما اظهار کرد: این شرایط، کار دولت ایران را برای گسترش مناسبات و جلب سرمایه گذاری در حوزه نفت و گاز، مسکن، خودرو، فاینانس و حمایت های مالی و مناسبات دریایی سخت می کند. همچنین فشار بر بانک ها و حوزه بیمه افزایش می یابد.
وی افزود: به طور کلی سیاست جمهوریخواهان حمایت کامل از بخش های معدنی، نفت و ذغال سنگ آمریکا خواهد بود. حتی ترامپ قول هایی داد و هفته پیش از انتخابات گفت کارگران وسایل خود را برای کندن معدن ها آماده کنند. آن ها به دنبال بهره برداری کامل از چاه های نفت هستند و این موضوع بازار نفت را با افزایش تولید و عرضه روبرو می کند.
این مدرس دانشگاه در مورد سیاست خارجی آمریکا در دوره ترامپ گفت: برخلاف لفاظی های نخستین، روابط مسکو و واشنگتن شاهد تحول چشمگیری نخواهد بود زیرا ساختار بوروکراتیک جمهوریخواهان به طور سنتی، روس ها را دشمن ذاتی آمریکا می پندارد و ماهیت ایدئولوژیک خود را در این دشمنی تعریف کرده است. شاید در چند ماه نخست، مناسبات مسکو و واشنگتن بهبود یابد یا به صورت موضعی در مورد سوریه و سرکوب بیشتر داعش همکاری داشته باشند اما دولت آمریکا تلاش خواهد کرد حضور نظامی خود را در خلیج فارس، افغانستان و عراق بیشتر کند.
این تحلیلگر مسایل سیاسی در زمینه بایسته های اقدام ایران در دوره ریاست جمهوری ترامپ تاکید کرد: دوره ماه عسل مناسبات میان اروپا و آمریکا که در زمان اوباما ایجاد شد، پایان می یابد و ما به احتمال زیاد شاهد ایجاد شرایطی همچون زمان جورج بوش پسر خواهیم بود. اکنون انتخاب ترامپ برای اروپایی ها مطلوب نیست زیرا آن ها خود را آماده همکاری با کلینتون کرده بودند. کشورهای عربی نیز نمی تواند خوشحال باشند زیرا استراتژی ترامپ در قبال آن ها تاحدودی رادیکالی یا نامشخص و پیچیده است. ایران در این مقطع می تواند در همکاری با دولت های اروپایی و روسیه تعادلی را ایجاد کند. برخی اعتقاد دارند چون ترامپ اهل معامله و داد وستد است شاید بتواند با ایران به تفاهمی برسد اما در مجموع افق پیش روی مناسبات ایران و آمریکا روشن نیست.

*** الستی: پس از ژانویه ارزیابی ها از ترامپ دقیق تر می شود
«محمدعلی الستی» مدرس دانشگاه و صاحبنظر ارتباطاتی در زمینه خط مشی های ترامپ در دوره ریاست جمهوری اظهار کرد: اکنون زود است که به بررسی سناریوهای احتمالی بپردازیم و رویکردهای رییس جمهوری جدید آمریکا را تحلیل کنیم. دلیل این است که رویکردهای ترامپ تابحال چندان شفاف نبوده است. از سوی دیگر گفتمان وی با خط مشی های حزب جمهوریخواه چندان سازگار نیست. اگر بخواهیم رفتار فردی را براساس یک روش علمی تخمین بزنیم باید به وابستگی های حزبی وی توجه داشته باشیم. حتی وابستگی های حزبی ترامپ کلاسیک نیست. این بدان مفهوم است که وی رفتار یک جمهوریخواه عادی را ندارد.
وی تاکید کرد: اگر رفتارهای ترامپ، پیش و پس از انتخابات را مورد بررسی قرار دهیم می بینیم بسیار متفاوت و زاویه دار هستند. به همین دلیل زود است سناریوهای احتمالی را پیش بینی کنیم.
الستی در مورد واکنش ایران به گزینه های گوناگون ترامپ در خصوص مسائل ایران و موضوع برجام گفت: در کل گروه کارشناسی سیاست خارجی ما باید برای بسیاری از گزینه ها و تغییر رفتارها در واشنگتن آماده باشد. متاسفانه سابقه نشان داده است تلاش ما برای بررسی احتمال ها بر عملکرد ما هم تاثیرگذار می شود. به عنوان نمونه گاهی ما برای خرید میزان قابل توجهی از یک کالا در بازار بررسی و تحقیق می کنیم و همین رفتار باعث تاثیرگذاری بر بازار و قیمت کالا می شود. در واقع حساسیت ما برای پیشگیری از یک رخداد ممکن است باعث ایجاد رفتاری نامطلوب در طرف مقابل شود.
این مدرس دانشگاه افزود: هرگاه ترامپ به عنوان رییس جمهوری آمریکا قسم یاد کرد و کار خود را در کاخ سفید شروع کرد در فاصله کمتر از یک ماه می توان به مجموعه ای از احتمال ها و سناریوهای معتبر رسید. به طور معمول وقتی رییس جمهوری در ایالات متحده کار خود را شروع می کند حداقل 6 ماه طول می کشد تا اثر تغییر آشکار شود. با این حال ما در نخستین ماه پس از آغاز ریاست جمهوری ترامپ می توانیم برآورد نسبتا درستی از سیاست های وی به دست بیاوریم. بنابراین تلاش و کار اصلی ما پس از ژانویه سال 2017 نمایان می شود زیرا می توانیم ارزیابی به نسبت واقعی تری از سیاست های ترامپ داشته باشیم.

منبع: ایرنا