فریدون برکشلی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی درباره سیاست‌های گازی ایران و قطر در سال‌های اخیر و تصمیم دوحه برای افزایش برداشت گاز از میدان گازی مشترک اظهار داشت: سیاست‌های گازی جمهوری اسلامی ایران و قطر در چهار سال گذشته، کم و بیش مانند سال‌های پیش از آن، تابع پارامترهای مشخصی بوده است. اول اینکه هر دو کشور سیاست‌های گازی مستقلی را در پیش گرفته‌اند. علیرغم دیدارها و جلسات متعدد، در عمل هر دو کشور، در عملیات اکتشاف، استخراج و روش‌های بهره‌برداری، مستقل عمل کرده‌اند. دوم اینکه هر دو کشور بر پایه برداشت حداکثری، سیاست‌های خود را تنظیم کرده‌اند. بدیهی است که در چارچوب این سیاست، طرف قطری به لحاظ امکان جذب سرمایه‌گذاری خارجی، قراردادهای امتیازی و مالکیت مشترک با شرکت‌های بین‌المللی، در شرایط بهتری قرار دارد.

وی گفت: ایران تحت شرایط تحریم و عدم دسترسی لازم به منابع مالی و فن‌آوری، توان رقابت برابر را نداشته است. البته از طرف دیگر، قطر برای صادرات گاز، تولید می‌کند. قراردادهای صادراتی گاز نیز، عموما بیست ساله و بیشتر هستند. در نتیجه، قطری‌ها با شرکت‌های بین المللی، پیوند ساختاری و طولانی برقرار کرده‌اند. تولید گاز با نفت تفاوت دارد. تولید گاز منبعث از یک رابطه طولانی و پایدار است.

این کارشناس ارشد انرژی ادامه داد: این نکته را باید یادآوری کرد که در دهه‌های اول آغاز توسعه میادین و فازهای پارس جنوبی، هدف ایران، صادرات گاز از طریق خط لوله به اروپا، ازمسیر ترکیه بود. در همین راستا هم خط لوله انتقال و عرضه گاز به ترکیه احداث و عملیاتی شد. همچنین خط لوله گاز آسیایی برای انتقال گاز طبیعی ایران به پاکستان و هندوستان، مورد مذاکره قرار گرفت. روسیه، همواره از سیاست صادرات گاز طبیعی ایران به اروپا، نگران بود. مسکو، آمادگی داشت که در انتقال گاز ایران به پاکستان و هند، همکاری کند تا ایران را از نگاه به اروپا، منصرف کند.

وی درباره اهداف ایران از برداشت از میدان مشترک گاز با قطرتصریح کرد: اصول سیاست گازی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر یک سوم از تولید برای صادرات، یک سوم برای تزریق به میادین فرسوده و قدیمی نفت برای تقویت و فشار افزایی و یک سوم هم برای مصرف داخلی است.

برکشلی با تاکید بر اینکه ایران در بخش نفت، تجارب بین‌المللی گسترده و تاریخی‌تری نسبت به حوزه گاز دارد، اظهار داشت: متاسفانه، ایران با دیپلماسی گازی، بیگانه و ناآشنا بود. فشارهای بین‌المللی، تحریم‌ها و فقدان سرمایه‌گذاری بین‌المللی، ایران را از ایفای نقش فعال در بخش گاز، بازداشت. در دهه ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰، این باور وجود داشت که ایران، به جای وزارت نفت، باید وزارت گاز داشته باشد. از نظر ارزش حرارتی، حجم گاز ایران فراتر از نفت کشور است. اما به دلیل همان عواملی که بیان شد، ایران از توجه به بازارهای صادراتی، دور نگاه داشته شد. در حال حاضر نیز صنعت گاز ایران با حداقل بهره‌وری اقتصادی کار می‌کند و گاز را به شکل گرانترین انرژی‌ دنیامصرف می‌کنیم.

این کارشناس ارشد انرژی درباره موضع ایران نسبت به افزایش برداشت گاز از سوی قطر از میدان مشترک تصریح کرد: قطر هم مانند دیگر کشورهای منطقه خلیج فارس، به این جمع‌بندی رسیده که نفت و گاز خاورمیانه، یک فرایند بیست ساله در پیش دارد. از ۲۰۴۵ به بعد، آینده قابل اهمیتی برای گاز و نفت در بازار جهانی وجود نخواهد داشت. از این رو، قطر و دیگر کشورهای منطقه در شرایط بهره‌برداری حداکثری از منابع هیدروکربوری خود هستند. بنابراین لازم است که منابع گازی به بازارهای بین‌المللی متصل شوند.

وی ادامه داد: اتصال منابع گازی به بازارهای جهانی، به ساختار امنیت متقابل مابین تولید کننده و صادر کننده منجر می‌شود و این موضوع، ضریب امنیت کشور مبداء را ارتقاء می‌دهد، چرا که امنیت گاز برای مصرف کننده، در اولویت است.

برکشلی گفت: مجموعه‌ای از عوامل اقتصادی، سیاسی و امنیتی، قطر را تحت چتر حمایت بین المللی، در مسیر تولید حداکثری ترغیب می‌کند. در این میان، ایران در ارتباط با میادین مشترک گاز و همچنین نفت با همسایگان، با نوعی کم توجهی یا شاید سردرگمی مواجه است. این مساله در میادین مشترک با عربستان، کویت یا عراق هم دیده می‌شود. در دریای خزر هم مسایل حل نشده‌ای با همسایگان‌مان وجود دارد.

وی با اشاره به معاهدات بین‌المللی که ناظر بر موضوع میادین مشترک نفت و گاز مابین کشورها، تدوین شده است، تصریح کرد: باید به این نکته توجه داشت که ساختار عمده میادین مشترک گازی به نحوی است که تعلل و یا تاخیر در بهره‌برداری یکی از طرفین، منجر به برداشت بیشتر طرف مقابل می‌شود که عموما اثبات آن و یا تعیین حجم تخلف طرف مقابل دشوار است. بنابراین اینکه ایران نمی‌تواند یا تمایلی به برداشت بیشتر از این میدان ندارد، مانع قطر برای برداشت بیشتر نخواهد بود