دکتر احمد بخشی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی بابیان اینکه اعلام آتش بس میان گروه‌های درگیر جنگ در لیبی موضوعی ناگهانی بود، خاطرنشان کرد: بااین‌حال این آتش‌بس چشم‌انداز مثبتی ندارد و نمی‌توان به‌واسطه آن انتظار پایان جنگ و خشونت‌ها را داشته باشیم.

واکنش مثبت بین‌المللی حاکی از تغییر شرایط در لیبی

وی بابیان اینکه این آتش‌بس پیش‌زمینه منطقه‌ای و بین‌المللی ندارد، گفت: درعین‌حال شاهد بودیم که واکنش مثبت به این آتش‌بس ناگهانی بسیار خوب بود. از مصر، عربستان و امارات که طرفدار خلیفه حفتر هستند گرفته تا اتحادیه عرب و اروپا از آن استقبال کردند؛ موضوعی که نشان می‌دهد شرایط در حال تغییر است. همان‌طور که رئیس مجلس شرق لیبی ضمن پذیرش این آتش‌بس، خواستار پذیرش آن از سوی همگان شده و آن را زمینه‌ای برای پایان دخالت خارجی و خروج مزدوران از لیبی دانسته است.

این تحلیلگر مسائل آفریقا با یادآوری اینکه خلیفه حفتر در شرایط سیاسی لیبی تبدیل به مهره‌ای سوخته شده است، ادامه داد: حامیان حفتر به این نتیجه رسیده‌اند که کنش نظامی در لیبی جواب نمی‌دهد و باید به دنبال جایگزینی برای او باشند. طرفداران حفتر در حال ارائه رویکردی سیاسی به‌جای مهره‌ای نظامی هستند. این مسئله نشان از این دارد که دستکم اگر چشم‌انداز ختم جنگ به‌واسطه این آتش‌بس وجود ندارد، اما گفتگو‌ها و مذاکرات پررنگ خواهد شد.

بخشی با اشاره به استقبال طرفداران حفتر و همچنین سازمان‌های بین‌المللی از اعلام این آتش‌بس، گفت: با اعلام این آتش‌بس گفته شد تولید و صادرات نفت از سر گرفته خواهد شد و به‌واسطه آن کشور دارای درآمدی خواهد شد. ضمن اینکه دولت وفاق ملی اعلام کرده در سه‌ماهه اول سال آینده میلادی شاهد برگزاری انتخابات خواهیم بود.

احتمال افزایش وزن سیاسی معادلات به نسبت وزن نظامی

وی افزود: این آتش‌بس در شرایطی اعلام شد که قرار بود حمله سختی انجام شود و دو طرف وزن یکدیگر را بسنجند. از یک‌سو نیروهای تحت حمایت ترکیه و در سوی دیگر حامیان حفتر قرار داشتند. فائزالسراج در چنین شرایطی خواستار آتش‌بس شد، چراکه تصور می‌کرد ممکن است وزن ژئوپلیتیکی و شرایط منطقه‌ای به نفع دولت وفاق ملی نباشد. نظر ترکیه هم این بوده که باید وزن سیاسی معادلات به نسبت وزن نظامی آن افزایش یابد، چراکه دریکی دو ماه اخیر کشورهای عربی ازجمله مصر با ایفای نقش پررنگ‌تر، وزن بیشتری به نیروهای خلیفه حفتر دادند.

این استاد دانشگاه بابیان اینکه مهره‌های جایگزین خلیفه حفتر در تلاش‌اند جبهه جنگ را از فاز نظامی به فاز سیاسی و گفتگو تغییر دهند، گفت: به نظر می‌رسد کم‌کم شکل بحران از بحران نظامی به بحران سیاسی تغییر کند و دو طرف به دنبال راهکار سیاسی مسالمت‌آمیز باشند. هرچند که به نظر نمی‌رسد باوجود نبود زیرساخت‌های لازم برای برگزاری انتخابات و مشخص نشدن منافع نائبان منطقه‌ای شاهد نوعی ثبات در این کشور باشیم؛ اما شرایط به سمت گفتگوهای سیاسی پیش می‌رود.

بخشی گفت: در این شرایط باوجود تحرکات نظامی اندک، بیشتر شاهد تماس‌ها و مذاکرات منطقه‌ای و بین‌المللی خواهیم بود. ضمن اینکه اگر قرار باشد به انتخاباتی برسیم لازم است که قبل از آن مذاکرات فشرده سیاسی برگزار شود.

وی با تأکید بر اینکه خلیفه حفتر یا باید از عامل نظامی به عامل سیاسی تغییر کند و یا اینکه سیاست جدید با مهره جدید پیگیری خواهد شد، گفت: اینکه خلیفه حفتر در جریان پذیرش آتش‌بس نبوده و اعلام کرده است بدون هماهنگی با او با پذیرش آن موافقت شده، نشان می‌دهد فشاری هم به او وارد می‌شود تا کنش‌های نظامی‌اش را کاهش دهد و عمدتاً به گفتگوهای سیاسی بپردازد.

این استاد دانشگاه بابیان اینکه قطعاً در کوتاه‌مدت نائبان منطقه‌ای دست از مداخلات خود برنخواهند داشت، اضافه کرد: گرچه این زمینه از مذاکرات سیاسی باعث می‌شود که شرایط برای پایداری سیاسی در کشور فراهم شود و بتوانیم در لیبی شاهد ثبات نسبی باشیم، اما واقعیت این است که میراث قذافی ثبات سیاسی را از بین می‌برد و عملاً کنش‌هایی که در 10 سال گذشته بوده، چشم‌انداز مثبتی را نمی‌تواند برای لیبی ترسیم کند؛ اما در یک فرایند طولانی‌مدت، بیش از دوره 6 ماه و یک‌ساله‌ای مدنظر دولت سراج است، با گفتگوها و مذاکرات سیاسی و همچنین کاهش مداخلات خارجی آن‌ها به سمتی پیش می‌روند که شرایط کشور از شرایط امنیتی و تهدید چند پارگی به ثبات نسبی برسد.

این استاد روابط بین‌الملل در ارزیابی از اینکه آتش‌بس اعلام‌شده به نفع کدام‌یک از طرفین درگیر در لیبی خواهد بود، گفت: این آتش‌بس و تلاش‌ها برای کنار رفتن خلیفه حفتر، در نگاه اول می‌تواند به نفع دولت وفاق ملی باشد اما با توجه به شرایط لیبی و شکاف قومی و سرزمینی این کشور و مداخلات و منافع خارجی‌ها نمی‌توان انتظار داشت دولت فائز السراج تقویت شود، بااینکه در مذاکرات سیاسی می‌تواند دست بالا را داشته باشد. گرچه این‌ها به عملکرد سازمان ملل و قراردادهای بین‌المللی و توافق‌هایی که می‌تواند حاصل شود بستگی دارد.

وی با اشاره به وقوع اعتراضات مردمی گسترده در روزهای گذشته نسبت به عملکرد دولت السراج، ادامه داد: به دلیل اینکه در مدتی که دولت روی کار بوده نتوانسته به اقتصاد و امنیت سازی بپردازد ممکن است مردم لیبی به دنبال‌روی کار آمدن گروه جدیدی در این کشور باشند؛ با این هدف که بهتر بتواند به معیشت و امنیت آن‌ها بپردازند. همه این‌ها شرایطی را ایجاد می‌کند که ما نمی‌توانیم با قاطعیت اعلام کنیم که در بلندمدت دولت وفاق ملی دست بالا را خواهد داشت.

تغییر شکل معادلات سیاسی در لیبی

بخشی افزود: به نظر می‌رسد شکل و شمایل معادلات سیاسی در لیبی در حال تغییر است و باید دید درنبرد سیاسی و جنگ پیمان‌نامه‌ها کدام طرف دست بالا را خواهد داشت و عملاً سازمان ملل و نیروهایی که نایبان دو سوی جبهه هستند چه کنش‌هایی خواهند داشت.