اندرو اسکوبل در تحلیلی که اندیشکده آمریکایی «موسسه صلح ایالات متحده» منتشر کرد، نوشت: با عقب نشینی از هیاهوی پیش از سفر و توجه شدید به دیدار پلوسی از تایوان در 2 و 3 اوت، واقعیت‌های وضعیت روابط ایالات متحده و چین چیست؟

سه نکته در این باره قابل ذکر است. اول، تایوان جایگاه مرکزی و بحث برانگیزی در روابط بین ایالات متحده و چین دارد. دوم، روندهای شومی که واشنگتن و پکن درک می‌کنند، بسیار مهم است. سوم، ممکن است نقطه عطفی در روابط ایالات متحده و چین رخ دهد و پکن را در مسیر جنگ سوق دهد.

تایوان محور اصلی روابط آمریکا و چین است

تایوان در رقابت قدرت‌های بزرگ بین ایالات متحده و چین در سال 2022 نقطه صفر محسوب می‌شود. در حالی که این جزیره مدت‌هاست بحث برانگیزترین موضوع در روابط ایالات متحده و چین و محل وقوع بحران‌های متعدد در طول دهه 1950 بوده است، پس از سفر رئیس جمهور ریچارد نیکسون به چین در سال 1972، هم واشنگتن و هم پکن سخت تلاش کرده‌اند مسئله تایوان را مدیریت کنند.

پکن با اصرار بر اینکه تایوان بخشی از چین است، از واشنگتن خواست که سیاست «چین واحد» را به عنوان پیش‌شرطی برای نزدیکی اتخاذ کند و دولت‌های متوالی ایالات متحده سعی کردند تعادل خود را در این موضوع حفظ کنند، زیرا همزمان به دنبال حمایت مستمر از تایوان بودند.

واشنگتن تا زمانی که واشنگتن و پکن در سال 1979 روابط دیپلماتیک رسمی برقرار کردند، روابط خود را در سطح سفیر با تایپه که رسما به عنوان جمهوری چین شناخته می‌شد، حفظ کرد. پس از آن، واشنگتن روابط شبه رسمی را با تایپه تحت چارچوب خلاقانه قانون روابط تایوان (TRA) حفظ کرد.

در حالی که اکثر آمریکایی‌ها روابط مستمر آمریکا با تایوان را محتاطانه و مثبت می‌دانند و معتقدند ثبات مورد نیاز را در تنگه تایوان فراهم می‌کند، اکثر چینی‌ها اقدامات آمریکا را اگر نگوییم با تعهدات متعدد رسمی ایالات متحده برای رعایت «چین واحد» در تضاد می‌دانند، دستکم آن را مغایر با روح این تعهدات تلقی می‌کنند.

از منظر پکن، واشنگتن مفاد سه بیانیه ایالات متحده و چین را نادیده گرفته است که این امر باعث می‌شود که دولت‌های متوالی با سوء نیت مذاکره کنند. از دیدگاه واشنگتن، تعهدات ایالات متحده مشروط بود. به این معنا که واشنگتن انتظار داشت پکن روابط دو سوی تنگه را به صورت مسالمت آمیز و بدون توسل به زور برقرار سازد.

روندی که ترامپ ایجاد کرد

واشنگتن و پکن سفر پلوسی به تایوان را بخشی از روندهای گسترده‌تر در سیاست‌های طرف مقابل می‌دانند. هر یک از طرفین بر اهمیت حفظ وضع موجود در برابر تایوان تأکید و طرف دیگر را به دلیل تلاش‌های متمرکز برای تغییر وضعیت موجود سرزنش می‌کنند.

در حالی که در دهه‌های قبل، هم واشنگتن و هم پکن روند روابط دوجانبه را در مجموع مثبت می‌دانستند، اما از دهه 1990، هر طرف شروع به ایجاد تصاویر منفی فزاینده‌ای از روابط دوجانبه کرده است.

تحقیقات اخیر انجام شده توسط «موسسه صلح ایالات متحده» نشان می‌دهد که چین به این ادراک رسیده که دولت بایدن تغییر قابل توجهی در سیاست تایوان خود انجام داده و منجر به تلاش هماهنگ برای ارتقای کیفی روابط ایالات متحده با این جزیره شده است.

این برداشت نقطه مقابل پیامی است که دولت بایدن قصد داشت به پکن بدهد و آن این بود که سیاست ایالات متحده در مورد تایوان بدون تغییر باقی مانده و کاملاً با رویکرد دولت‌های قبلی سازگار است؛ اما چرا تفسیر پکن از این وضعیت بر خلاف این است؟ در فضای مسموم کنونی روابط ایالات متحده و چین، که مملو از سوء ظن متقابل و بی‌اعتمادی عمیق است، ارسال پیام واضح و بدون ابهام بسیار دشوار است.

مراقب نقطه عطف آینده باشید

با وجود روندها، باید مراقب نقطه عطفی در آینده بود؛ رویدادی که ممکن است پکن را مجبور به اقدام نظامی علیه تایوان کند. نقطه عطف مربوط به چین از نگاه ایالات متحده و تایوان زمانی است که پکن (1) اعلام کند تایوان به طور اجتناب ناپذیر و برگشت‌ناپذیری از اتحاد دور شده است؛ (2) نتیجه می‌گیرد که راهبرد «اتحاد مجدد مسالمت آمیز» با شکست فاحشی مواجه شده است؛ و (3) تصمیم می‌گیرد که به جای اتحاد مسالمت‌آمیز با اتحاد با زور متمرکز شود.

شناسایی این نقطه عطف در زمان واقعی، به خصوص با توجه به ماهیت مبهم فرآیندهای مشورتی و تصمیم گیری چین، ممکن است بسیار دشوار باشد.

بعد چه می‌شود؟

اگرچه هشدارهای هولناک علیه سفر رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به تایوان احتمالاً بیش از حد مورد توجه قرار گرفت، اما احساسات ناشی از این هشدارها بیجا نبود. بلافاصله پس از سفر پلوسی، چین مجموعه‌ای از رزمایش‌های گسترده چند روزه را در چندین مکان در اطراف تایوان آغاز کرد، برخی از مبادلات با ایالات متحده را لغو یا تعلیق کرد و اعلام نمود که تحریم‌هایی علیه رئیس مجلس نمایندگان آمریکا و خانواده‌اش اعمال خواهد شد.

مجموع این اقدامات برای نشان دادن شدت خشم رهبران چین در نظر گرفته شده بود، اما در عین حال برای جلوگیری از تشدید هر چه بیشتر تنش‌ها تنظیم شده بود؛ اما آن‌ها در حال انجام یک بازی خطرناک هستند، زیرا تایوان نقطه کانونی رقابت قدرت‌های بزرگ و قابل قبول‌ترین مکان و محرک یک رویارویی نظامی بزرگ بین ایالات متحده و چین است.

هم واشنگتن و هم پکن درک می‌کنند که روند روابط دوجانبه در مقابل تایوان در جهت اشتباهی در حال حرکت است و هر یک دیگری را مقصر تحریک افتادن در این مسیر خطرناک می‌دانند. بدتر از آن، پکن ممکن است به زودی به نقطه عطفی در مورد تایوان برسد، یا ممکن است قبلاً به این نقطه رسیده باشد و واشنگتن هنوز آن را به رسمیت نشناسد.

محققان و تحلیلگران ممکن است در آینده نقطه عطف سیاست پکن در قبال تایوان را دیدار پلوسی در اوت 2022 از این جزیره تشخیص دهند؛ اما، بلافاصله پس از این دیدار، باید توجه دقیقی بر لفاظی‌ها و اقدامات چین و همچنین پیام‌های بدون ابهام و مداوم ایالات متحده داشت. اگر دو کشور بخواهند از تشدید تنش ناخواسته و جنگ ناخواسته در هفته‌ها، ماه‌ها و سال‌های آینده اجتناب کنند، باید تلاشی حیاتی داشته باشند.