عفیفه عابدی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی، ضمن اشاره به امضای سند همکاری تجاری روسیه و ترکیه با هدف‌گذاری افزایش حجم تجارت از 68 میلیارد دلار به 100 میلیارد دلار درخصوص چشم انداز تحریم‌ها علیه روسیه، خاطرنشان کرد: چشم انداز اقتصادی بلندمدت روسیه در سایه تحریم‌ها به عوامل متعددی بستگی دارد؛ در دو سال اخیر، اثرات تحریم‌ها بر اقتصاد روسیه به کندی آشکار شده است و دلایل متعددی موجب شد روس‌ها خود را از تبعات فوری تحریم‌ها مصون بدارند، اما آینده اقتصاد روسیه به عوامل گوناگون داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی مرتبط است.

وی با بیان اینکه یکی از اثرات تحریم‌ها بر اقتصادها، کاهش اعتبار و اطمینان جهانی به اقتصاد کشور تحریم‌شده است و اقتصاد روسیه نیز از این قاعده مستثنی نماند، گفت: تحریم‌ها می‌توانند منجر به اختلال در جریان تجاری کالاها، خدمات و فناوری‌ها شوند؛ بنابراین روسیه تلاش کرد ضمن کاهش اتکا به واردات، با تنوع بخشیدن به حوزه‌های همکاری اقتصادی با شرکای اقتصادی بزرگ و کشف شرکای تجاری جدید، حتی المقدور بر این موانع غلبه کند.

این کارشناس مسائل روسیه، یادآورشد:در دو سال اخیر آسیا به مهم‌ترین اولویت اقتصادی روسیه تبدیل شده است. در آسیا، چین، هند، ترکیه و کشورهای ثروتمند حاشیه خلیج فارس، از جمله امارات را می‌توان از اولویت‌های دیپلماسی اقتصادی روسیه برشمرد. یکی از دلایل کند بودن اثر تحریم‌ها بر روابط اقتصادی روسیه نیز عمق روابط این کشور با شرکای اقتصادی بزرگش در آسیا است. چین که یکی از ابراقتصادهای جهان است، در دوره تحریم نیز خود را شریک مطمئن برای روسیه نشان داد و روابط اقتصادی این دو کشور، در ابعاد مختلف گسترش یافت. فارغ از برخی چالش‌ها و عدم قطعیت‌ها، رابطه مسکو و پکن به نحوی اقتصادی روسیه را بیمه کرده است.

عابدی با بیان اینکه هند در جنوب آسیا نیز یکی از مهم‌ترین شرکای ویژه روسیه است، به جایگاه این کشور به عنوان قدرت سوم اقتصادی جهان و شرایط رو به رشد سیاسی-اقتصادی و نظامی‌اش اشاره کرد و ادامه داد: روابط اقتصادی روسیه و هند با وجود قراردادهای انرژی و تسلیحاتی دو بعد مهم و کلان دارد که همچنان برای هند غیرقابل جایگزین است. به همین دلیل، رابطه مسکو و دهلی‌نو نیز نه تنها متزلزل نشده، بلکه رشد کرده و اکنون تراز تجاری میان دو کشور به نفع روسیه است. در مراتب بعد، می‌توان به روابط اقتصادی روسیه و ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز اشاره کرد.

وی با بیان اینکه روسیه توان سازگاری و تطبیق زیادی با تحریم‌ها یافته، توضیح داد: تغییر در سیاست اعلامی تحریم از سوی اروپا بعید به نظرمی‌رسد؛ چرا که تحریم‌ها یکی از ابزارهای مهم غرب در سیاست جهانی و برای کنترل رفتار بازیگران رقیب غرب در جهان هستند.از گذشته، در میان اروپایی‌ها از یک طرف و میان اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها از سوی دیگر، درباره تحریم روسیه و نوع تعامل با مسکو در موضوع اوکراین اختلاف‌نظر زیادی وجود داشت. اما همچنان شاهد ادامه تحریم روسیه از سوی اروپا هستیم.

این پژوهشگر پژوهشکده مجمع تشخیص، با تاکید براینکه مسائل اروپا، روسیه و تحریم از چند بعد قابل تبیین است، گفت: وابستگی اروپا به انرژی روسیه باعث شده روسیه تا حد زیادی منبع غیرقابل جایگزین برای نیازهای انرژی روسیه باشد، اما اروپا از روش‌های مختلف برای حفظ تحریم‌ها و در عین کاهش سود و مزایای صادرات انرژی روسیه به اروپا استفاده می‌کند. مهم‌ترین روش نیز علاوه بر کاهش سهم خرید از روسیه، خرید با واسطه از روسیه است که سود روس‌ها را از صادرات انرژی به اروپا کاهش می‌دهد؛ اما روس‌ها تلاش کردند با گسترش بازار از این برنامه تحریمی غربیها نیز در امان بمانند. اقتصاد روسیه با افزایش تجارت با کشورهای غیرتحریم‌کننده و جایگزینی واردات با محصولات داخلی، تا حد زیادی خود را با تحریم‌ها سازگار کرد.

عابدی با بیان اینکه نمی‌توان اثرات بلندمدت تحریم‌ها بر اقتصاد روسیه و اروپا را نادیده گرفت، تصریح کرد: محدودیت گزینه‌های روسیه در شرق، هر چند روابط روسیه با شرکای اقتصادی شرقی را متزلزل نمی‌کند، اما دست برتری به شرکای شرقی نسبت به روسیه می‌دهد که موضوع چالش‌برانگیزی برای مسکو است. همین چالش برای اروپایی‌ها، برای منابع جایگزین روسیه به ویژه در موضوع انرژی وجود دارد. اروپایی‌ها مجبورند نسبت به سایر کشورهایی که انرژی اروپا را تامین می‌کنند، تساهل بیشتری داشته باشند.

این تحلیلگر مسائل روسیه،قدرت چانه‌زنی اروپا در موضوعات اقتصادی را همراه با کاهش ارزیابی کرد و افزود: به همین دلیل، در اتحادیه اروپا، برخی کشورها خواستار تغییر در برنامه‌ها و مکانیسم‌های تحریم علیه روسیه هستند تا هم کمتر مضرر شوند و هم احتمال دورزدن تحریم‌ها از طریق کشورهای ثالث کاهش یابد. به نظرمی‌رسد، اروپا برای کاهش ضرر یا افزایش رقابت‌پذیری شرکت‌های اروپایی در شرایط تحریم روسیه تلاش می‌کند؛ اما واقعیت این است که غرب برای تضعیف روسیه از طریق تحریم‌ها برنامه بلندمدتی دارد و در شرایط فعلی، احتمال تغییر این هدف بعید به نظر می‌رسد.

وی ادامه داد: شاید تاکتیک‌ها تغییرکند، اما برنامه راهبردی غرب، تضعیف همه جانبه روسیه است. البته اینکه اروپا و آمریکا قادر باشند به این هدف برسند، بحث دیگری است و طبیعتا با عدم قطعیت‌های زیادی مواجه است که یکی از مهم‌ترین عدم قطعیت‌ها نیز برگشت اثر تحریم روسیه به اروپا است.

عابدی با یادآوری اینکه شواهد نشان می‌دهد ادامه تبعیت بی‎چون و چرای بروکسل از واشنگتن، اروپا را با بحرانهای سیاسی و اقتصادی جدیدی مواجه خواهدکرد، گفت: آمریکا تلاش می‌کند برای غلبه بر سناریوهای نامطلوب، از طریق برخی سیاست‌های تاکتیکی، چون مهار تنش با چین، جذب هند به سمت اروپا و غیره، ضمن تقویت سیاست‌های تحریمی علیه روسیه، اروپا را از بن‌بست در رابطه با شرق نجات دهد و از ریسک‌های سیاسی و اقتصادی دو سوی آتلانتیک ناشی از آثار تحریم علیه کشورهایی چون روسیه و ایران بکاهد. درواقع نمی‌توان در این رابطه عامل آمریکا را نادیده گرفت.

وی با بیان اینکه روسیه برای نیل به اهداف دیپلماسی اقتصادی خود، از مجموع راهبردهای سیاسی و اقتصادی استفاده می‌کند، راهبردهای سیاسی این کشور را شامل تمرکز بیشتر بر توسعه مناسبات با کشورهای ثروتمند شرقی نظیر چین و هند و نیز کشورهای حاشیه خلیج فارس دانست و اظهارداشت: مسکو تحرکات جدیدی برای بازگشت به بازارهای سنتی آمریکای لاتین و آفریقا آغازکرده و درعین حال به دنبال راهکارهایی برای بهبود مناسبات خود با اروپا یا حداقل بخشی از غرب نیز است. آنها علیرغم فشارهای تحریم‌های غربی، از قدرت خلق ابتکارهای اقتصادی برخوردارند. ابتکار در سیستم پرداخت مالی که روسیه کلید زده، به طور ملموس می‌تواند نه تنها این کشور را بلکه جهان را از وابستگی به دلار تا حدودی نجات دهد و راهبرد تحریم غربی را تضعیف کند.