“شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

GOV/2017/10

24 فوریه 2017

راستی آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه 2231 (2015) شورای امنیت

A.مقدمه

1. این گزارش مدیرکل به شورای حکام و همزمان به شورای امنیت سازمان ملل (شورای امنیت) در خصوص اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران (ایران) ذیل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و در خصوص موضوعات مرتبط با راستی آزمایی و نظارت در ایران در پرتو قطعنامه 2231 (2015) شورای امنیت است. این (گزارش) همچنین اطلاعاتی درخصوص موضوعات مالی، و مشورت‌ها و تبادل اطلاعات آژانس با کمیسیون مشترک ایجاد شده توسط برجام، ارائه می‌دهد.

B.سابقه

2. در تاریخ 14 ژوئیه 2015، چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، انگلیس، ایالات متحده آمریکا، به همراه نماینده عالی اتحادیه اروپا برای امور خارجی و سیاست امنیتی (E3/EU+3) و ایران در مورد برجام توافق کردند. در تاریخ 20 ژوئیه 2015 شورای امنیت قطعنامه 2231 (2015) را به تصویب رساند که در آن از جمله از مدیرکل درخواست کرد که “راستی‎‌آزمایی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران برای کل دوره تعهدات یاد شده در چارچوب برجام را برعهده گیرد. در اوت 2015، شورای حکام به مدیرکل اجازه داد تا راستی‌آزمایی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران همان‌گونه که در برجام پیش بینی شده را انجام داده و بر همین اساس برای کل دوره تعهدات یاد شده در پرتو قطعنامه شماره 2231 (2015) شورای امنیت سازمان ملل، منوط به در اختیار داشتن منابع مالی و منطبق با رویه‌های پادمانی استاندارد آژانس، گزارش ارائه کند. شورای حکام همچنین اجازه داد که آژانس با کمیسیون مشترک هم‌چنان‌که در سند GOV/2015/53 و اصلاحیه یک آن آمده، مشورت و تبادل اطلاعات کند.

3. در نامه‌های مورخ 21 دسامبر 2016 و 11 ژانویه 2017، هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک نه (9) سند، که به تایید همه اعضای کمیسیون مشترک رسیده، متضمن روشنگری‌هایی برای اجرای اقدامات مرتبط هسته‌ای ایران مندرج در برجام برای دوره زمانی آن، به آژانس ارائه کرد. هماهنگ‌کننده از مدیرکل درخواست کرد تا این اسناد با کشورهای عضو جهت اطلاع در میان گذاشته شود.

4. هزینه سالانه تخمینی آژانس برای اجرای پروتکل الحاقی ایران و برای راستی‌آزمایی و نظارت تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران به شرح مندرج در برجام مبلغ 9.2 میلیون یورو در سال است. از زمان شروع اجرای برجام در 16 ژانویه 2016، میزان بودجه لازم برای سال 2016 مبلغ 8.8 میلیون یورو تخمین زده شد. تا پایان سال 2016 مبلغ 8.5 میلیون یورو هزینه شد. تا  تاریخ 21 فوریه 2017، مبلغ 13.7 میلیون یورو از سوی کشورهای عضو به عنوان کمک‌های فرا بودجه‌ای برای فعالیت‌های مرتبط با برجام تعهد شده است. معدل 5.2 میلیون یورو ما به‌التفاوت آنچه که تعهد شده و آنچه که هزینه شده است به مبلغ 6.2 میلیون یورو منابع فرابودجه‌ای مورد نیاز برای سال 2017 میلادی مساعدت خواهد شد.

C. فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارت بر برجام (JCPOA)

5. از تاریخ 16 ژانویه 2016 (روز اجرای برجام) آژانس اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران ذیل برجام را راستی‌آزمایی و نظارت کرده و از زمان انتشار گزارش فصلی قبلی مدیرکل، به شرح ذیل گزارش می دهد.

C.1. فعالیت‌های مربوط به آب سنگین و بازفرآوری

6. ایران ساخت رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک (رآکتور IR-40) موجود را طبق طراحی اولیه آن پیگیری نکرده است. ایران قرص‌های اورانیوم طبیعی، میله‌های سوخت یا مجموعه‌های سوخت طراحی شده به صورت ویژه برای راکتور IR-40 طبق طراحی اولیه را تولید یا آزمایش نکرده و همه قرص‌های سوخت اورانیوم طبیعی و مجموعه‌های سوخت موجود در انبار تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده است (بندهای 3 و 10).

7. ایران به اطلاع‌رسانی به آژانس در خصوص موجودی آب سنگین در ایران و تولید آب سنگین در کارخانه تولید آب سنگین(HWPP) ادامه و به آژانس اجازه داده است که بر میزان ذخایر آب سنگین ایران و مقدار آب سنگین تولید شده در HWPP نظارت کند (بند 15). هم‌چنان‌که قبلا گزارش شد، در تاریخ 8 نوامبر 2016 آژانس راستی‌آزمایی کرد که ذخیره آب سنگین ایران به 130.1 متریک تن رسیده بود (بند 14). و نیز هم‌چنان‌که پیش‌تر گزارش شد، در تاریخ 21 نوامبر 2016، ایران به آژانس اطلاع داد که در تاریخ 19 نوامبر 2016، مقدار 11 متریک تن از آب سنگین درجه هسته‌ای خود را به خارج از ایران منتقل کرده است و در تاریخ 6 دسامبر 2016 آژانس مقدار 11 متریک تن آب سنگین درجه هسته‌ای را در مقصدی خارج از ایران راستی‌آزمایی کرد. از زمان انجام این انتقال، ذخیره آب سنگین ایران از 130 متریک تن فراتر نرفته است. در 14 فوریه 2017، آژانس ذخیره آب سنگین ایران را 124.2 متریک تن راستی آزمایی کرد.

8. ایران فعالیت‌های مربوط به بازفرآوری را در رآکتور تحقیقاتی تهران (TRR) و تأسیسات تولید ایزوتوپ مولیبدن، ید و زنون(MIX) و یا در هر تأسیسات اعلام شده دیگر به آژانس، انجام نداده است (بندهای 18 و 21).

C.2 . فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی و سوخت

9. در کارخانه غنی‌سازی سوخت (FEP) در نطنز بیش از 5060 سانتریفیوژ IR-1 به صورت نصب شده در 30 آبشار به شکل محاسبه شده در واحدهای عملیاتی در زمان توافق پیرامون برجام (بند 27) به صورت نصب شده باقی نمانده‌اند. ایران تعداد 124 سانتریفیوژ IR-1 را از میان سانتریفیوژهای در حال نگهداری در انبار به منظور جایگزینی با سانتریفیوژهای آسیب دیده یا خراب نصب شده در FEP خارج کرده است (بند 29.1).

10. ایران به غنی‌سازی UF6 در FEP ادامه داده است. ایران غنی‌سازی بالاتر از 3.67 درصد از اورانیوم 235 را انجام نداده‌است (بند 28).

11. همان‌طور که پیش‌تر گزارش شد، آژانس در نامه خود به تاریخ 23 آگوست 2016 از ایران خواسته بود مقدار اورانیوم غنی شده در خطوط فراوری (hold up) در کارخانه پودر غنی‌شدهUO2 (EUPP) در اصفهان را ارزیابی مجدد کند و بر همین اساس گزارش خود را بازبینی کند. در نامه‌ای به تاریخ 19 فوریه 2017، ایران گزارشی مشتمل بر بازنگری در تخمین این مقدار به آژانس ارائه کرد. مقدار تخمینی بازبینی شده 99.9 کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده با برآورد آژانس از “هولدآپ” هم‌خوانی دارد. در 31 ژانویه 2017، پیرو مصوبه کمیسیون مشترک مورخ 10 ژانویه 2017، ایران تحت نظارت و راستی‌آزمایی آژانس عملیات خوراک‌دهی اورانیوم رقیق شده (depleted) به خطوط فرآوری در EUPP را آغاز کرد. میزان تخمینی اورانیوم غنی‌شده در تجهیزات EUPP و در مواد خروجی جزو میزان ذخایر اورانیوم غنی شده ایران محاسبه نمی‌شوند.

12. در بازه زمانی گزارش، کل موجودی ذخیره شده اورانیوم غنی‌سازی شده ایران از میزان 300 کیلوگرم UF6 غنی‌شده تا میزان 3.67 درصد اورانیوم 235 (یا معادل آن در اشکال مختلف شیمیایی) فراتر نرفته است (بند 56). میزان 300 کیلوگرم UF6 معادل با 202.8 اورانیوم است.

13. در تاریخ 18 فوریه 2017، میزان اورانیوم غنی‌شده تا 3.67 درصد اورانیوم 235 ایران 101.7 کیلوگرم بوده است، بر اساس برجام و مصوبات کمیسیون مشترک.

14. در کارخانه غنی‌سازی سوخت فردو (FFEP) تعداد 1044 سانتریفیوژ IR-1 در یک بال (واحد 2) از تأسیسات مزبور قرار داده شده‌اند (بند 46)که تعداد 1042 سانتریفیوژ IR-1 به صورت نصب شده در شش آبشار باقی مانده‌اند و دو سانتریفیوژ IR-1 به صورت جداگانه به منظور انجام «تحقیقات اولیه و فعالیت‌های تحقیق و توسعه مربوط به تولید ایزوتوپ پایدار» نصب هستند. ایران در بازه زمانی گزارش هیچگونه غنی‌سازی اورانیوم یا فعالیت‌های تحقیق و توسعه مرتبط در این کارخانه انجام نداده و هیچگونه مواد هسته‌ای در کارخانه وجود نداشته است (بند 45).

15. همان‌طور که قبلا گزارش شد، در تاریخ 16 ژانویه 2017، مدیرکل تایید کرد که در تاریخ 15 ژانویه 2017 آژانس راستی‌آزمایی کرده است که ایران اقدامات مقرر شده در بند 15.12 از پیوست 5 برجام را انجام داده است. اقدامات به عمل آمده توسط ایران عبارتند از:

* جمع‌آوری کابل‌های برق زنجیره، تابلوهایی مخصوص  کنترل زنجیره و  پمپ‌های  خلا از دو آبشار در یک بال از FFEP (واحد 2)؛ و انبار کردن همه این سانتریفیوژهای اضافی و زیرساخت (مربوطه) در سالن B در FEP در نطنز تحت  نظارت پیوسته آژانس (بند 47.2)؛ و

* جمع‌آوری کابل‌های  برق زنجیره، تابلوهای  مخصوص  کنترل زنجیره، پمپ‌های  خلاء و سکوهای نصب سانتریفیوژ از بال دیگر FFEP (واحد 1)؛ و انبار کردن تمام این ماشین‌های سانتریفیوژ اضافی و زیرساخت (مربوطه) در سالن B نطنز تحت نظارت  پیوسته آژانس (بند 48.2).

16. همه سانتریفیوژهای انبار شده به همراه متعلقات آنها در انبار، تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده‌اند (بندهای 29، 47، 48 و 70). آژانس دسترسی منظم به ساختمان‌های مرتبط در نطنز شامل همه FEP و کارخانه نیمه صنعتی غنی‌سازی (PFEP) را ادامه داده و دسترسی روزانه طبق درخواست آژانس انجام شده است (بند 71).

17. ایران فعالیت‌های غنی‌سازی‌اش را در راستای برنامه بلند مدت  غنی‌سازی و تحقیق و توسعه غنی‌سازی خود به همان صورت ارائه شده به آژانس در تاریخ 16 ژانویه 2016 انجام داده است (بند 52).

18. در تاریخ 4 فوریه 2017 آژانس دریافت (receipt) اولین مازاد 5 کیلوگرم U3O8‌ غنی شده تا سطح 20 درصد موجود در صفحات سوخت نیم ساخته در رآکتور تحقیقاتی تهران در ایران از یک کشور دیگر را مورد راستی‌آزمایی قرار داد.

19. ایران هیچ‌کدام از تأسیسات اعلام شده را به منظور تبدیل صفحات سوخت یا ضایعات بهUF6 مورد استفاده قرار نداده و از ساخت تأسیسات جدید بدین منظور به آژانس اطلاعی نداده است (بند 58).

C.3. تحقیق و توسعه، تولید و موجودی سانتریفیوژ

20. در تاریخ 21 ژانویه 2017، ایران تحت راستی‌آزمایی و نظارت آژانس، خوراک‌دهی UF6 طبیعی به یک سانتریفیوز IR-8  را برای اولین بار آغاز کرد (بند 38). هیچ اورانیوم غنی‌شده‌ای از طریق فعالیت‌های تحقیق و توسعه انباشت نشده و غنی‌سازی تحقیق و توسعه ایران انجام شده با یا بدون اورانیوم و با استفاده از سانتریفیوژها در چارچوب محدودیت‌های تعریف شده در برجام بوده است (بندهای 42-32).

21. ایران اظهارنامه‌های مربوط به تولید و موجودی لوله‌های روتور سانتریفیوژ و بیلوز (Bellows) را به آژانس ارائه کرده و اجازه راستی‌آزمایی اقلام در موجودی را به آژانس داده است ( بند 80.1). آژانس نظارت مداوم شامل استفاده از اقدامات نظارتی و مراقبتی را انجام داده و راستی‌آزمایی کرده که تجهیزات اعلام شده برای تولید لوله‌های روتور و بیلوزها برای تولید سانتریفیوژ فقط برای فعالیت‌های مشخص شده در برجام استفاده شده‌اند ( بند 80.2 ). ایران هیچ‌گونه سانتریفیوژ IR-1 را برای جایگزینی با آنهایی که خراب شده و یا از کار افتاده‌اند تولید نکرده است.( بند 62)

22- همه لوله‌های روتور اعلام شده، بیلوزها و مجموعه‌های روتور شامل لوله روتورها و بیلوزهایی که از روز اجرا تولید شده‌اند تحت نظارت مداوم آژانس قرار داشته‌اند. (بند 70) ایران با استفاده از فیبر کربن لوله‌های روتور تولید کرده که توسط آژانس نمونه‌برداری و آزمایش شده و تمامی آنها تحت اقدامات نظارتی و مراقبتی آژانس بوده است.

D. اقدامات شفاف‌ سازی

23. ایران کماکان به آژانس اجازه داده تا از نظاره‌گرها و مهر و موم‌های الکترونیکی آنلاین در زمینه غنی‌سازی استفاده کند تا بدین‌ وسیله وضعیت آنها در اماکن هسته‌ای به بازرسان آژانس مخابره و جمع‌آوری خودکار ثبت سوابق اندازه‌گیری توسط ادوات اندازه‌گیری نصب شده آژانس تسهیل شود (بند 67.1). ایران بنا به درخواست آژانس نسبت به صدور روادید دراز مدت برای بازرسان منصوب آژانس اقدام کرده و برای آژانس در اماکن هسته‌ای، محل کار مناسب فراهم کرده و استفاده از محل کار در مکان‌های نزدیک سایت‌های هسته‌ای در ایران را تسهیل کرده است (بند 67.2). ایران بازرسان اضافی آژانس تعیین شده برای ایران را قبول کرده است (بند 67.3)

24.ایران کماکان به آژانس اجازه داده ـ تا از طریق اقدامات مورد توافق با ایران، از جمله از طریق اقدامات مراقبتی و نظارتی ـ بر تمامی کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) تولید شده در ایران یا کسب شده از دیگر منابع و منتقل شده به تاسیسات تبدیل اورانیوم (UCF) در اصفهان (بند 68)، نظارت کند. در تاریخ 8 فوریه 2017 آژانس دریافت 125.4 متریک تن اورانیوم طبیعی از سوی ایران به شکل UOC که به UCF منتقل شده را راستی‌آزمایی کرد. همچنین، ایران تمامی اطلاعات ضروری برای قادر کردن آژانس جهت راستی‌آزمایی تولید کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) و موجودی انبار UOC تولید شده در ایران یا کسب شده از هر منبع دیگری را ارایه کرده است (بند 69) .

E. دیگر اطلاعات مرتبط

25. ایران اجرای موقت پروتکل الحاقی موافقتنامه پادمان‌ها بر اساس ماده 17 (b) پروتکل الحاقی، تا زمان لازم‌الاجرا شدن آن را ادامه می‌دهد. آژانس به ارزیابی اظهارنامه‌های ایران ذیل پروتکل الحاقی و انجام دسترسی‌های تکمیلی به سایت‌ های هسته‌ای و دیگر مکان‌ها در ایران تحت پروتکل الحاقی ادامه داده است.

26. طی مقطع زمانی این گزارش، آژانس در جلسات گروه کاری خرید کمیسیون مشترک شرکت نکرده است. (برجام، ضمیمه چهار، کمیسیسون مشترک، بند 6.4.6).

F. خلاصه:

27. آژانس به راستی‌آزمایی عدم انحراف مواد هسته‌ای اعلام شده در تاسیسات هسته‌ای و مکان‌های خارج از تاسیسات که به طور معمول مورد استفاده قرار می‌گیرند (LOFs) و از سوی ایران در چارچوب موافقت‌نامه پادمان‌ها اعلام شده ادامه می‌دهد. ارزیابی‌ها در خصوص نبود فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای اعلام نشده برای ایران کماکان ادامه دارد.

28. از روز اجرا، آژانس به نظارت و راستی‌آزمایی اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای از سوی ایران بر اساس مفاد برجام پرداخته است.

29. مدیرکل به گزارش‌دهی به طور مقتضی ادامه خواهد داد.“

منبع: ایسنا