شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: کشورهای عضو اتحادیه اروپا طی سالهای اخیر و در پی بروز و تشدید بحران در کشورهای غرب آسیا و تشدید مشکلات اقتصادی و سیاسی با موجی از پناهجویان مواجه شدند. پناهجویان به امید یافتن امنیت و شغل، راهی مرزهای اروپا شدند، اما با مرزهای بسته و رفتارهای غیر انسانی روبهرو میشوند.
محمود فاضلی – تحلیلگر مسائل بینالملل
با آغاز فصل گرما، ورود پناهجویان از کشورهای مختلف به خاک ترکیه و سپس یونان افزایش مییابد. مرز زمینی و دریایی این دو کشور گذرگاه اصلی برای پناهجویان خاورمیانه، آسیا و آفریقاست که در پی جنگهای داخلی و بحران اقتصادی تلاش میکنند خود را به یونان و سپس سایر کشورهای اروپایی برسانند. اکثر پناهجویانی که قصد ورود به مرزهای اتحادیه اروپا را دارند بعد از گذشتن از مرز چندین کشور و با تحمل سختیهای فراوان به ناچار خود را به مرزهای یونان میرسانند. در هفتههای اخیر این منطقه شاهد حوادث دردناکی بوده که منجر به کشته شدن تعدادی از پناهجویان شده است. طبق آمار آژانس پناهندگان سازمان ملل، بیش از 2500 نفر از ژانویه تا نوامبر سال 2021 در دریای مدیترانه و هنگام تلاش برای ورود به خاک اتحادیه اروپا جان خود را از دست دادند.
یونان در سالهای اخیر ابزارهای نظارتی خود را برای جلوگیری از ورود پناهجویان با دوربینها و رادارها تقویت کرده و یک مانع فولادی به ارتفاع 5 متر در بیش از 40 کیلومتر نصب کرده است. سازمآنهای غیردولتی بینالمللی، یونان را متهم میکنند که این کشور یک منطقه بیطرف نظامی ایجاد کرده که هیچکس نمیتواند به معدود مهاجرانی که موفق به عبور از آن میشوند، کمک کند. سازمآنهای بینالمللی مدافع حقوق بشر، بارها نسبت به وضعیت اسفبار پناهجویان و سرنوشت نامشخص آنها از دولت محافظهکار یونان انتقاد کردهاند. بر اساس آمار نهادهای حمایت از پناهجویان، در حال حاضر هزاران پناهجوی افغان که از مسیر ترکیه وارد یونان شدهاند در نقاط مختلف این کشور روزهای دشواری را تجربه میکنند.
سیاستهای ضد مهاجرتی ترکیه و یونان بارها از سوی نهادهای بینالمللی مورد انتقاد قرار گرفته است. دیدبان حقوق بشر در گزارش خود درباره وضعیت مهاجران تاکید دارد پلیس یونان پناهجویان را در مرز زمینی یونان و ترکیه بازداشت کرده و در بسیاری از موارد لباسهای آنها را درآورده و پول، تلفن و سایر داراییهایشان را سرقت کرده و آنها را با بدترین شرایط ممکن به ترکیه برمیگرداند.
پناهجویانی که از سوی یونان و ترکیه بازگردانده شدهاند، در مناطق مرزی سرگردان هستند. پلیس یونان پناهجویان را در مرز زمینی یونان و ترکیه در رودخانه «اوروس» بازداشت کرده، آنها را مجبور به سوار شدن به قایقهای کوچک میکنند، به وسط رودخانه اوروس برده، به داخل آب سرد کشانده و وادار میکنند به سمت ترکیه حرکت کنند. طبق اعلام دیدبان حقوق بشر، در حالی که یونان از اوکراینیها بهعنوان «پناهندگان واقعی» استقبال میکند، افغآنهایی را که از خشونتهای مشابه فرار میکنند به عقب میراند.
شواهد نشان میدهد پس از بحران اوکراین و موج پناهجویان اوکراینی، فشارها بر پناهجویان افغان در یونان، ترکیه و اروپای شرقی افزایش یافته است. ترکیه که خود نیز بارها مورد انتقاد مراکز حقوق بشری قرار گرفته مدعی است یونان رفتار غیرانسانی با پناهجویان افغان داشته و پناهجویان توسط واحدهای مرزی این کشور رانده میشوند.
یونان و ترکیه مدتهاست در زمینه پناهجویانی که بهدنبال پناهندگی در اتحادیه اروپا در مرزهای یونان از طریق ترکیه هستند، بهرغم توافق اتحادیه اروپا و ترکیه در سال 2016 برای جلوگیری از مهاجرتها، اختلافات اساسی دارند. طبق قرارداد بین ترکیه و اتحادیه اروپا، آنکارا در ازای دریافت 6 میلیارد یورو برای حمایت از خدمات مرتبط با پناهجویان و وعده سفر بدون ویزا به اتحادیه اروپا، جریان مهاجران و پناهجویان به اتحادیه اروپا را محدود میکند.
استعفای اخیر «فابریس لگری» رئیس آژانس مرزی اتحادیه اروپا (فرونتکس) که از سال 2015 تاکنون مدیر عامل فرونتکس بود، اما در سالهای اخیر متهم به بی توجهی به نقض حقوقبشر و بدرفتاری با پناهجویان در مرزهای اتحادیه اروپا شده و این که کشتیهای گشت فرونتکس به تلاش برای «پس زدن و بهعقبراندن پناهجویان» از مرزهای اتحادیه اروپا متهم شد، نشان داد مسئولین فرونتکس همچنین با اتهام آزار و اذیت و سوء رفتار مواجه هستند. فرونتکس که مسئولیت حفظ جان پناهجویان را بر عهده دارد نهتنها در انجام وظایفش کوتاهی کرده بلکه خود در آزار پناهجویان و ایجاد مانع در رسیدن پناهجویان به اروپا نقش داشته است. این نهاد نه تنها وظیفه خود را انجام نداده بلکه در راستای عقبراندن پناهجویان که باعث مرگ و میر آنان شده، گام برداشته است.
یکی از کشورهایی که متهم است فرونتکس اقدامی علیه اقدامات غیرانسانی و خشونت آمیز آنها در خصوص پناهجویان نداشته، یونان است. این کشور حتی اوایل سال جاری در میان حیرت اروپائیان، به لگری (رئیس آژانس مرزی اتحادیه اروپا) جایزهای اعطا کرد! که با انتقاداتی روبهرو بود. این اقدام آتن در حالی بود که از اکتبر 2020 اتهامات جدی علیه او بابت به عقبراندن قایقهای حامل مهاجرین وجود داشت. حزب ائتلاف چپ یونان (حزب مخالف دولت محافظهکار) تاکید دارد استعفای رئیس فرانسوی فرونتکس موجب تحقیر یونان شده و دولت محافظهکار موظف به ارائه توضیحات فوری در مورد اتهامات وارده که با حقوق دریاها و احترام به جان و کرامت انسانی مغایرت دارد، میباشد.
در سال 2021 پارلمان اروپا گزارشی منتشر کرده بود که بر اساس آن فرونتکس تعهدات خود را در قبال پناهجویان در مناطقی از جمله در دریای اژه و بین ترکیه و یونان رعایت نکرده است. در حالی که پیشتر سازمانهای حقوقبشری زنگ خطر را در خصوص برخورد با پناهجویان به صدا در آورده بودند، یوهانسون، کمیسر اتحادیه اروپا بر لزوم تقویت نظارت بر حقوق افراد و پناهجویان از سوی فرونتکس تاکید کرده بود. کشورهای اتحادیه اروپا از زمانی که بیش از یک میلیون پناهجوی سوری در سال 2015 به اروپا رسیدند پول و اختیارات بیشتری را در اختیار فرونتکس قرار دادند که در مجموع باعث تقویت احساسات راست افراطی در اتحادیه اروپا شد. اتحادیه اروپا از آن پس پناهندگی و حقوق مهاجران را محدود کرد، مرزهای خود را مستحکم کرد و قراردادی را با کشورها از جمله ترکیه برای نگهداشتن پناهجویان در خاک خود منعقد کرد.
شواهد نشان میدهد تا زمانی که روابط پرتنش دو کشور یونان و ترکیه در دریای مدیترانه ادامه دارد و هریک دیگری را به اتخاذ سیاستهای نادرست و ابزار سازی از مهاجرین متهم میکنند هیچ چشمانداز روشنی برای بهبود وضعیت مهاجران غیرقانونی و حل مشکلات آنها در مدیترانه وجود ندارد.
0 Comments