علی بیگدلی[i]:
این در حالی است که هدف این بود که نوعی یکسانسازی سیاسی در کشورهای خاورمیانه ایجاد و موج دموکراسی مطلوب آمریکا بر این کشورها حاکم شود.
در زمان جورج بوش چنین طرحی عملی نشد، اما در زمان باراک اوباما این سیاست را تحت عنوان “بهار عربی” آغاز کردند.
اشتباه بزرگی که آمریکاییها در “بهار عربی” مرتکب شدند، این بود که سه کشور اصلی این منطقه یعنی مصر، تونس و لیبی را دستخوش تحولات و تغییراتی کردند. اندک اندک موج حاصل از “بهار عربی” به کشورهای دیگر منطقه از جمله یمن و سوریه نیز کشیده شد. بنابراین بحران سوریه به نوعی محصول تعارضات دنیای عرب و دنیای غرب است.
باید توجه داشت که آمریکا در مسئله سوریه اهداف مشخص و معینی برای خود تعریف نکرده است و راهبرد مشخص و معینی هم در قبال این کشور ندارد. اصولا راهبرد اوباما دوری جستن از جنگ بوده و باید گفت ایالات متحده تحت فشار عربستان سعودی ناچار شد مداخله کند.
واشنگتن با توجه به تجربه نامطلوب “بهار عربی” نمیخواست وارد ماجراجویی جدیدی شود. در واقع با توجه به اینکه آمریکا پیمانهای دفاعی با افغانستان و عراق امضا کرده بود، مایل نبود که کانون درگیری جدیدی برای خود به وجود بیاورد. اما از زمانی که روسها به طور جدی و با نیروی هوایی قدرتمند وارد ماجرای سوریه شدند و پایگاه قدیمی دریایی خود را نیز احیا کردند، آمریکا و غرب تا حدودی به مسئله سوریه حساس شدند.
از طرف دیگر روسیه به نوعی سوریه را به گروگان گرفت تا از زیر بار سنگین تحریمهای اقتصادی غرب در پی اختلاف بر سر انضمام کریمه رها شود. با حضور پررنگ روسها باید مراقب تحرکات واشنگتن-مسکو باشیم، زیرا بیم آن میرود که دو کشور بدون نقش آفرینی ایران به توافقاتی دست یابند.
روسها نشان دادهاند که در حال نزدیک شدن به غرب هستند. حتی ارتباطات روسیه با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نیز بیانگر آن است که این کشور خیلی پایبند به حفظ بشار اسد نیست.
همچنین اخیرا شاهد حمایت آمریکا از برخی نیروهای معارض مسلح در سوریه هستیم؛ باید توجه داشت که این سیاست و استراتژی آمریکا ربطی به بشار اسد ندارد و اگر آمریکا از کردهای سوریه حمایت میکند، به این دلیل است که آنها با داعش میجنگند.
منتها مسئله سوریه به قدری در هم تنیده است که نمیتوان به وضوح مشخص کرد که کدام کشورها حامی کدام گروهها هستند. به بیان دیگر اکنون مشخص نیست که آیا آمریکا علیه داعش اقدام انجام میدهد یا علیه حکومت دمشق.
در این میان حمایت آمریکا از کردها تا حدودی باعث خشم ترکیه شده است. در واقع در مسئله سوریه شاهد شکل گیری یک مثلث شوم هستیم که عبارتند از ترکیه، قطر و عربستان سعودی. این کشورها به دلیل روابط نزدیک با آمریکا، این کشور را نیز وارد ماجرای سوریه کردهاند.
به نظر من آمریکا نقشی سه گانه در سوریه ایفا میکند؛ از یک طرف به کردهای سوریه با هدف مبارزه با داعش کمک تسلیحاتی و مستشاری میکنند. از طرف دیگر به گروههای مخالف بشار اسد نیز کمکهایی ارائه کرده و در همین حال حامی اهداف عربستان سعودی و قطر در سوریه است.
[i] استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل
0 Comments