محمد رضا عسگری مورودی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به شرایط سیاسی در افغانستان و انتقادات چهره‌های سیاسی این کشور به عملکرد اشرف غنی در جریان سفر ترامپ به بگرام، خاطرنشان کرد: سفر دو ساعتی دونالد ترامپ به افغانستان به صورت مخفیانه، شبانه و سرزده صورت گرفت و با توجه به آنچه از گفتگوهای او و اشرف غنی در رسانه‌ها منتشر شده، شاید بتوان این سفر را بی‌تاثیرترین سفر ترامپ در دوران ریاست جمهوری خود، در مناسبات کابل و واشنگتن ارزیابی کرد.

وی افزود: در سطح مردم، رسانه‌ها و شخصیت‌های سیاسی افغان رفتار ترامپ، مالکانه و تحقیرآمیز نسبت به ملت و دولت افغانستان ارزیابی شد و اقدامی که انجام داد و رفتن اشرف غنی به پایگاه بگرام برای دیدن ترامپ، نقض عرف دیپلماتیک است. انتظار مردم افغانستان این بود که غنی، ترامپ را در کاخ ریاست جمهوری این کشور ملاقات می‌کرد.

این کارشناس مسائل آسیا با اشاره به حضور غنی در جمع سربازان آمریکایی در پایگاه نظامی بگرام، گفت: بعد از صحبت‌های اشرف غنی، ترامپ از او خواست که در میان سربازان آمریکایی و حتی پشت سر ترامپ قرار بگیرد که کاملا تحقیرآمیز ارزیابی شد و نمایندگان پارلمان افغانستان از غنی خواستند که به دلیل نادیده گرفتن عرف دیپلماتیک و پاسخ ندادن به رفتار تحقیرآمیز ترامپ از ملت افغانستان عذرخواهی کند.

عسگری ادامه داد: شاید بخشی از این اقدام غنی در مورد حضور در پایگاه نظامی بگرام و عدم واکنش درست نسبت به رفتار تحقیر آمیز ترامپ را باید در چارچوب شراطی ارزیابی کرد که این روزها او با آن مواجه است. به هر صورت اشرف غنی با موجی از اعتراض‌ها نسبت به فضای سیاسی بعد از انتخابات، چگونگی تجمیع و محاسبه آرا مواجه است. خیلی از نامزدهای انتخابات غنی را به تقلب در انتخابات متهم می‌کنند.

وی توضیح داد: به رغم اینکه کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان اعلام کرده بود که آرای غیر بیومتریک را در تجمیع و اعلام نتایج نهایی آراء دخیل نخواهد کرد، ولی ظاهرا این کمیسیون در اثر فشارهای دولتی و برخی از نهادهای حکومتی از موضع خود عقب نشسته و همین موضوع سبب شده در روزهای گذشته هواداران عبدالله که تیم ثبات و همگرایی در انتخابات افغانستان را تشکیل داده‌اند، در کابل تظاهرات اعتراض آمیز برگزار کنند و حتی تهدید شده که این اعتراضات می‌تواند در افغانستان فراگیر شود.

این کارشناس مسائل آسیا با اشاره به طولانی شدن اعلام نتایج انتخابات و آثار آن در فضای اجتماعی و سیاسی افغانستان، افزود: از همان روزهای نخست شروع روند برگزاری انتخابات در افغانستان و حتی پیشتر از آن بسیاری از نامزدهای انتخابات افغانستان با توجه به رویکردهای اشرف غنی ایشان را به مهندسی انتخابات متهم می‌کردند و اصرار به برگزاری انتخابات به صورت غیر بیومتریک و عدم استفاده از سامانه تشخیص هویت یکی از دلایلی بود که منتقدان به آن استناد می‌کردند؛ اما به هرحال بنا به فشار افکار عمومی و احزاب سیاسی این انتخابات به رغم بسیاری از کاستی‌ها در حوزه‌های فنی و زیرساختی با استفاده از سامانه بیومتریک برگزار شد. عدول کمیسیون مستقل انتخابات از موضع قبلی خود مبنی بر عدم محاسبه آراء غیربیومتریک نشان می‌دهد که بخشی از بدنه دولت در افغانستان این نهاد را تحت فشار قرار داده تا با محاسبه آن‌ها بتوانند یک نامزد خاص را در افغانستان مورد حمایت قرار دهند.

وی افزود: با توجه به هشدار بسیاری از چهره‌های سیاسی و بنیاد شفافیت انتخابات افغانستان، به نظر می‌رسد که شرایط این روزها در عرصه سیاسی و اجتماعی افغانستان در خصوص انتخابات ریاست جمهوری به دلیل همین پنهان کاری‌ها و عدم شفافیت در روند تجمیع و شمارش آراء در آستانه بحرانی شدن است و ممکن است وضعیت مشابهی مانند سال 2014 در افغانستان و درگیری‌ها میان هوادارن نامزدها پدید بیاید.

عسگری با اشاره به ناآرامی‌هایی که در پی اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری در سال 2014 رخ داد و مداخله آمریکا در این کشور، ادامه داد: اگرچه در طول پنج سال گذشته در افغانستان دولت وحدت ملی تشکیل شد، اما نشانه‌های زیادی از تقابل و تضاد منافع میان عبدالله و اشرف غنی در عرصه‌های مختلف قدرت در حوزه‌های ملی و محلی مشاهده شد و حتی عبدالله بسیاری از طرفداران و هم کیشان خود در حزب جمعیت اسلامی افغانستان را از دست داد؛ به این دلیل که از نگاه آنها موضع مقتدری در عرصه تصمیم گیری و تصمیم سازی از خود بروز نداد و بسیاری از طرفداران او در این انتخابات این حمایت‌ها را متوقف کردند.

وی افزود: با توجه به شرایط فعلی در افغانستان ممکن است در هفته‌ها و روزهای آتی ضمن فراگیر شدن تظاهرات خیابانی هواداران نامزدهای مختلف در افغانستان، نوعی درگیری جدی و برخوردهای خشونت آمیز هم بین طرفداران همراه با ورود احتمالی نیروهای امنیتی را شاهد باشیم.

این کارشناس مسائل آسیا در خصوص طرح شورای نامزدهای انتخابات مبنی بر ایجاد دولت مشارکتی با حضور همه نامزدها، گفت: این طرح نه در چارچوب قانون اساسی افغانستان ظرفیت دارد و نه در حال حاضر گروه‌های سیاسی و مردم این کشور آن را می‌پذیرند. هر قدر ثبات سیاسی در افغانستان خدشه‌دار شود به همان اندازه هم ناامنی و خشونت گسترده‌تر خواهد شد. مردم انتظار دارند نهادهای انتخاباتی، گروه‌های سیاسی و احزاب و دولت این کشور کمک کنند که از آرای مردم صیانت شود و اگر به حد نصاب نرسیده با برگزاری دور دوم انتخابات این اقدام صورت بگیرد. با توجه به اینکه تا کنون اعلام نتیجه اولیه به تعویق افتاده، اعلام نتایج نهایی با توجه به شرایط تنش آلودی که در فضای سیاسی، امنیتی و اجتماعی افغانستان وجود دارد می‌تواند جرقه‌های بیشتری را در این فضا شعله ور کند.

عسگری در رابطه با وضعیت مذاکرات طالبان با آمریکا و ضرورت شکل گیری گفتگوهای بین افغانی تصریح کرد: بعد از 9 دور گفتگوی آمریکا با طالبان در قطر به دستور ترامپ گفتگو‌ها متوقف شد و الان نشانه هایی از موضع مثبت ترامپ برای آغاز این گفتگوها پدیدار شده، اما باید توجه داشته باشیم تا زمانی که گفتگوها بین آمریکا و طالبان به شکل گیری گفتگوهای بین افغانی منجر نشود نمی تواند چشم انداز صلح در افغانستان چشم انداز مثبتی باشد.

وی تاکید کرد: با توجه به اینکه هر گونه توافقنامه صلح باید یک طرفش دولت افغانستان باشد اگر آمریکایی‌ها بخواهند همچنان بر موضع خودشان پافشاری کنند دستیابی به هر گونه توافق احتمالی نمی تواند پیام آور صلح و برقراری آرامش در افغانستان باشد. به خصوص اینکه بعد از مرگ ملا محمد عمر، سرکرده پیشین طالبان این گروه به یک جناح اصلی و دو جناح منشعب شده از آن تبدیل شده، شکاف در بین آنها اساسا چشم انداز توافق نامه صلح با جناح اصلی طالبان را تحت الشعاع قرار می‌دهد.

عسگری اضافه کرد: به نظر می‌رسد اگر آمریکایی‌ها واقعا در ادعای خود صادق هستند و می‌خواهند مطابق شعارهای خود عمل کنند، باید زمینه ای را فراهم کنند که گفتگوهای بین طالبان و دولت افغانستان شکل بگیرد که حتما شرط لازم شکل گیری این اتفاق هم خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان است. با توجه به اینکه در گفتگوهای طالبان با آمریکایی ها، طالبان بارها بر این شرط خود تاکید کرده اند آمریکا برای اثبات ادعای خود در کمک به برقراری صلح، باید نیروهای خود را از افغانستان خارج کنند تا گروه طالبان با تعدیل مواضع خود، به سمت گفتگو با دولت سوق پیدا کند. در این صورت می‌توان امیدوار بود که هر گونه مذاکره منجر به توافق می‌تواند باعث خاتمه جنگ و خشونت در این کشور شود.

این تحلیلگر مسائل آسیا با اشاره به نقش آفرینی ایران در رابطه با روند ایجاد صلح و ثبات در افغانستان، گفت: با توجه به اینکه ایران در بیش از سه دهه گذشته پذیرای میلیونی مهاجرین و پناه جویان افغان بوده و در دوره جنگ با طالبان از ائتلاف شمال حمایت جدی داشته و در روند بازسازی افغانستان مشارکت موثری داشته، به نظر می‌رسد می‌تواند در ترغیب طالبان برای ورود به فرایند گفتگوهای صلح با دولت افغانستان نقش موثری ایفا کند که چند دور گفتگو برخی از مقامات ایرانی با هیاتی از طالبان در تهران هم در این راستا ارزیابی می‌شود. طالبان هم امیدوار است که بتواند از طریق رایزنی با بازیگران منطقه ای از جمله ایران بتواند حمایت این کشورها را برای ورود احتمالی به عرصه قدرت و مشارکت در آینده ساختار سیاسی افغانستان را به دست بیاورد. طالبان در این فضا تلاش می‌کند به نوعی انتظارات و توقعات و مطالبات خود را از آنچه به عنوان توافقنامه صلح در افغانستان یاد می‌شود مطرح کند.

عسگری با بیان اینکه گفتگوی طالبان با ایران برای رسیدن به راه حل به عنوان یک ظرفیت احتمالی وجود دارد، افزود: ایران بنا به ملاحظات سیاسی و امنیتی که در خصوص منطقه دارد تلاش می‌کند زمنیه ساز گفتگوهای بین افغانی شود و شاید ایران جزء معدود کشورهایی است که این اقدامات را در چارچوب هماهنگی‌های صورت گرفته با مقامات دولت افغانستان انجام می‌دهد، در حالی که خیلی از بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای مانند آمریکا این گفتگوها را بدون اطلاع و هماهنگی با دولت افغانستان انجام داده اند و به نظر می‌رسد آنچه که ایران در حدود یک سال گذشته در قبال روند صلح در افغانستان دنبال کرده مبتنی بر ملاحظات امنیتی خود و آنچه که منافع و امنیت ملی در افغانستان تعریف شده بوده است.