شورای راهبردی آنلاین – رصد: کشورهای آسیای مرکزی نفوذهای متناقضی را تجربه میکنند. این کشورها تغییراتی را در وضعیت قفقاز، منطقه خودمختار سین کیانگ چین، افغانستان و خاورمیانه احساس مینمایند.
لئونید گاسف در مطلبی که شورای امور بینالملل روسیه منتشر کرد، نوشت: جنگجویان گروههای تروریستی این منطقه در سوریه و عراق میجنگند. اما بزرگترین تهدید علیه امنیت آسیای مرکزی وضعیت افغانستان است، جاییکه طالبان پشتیبانی لجستیکی و سازمانی در اختیار نهضت اسلامی ازبکستان قرار میدهد.
نهضت اسلامی ازبکستان علیرغم اینکه ضربه جدی دیده و گروههای اصلی آن خارج از منطقه تحت فشار قرار گرفته، همچنان در قالب گروههای زیرزمینی حضور دارد که میتواند در هر زمان فعال شود و به نیروهای رادیکال، ازجمله اپوزیسیون تاجیکستان و جداییطلبان اویغور به پیوندد. بعلاوه، داعش نیز در منطقه آسیای مرکزی حضور دارد.
کانال و مجرای اصلی ایدئولوژی در قزاقستان، سازمانها و نهضتهای اسلامی هستند. دولت قزاقستان برای به حداقل رساندن تاثیرات نهضتهای اسلامی بر مردم اقداماتی را برای بهبود آموزش دینی و رشد معنوی جامعه برداشته است.
سازمان ویژهای به نام آژانس امور مذهبی توسط دولت قزاقستان در سال 2011 تاسیس شد. در اقدامی دیگر نظارت بر 9 هزار پورتال انجام گرفت و 51 تارنمای خارجی که افراطیگری و تروریسم را ترویج میکردند در قزاقستان فیلتر شد.
فعالیت تروریستی در قزاقستان دارای بُعد سیاسی بینالمللی مهمی است. اعضای سازمانهای افراطی اویغور در این کشور فعال هستند. برخی کارشناسان متذکر میشوند که امکان دارد نیروهای افراطی زیرزمینی قزاق و جداییطلبان اویغور در هم ادغام شوند. سازمانهای تروریستی اویغور خیلی قدرتمند هستند.
مقامات قزاقستان تلاشهای خود را برای مبارزه با تروریسم مضاعف ساختهاند. در سالهای 2016 و 2017، بسیاری از افراطیون، ازجمله آنهایی که با گروههای جنایی و سارقان نفت در غرب قزاقستان در ارتباط هستند دستگیر شدند.
در سال 2018، کمیته امنیت ملی قزاقستان برنامهای برای مقابله با افراطیگری مذهبی و تروریسم در قزاقستان برای دوره 2018 لغایت 2022 تدوین کرد. در چارچوب این برنامه، کنترل مرزی، شناسایی و مسدودسازی کانالهای مورد استفاده افراطیون مذهبی و تروریستها برای ورود به قزاقستان به این کشور صورت خواهد گرفت.
تلاشها و اقدامات دولت قزاقستان برای مقابله با تروریسم و نیز سیاست این کشور برای مدارای مذهبی جهت حفظ امنیت قزاقستان موثر بوده است.
تاجیکستان: کنترل وضعیت
در سالهای اخیر دولت تاجیکستان تلاشهای خود را برای مقابله با گروههای افراطی مضاعف ساخته است. همانند سایر کشورهای آسیای مرکزی، سکوی اصلی برای جذب نیرو توسط داعش در تاجیکستان، اینترنت است. 3 میلیون کاربر اینترنت در تاجیکستان وجود دارد و 80 درصد از این تعداد کاربر اینترنت، محتوای افراطی را در رسانه اجتماعی تعمدا یا تصادفا ارزیابی میکنند.
در جریان دیدار رؤسای جمهور تاجیکستان و بلاروس در می2018، طرفین بر تقویت همکاری در مبارزه با تروریسم و افراطیگری تاکید کردند. در اکتبر 2019، تاجیکستان میزبان مانور نظامی مشترک اعضای سازمان پیمان امنیت دستهجمعی بود. یکی از برنامههای مانور یادشده، عملیات ضدتروریستی بود.
یکی از منابع خطر، کشور همسایه یعنی افغانستان است، جایی که 60 درصد از مناطق مرزی دو کشور میدان درگیری بین نیروهای دولتی و گروههای افراطی است.
ازبکستان: کنترل آهنین
دولت ازبکستان بهطور سنتی سیاست محکمی برای مقابله با افراطیگری مذهبی و تروریسم دنبال میکند. واحدهای افراطی در ازبکستان، بهویژه نهضت اسلامی ازبکستان قویترین و تهاجمیترین گروههای افراطی در آسیای مرکزی هستند. نهضت اسلامی ازبکستان نشان داده است که یک تهدید بلند مدت است و در حال حاضر با القاعده و گروه تروریستی پاکستانی به نام لشکر طیبه همکاری دارد.
در اواخر دهه 1990، نهضت اسلامی ازبکستان متشکل از صدها جنگجوی ازبکی و تاجیکی بود. در مقابل، امروزه نهضت یادشده شامل صدها هزار جنگجو از تمامی کشورهای آسیای مرکزی، چین، ترکیه، آذربایجان و چچن است. افزایش افراطیگری در ازبکستان به مشکلات اجتماعی – اقتصادی و بینقومی برمیگردد که خاص نواحی پرجمعیت دره فرغانه است.
نیروهای امنیتی ازبکستان وضعیت امنیتی کشور را تحت کنترل دارند. ازبکستان و تاجیکستان برنامه اقدام جامع برای مقابله با فعالیتهای افراطی آنلاین و گروههای تروریستی امضا کردند.
قرقیزستان: تاثیرپذیری بد از همسایگان
گروههای افراطی بهطور سنتی بخش جنوبی قرقیزستان را از سمت تاجیکستان و ازبکستان تهدید میکنند. یکی از دلایل چنین وضعیتی، نیروی انتظامی ضعیف قرقیزستان است. افراطیون اغلب عضو گروههای ازبکی خارج از کشور هستند، ضمن اینکه قوم قرقیز به دلیل سطح پایین دینیشان، کمتر با گروههای افراطی در ارتباط میباشند. البته قرقیزیها از گروههایی همچون حزب التحریر تاثیر پذیرفتهاند.
در سالهای اخیر روندی در ارتباط با گروههای جهادی اخراج شده از قرقیزستان پدیدار شده است و این گروهها شروع به تاثیرگذاری بر جماعت سلفی در این کشور کردهاند.
از زمان بمبگذاری انتحاری نزدیک سفارت چین در بیشکک، دولت قرقیزستان مبارزه با افراطیگری مذهبی و نهضتهای سلفی را شدت بخشیده است. براساس اعلام سازمان ملل، تعداد افراد محکوم به فعالیتهای تروریستی و افراطیگری در قرقیزستان بیش از پنج برابر شده است و از 79 نفر در سال 2010 به 422 نفر در سال 2017 افزایش داشته است. ضمناً از هر پنج محکوم یک نفر زن است.
ترکمنستان
در جریان سفر پوتین به ترکمنستان در سال 2017، دو کشور بر انجام تلاشهای مشترک برای مبارزه با تروریسم توافق کردند.
در اواسط نوامبر 2019، مشورتهایی در عشقآباد در خصوص همکاری بین کشورهای مشترکالمنافع جهت مبارزه با تروریسم انجام شد. در این مشورتها، نمایندگان کشورهای روسیه، ازبکستان، قرقیزستان، قزاقستان، تاجیکستان، بلاروس، ترکمنستان و ارمنستان در خصوص بررسی راههای ممکن برای مقابله با گسترش فعالیتهای تروریستی در چارچوب سازمانهای بینالمللی توافق کردند.
پیشبینی
کشورهای آسیای مرکزی تلاش خود را برای مقابله با تروریسم و افراطیگری شدت بخشیدهاند و نتیجه این امر، نبود فعالیتهای تروریستی آشکار در سه سال اخیر است. این امر بدان معنا است که این کشورها باید همکاری نزدیکتری با یکدیگر و با روسیه و نیز با سازمان امنیت و همکاری اروپا و سازمان همکاری شانگهای برای استمرار مبارزه با تروریسم و افراطیگری داشته باشند.
کشورهای آسیای میانه در تلاشهای ضدتروریستی خود، بهطور خاص باید به تامین منابع مالی تروریسم بپردازند. تروریستها دست به تجارت مواد مخدر میزنند تا به منابع مالی قابل توجهی دسترسی پیدا کنند. از اینرو، کمربند مبارزه با قاچاق مواد مخدر در اطراف افغانستان باید تقویت شود.
دیگر کانالهای تامین مالی گروههای تروریستی راهاندازی فروشگاههای خواربار و لوازم خانگی برای کسب درآمد است که باید متوقف شود.
0 Comments