شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: به تازگی، پارلمان اروپا قانون هوش مصنوعی را تصویب کرده است. مفاد این قانون در جریان مذاکرات کشورهای عضو اتحادیه اروپا در دسامبر 2023 مورد توافق قرار گرفته بود و متن نهایی آن در پارلمان اروپا تصویب شد. هدف از این قانون، حفاظت از حقوق اساسی، دمکراسی، حاکمیت قانون و پایداری محیط زیست در مقابل هوش مصنوعی پرخطر، عنوان شده و برای رفع خطرات احتمالی آن، تعهداتی را تعیین کرده است؛ اگرچه بر نوآوری و تقویت آن نیز تاکید دارد.
رضا مجیدزاده- پژوهشگر اقتصادسیاسی توسعه
هوش مصنوعی، محاسبات ابری، ابزارهای تحلیلی و پلتفرمهای تعاملی، به طور اساسی، در حال دگرگونیِ روش زندگی، کار و تعامل انسانی هستند؛ دگرگونی به سمت چیزی که با عنوان انقلاب صنعتی چهارم، معروف شده است و برخی از افراد از آن با عنوان «دیجیتالیشدن» یاد میکنند. طبق برآوردهای مجمع جهانی اقتصاد، ارزش حاصل از دیجیتالیشدن در پنج صنعت کلیدی جهانی در طی دهه آینده، بالغ بر 10 تریلیون دلار امریکاست که به طور مستقیم، به تحول زیرساخت اساسی، برنامههای کاربردی و بهسازیهای بهرهوری از جانب صنعت مخابرات، بستگی دارد. فناوری از خصوصیت توانمندسازی برخوردار است و در هر دوره تاریخی به بشر کمک کرده است تا بر محدودیتهای جهان طبیعی، زندگی بشری و حتی فیزیکی خود چیره شود، اما امکان به کارگیری نامناسب فناوری توسط برخی از گروههای مجرم از جمله برای سرقت و … و به منظور پیشگیری از فرصتطلبیهای احتمالی، تنظیم مقررات آن را اجتنابناپذیر میکند.
قانون هوش مصنوعی اروپا با این هدف تصویب شده است که از تعرض به حقوق اساسی، ایمنی و اصول اخلاقی، جلوگیری شود. دفتر هوش مصنوعی اتحادیه اروپا بر اجرای این قانون نظارت خواهد داشت و پیامدهای تخطی از آن شامل جریمههایی ، بسته به میزان و شدت تخلف، در حد 35 میلیون یورواست.
حفاظت از حقوق شهروندان (به جای تحدید دسترسی آنها) از مهمترین مشخصههای مقرراتی است که در مصوبه پارلمان اروپا به آن توجه شده است. در قانون هوش مصنوعی اروپا، نرم افزارهایی که حقوق شهروندان را تهدید میکنند، ممنوع شدهاند؛ از جمله سیستمهای طبقهبندی بیومتریک بر اساس ویژگیهای حساس یا فناوریهای برش هدفمند تصویر چهره از اینترنت یا فیلمهای دوربینهای مدار بسته برای ایجاد پایگاههای اطلاعاتی تشخیص چهره. همچنین فناوری تشخیص عواطف در محیط کار و مدارس، امتیازدهی اجتماعی، فعالیت پلیسی مبتنی بر پیش بینی (صرفا بر اساس ارزیابی مشخصات فردی) و هوش مصنوعی عامل دستکاری در رفتار انسان یا بهره برداری سوء از آسیبپذیریهای افراد نیز ممنوع شده است.
قلمروی قانون هوش مصنوعی اروپا شامل تحویلدهندگان و توسعهدهندگان سیستمهای هوش مصنوعی است که در اتحادیه اروپا به بازار عرضه یا از آنها استفاده میشود؛ خواه این تحویلدهندگان و توسعهدهندگان در اتحادیه اروپا ساکن باشند یا خیر، مشمول این قانون خواهند بود. بنابراین، همسان با مقررات عمومی حفاظت از داده در اتحادیه اروپا، شرکتهای امریکایی که فناوری هوش مصنوعی را در اروپا عرضه میکنند نیز، در صورت تخلف، مشمول مجازاتهای احتمالی این قانون میشوند. همچنین در این قانون تصریح شده است که قانون موجود اتحادیه اروپا درباره حفاظت از دادههای شخصی، حریم خصوصی و محرمانگی درباره گردآوری و کاربرد دادهها، برای فناوری هوش مصنوعی نیز اعمال میشود.
قانون هوش مصنوعی برای دستهبندی سیستمهای هوش مصنوعی، رویکردی خطرمحور را مبنا قرار داده است؛ این سطوح با حساسیت دادههای درگیر و کاربرد هوش مصنوعی، متناظرند:
- استفاده از تکنیکهای فریبنده و مبتنی بر دستکاری برای نفوذ بر یک فرد و اثرگذاری بر تصمیمگیری او به طوری که در غیر این صورت، تصمیمی نمیگرفت تا به آسیب جدی به خودش یا فرد دیگری بینجامد.
- بهرهکشی از آسیبپذیریهای فرد به دلیل کهولت سن، ناتوانی یا موقعیت خاص اجتماعی/ اقتصادی به منظور اثرگذاری بر رفتار آن شخص، به طوری که باعث آسیب شدید به آن فرد یا دیگری میشود.
- کاربرد دادههای بیومتریک برای دستهبندی افراد بر اساس نژاد، عقاید سیاسی، عضویت در اتحادیههای کارگری، اعتقادات مذهبی یا فلسفی، زندگی جنسی یا گرایش جنسی.
- ایجاد یا گسترش پایگاههای اطلاعاتی تشخیص چهره از طریق برش تصاویر چهره از اینترنت یا فیلم تلویزیونهای مداربسته.
البته مرزهای دقیق فناوری هوش مصنوعی پرخطر، هنوز به طور دقیق مشخص نشده است و در این قانون، انگشت تاکید بر روی نبود خطر در رابطه با سلامتی، ایمنی یا حقوق اساسی افراد حقیقی است. کمیسیون اروپا و دفتر هوش مصنوعی 18 ماه فرصت دارند تا رهنمودهای عملی را ایجاد کنند تا مجریان آنها را به کار گیرند.
0 Comments