شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: ظهور چین بهعنوان یک قدرت جهانی پیشرو، یکی از مهمترین رویدادهای ژئوپلیتیک در سالهای اخیر است.
علیرضا ثمودی-کارشناس مسائل بینالملل
مقامهای غربی معتقدند غرب تاکنون نتوانسته است بدیل مناسبی را برای رویکرد تهاجمی و استانداردهای غیرشفاف چین در حوزههای مختلف ارائه کند. سران گروه هفت در نشست اخیر خود با صدور بیانیهای از رفتار دولت چین به دلیل سرکوب داخلی انتقاد کردند، وعده تحقیق در مورد ریشههای کرونا دادند و البته از روسیه به دلیل استفاده از عامل اعصاب و سلاحهای سایبری انتقاد کردند. اگرچه در نشست اعضای گروه هفت، موضوعهای مختلفی بررسی شد، اما چین در کانون بحثها قرار داشت. از ابتدا هم مشخص بود که با دعوت از استرالیا، کره جنوبی و هند بهعنوان مهمان گروه هفت، موضوع چین بهطورجدی در دستور کار گروه هفت قرار خواهد گرفت.
طرح جدید آمریکا
خواسته آمریکا از نشست گروه هفت، به چالش کشیدن افزایش نفوذ چین در سرتاسر جهان بود. درواقع، هدف اصلی بایدن تشویق کشورهای اروپایی برای جدی گرفتن تهدید پکن برای کشورهای غربی بود، آنهم با توجه به اینکه سرمایهگذاری چین در حوزه تجارت و زیرساختی در اروپا افزایش چشمگیری داشته است. در ابتکار کمربند و جاده که سال 2013 آغاز به کار کرد، برنامههای مختلفی در حوزه سرمایهگذاری و توسعه در کشورهای مختلف به اجرا درآمده است و بیش از صد کشور موافقتنامههایی با چین برای همکاری در حوزههای زیرساختی مختلف امضا کردهاند. کشورهای غربی اجرای این طرح را تلاش چین برای گسترش نفوذ و تثبیت هژمونی خود در سالهای پیشرو میدانند.
مقامهای آمریکایی معتقدند اگرچه طرح کمربند و جاده میلیاردها دلار را به کشورهای درحالتوسعه تزریق کرده است، بااینحال، سرمایهگذاری چین با هزینههای بسیاری همراه بوده است. بهعنوان نمونه، اجبار نیروی کار اقلیت اویغور در سینکیانگ بسیار مشهود و به لحاظ اقتصادی نیز غیرقابلقبول است، زیرا مانع رقابت عادلانه میشود. واشنگتن معتقد است زنجیرههای عرضه جهانی باید رها از این قبیل کارهای اجباری باشد. ایده آمریکا ایجاد صندوق «ساخت جهان بهتر» برای مقابله با طرح کمربند و جاده است. البته مقامهای آمریکایی میگویند که هدف از این اقدام، رویارویی با چین نیست، بلکه تلاش برای یافتن بدیلی مناسب برای جهان است. ایالاتمتحده با اجرای طرح ساخت جهان بهتر به دنبال فراهم کردن یک شراکت زیرساختی شفاف برای کاهش شکاف چهل میلیارد تریلیون دلاری مورد نیاز کشورهای درحالتوسعه تا سال 2035 است. هدف از اجرای این برنامه بسیج سرمایههای بخش خصوصی در حوزههایی همچون تغییرات اقلیمی، سلامت و امنیت سلامت، فناوری دیجیتال، برابری جنسیت و برابری است.
اگرچه گروه هفت از این ایده استقبال کرده است، اما به نظر میرسد هیچ کشوری علاقهمند به تزریق پول نیست. البته به جزئیات طرح و نحوه تأمین منابع مالی اشاره دقیقی نشده است. بهعنوان نمونه، آنگلا مرکل صدراعظم آلمان اعلام کرد که این گروه هنوز در مرحلهای نیست که بتواند منابع موردنیاز طرح را تأمین کند. درمجموع، طرح جدید آمریکا به دنبال رقابت با طرح کمربند و راه چین است و به کشورهای درحالتوسعه برای سرمایهگذاری در بندرها، راهها و تقویت زیرساختهای دیجیتال کمک میکند. اروپا در شرایط کنونی بیشتر مهیای پذیرش سیاستهای بایدن در حوزه چین است و در مقایسه با اوایل سال میلادی در موقعیت متفاوتی قرار دارد. تلاش رهبران گروه هفت، ارسال این پیام به جهان است که کشورهای ثروتمند در حال ارائه بدیلی برای طرح کمرند و جاده هستند.
بیانیه پایانی گروه هفت و واکنش چین
نفوذ چین در عرصههای مختلف موضوع بسیار مهمی برای گروه هفت به شمار میآید. در سالهای اخیر حضور نظامی چین در اطراف تایوان افزایش یافته و توجه بینالمللی به وضعیت مسلمانان در سینکیانگ معطوف شده است. رهبران گروه هفت در بیانیه پایانی خود با یک لحن بیسابقه و بهطور مستقیم به برخی از موضوعهای مناقشهبرانگیز اشاره کردهاند که میتواند موجب خشم پکن شود. نخست، کار اجباری نمونهای از سختشدن مواضع گروه هفت است. اگرچه رهبران گروه هفت بهطور مستقیم اشارهای به نام چین نکردهاند، اما مشخص است که کدام کشور موردنظر آنهاست. بهعنوانمثال، در بیانیه پایانی گروه هفت آمده است: «ما نسبت به استفاده از تمام اشکال کار اجباری در زنجیره عرضه جهانی ازجمله کار اجباری اقلیتها و گروههای آسیبپذیر در بخشهایی همچون کشاورزی و پوشاک نگران هستیم و وزرای تجارت ما ظرف چهار ماه آینده طرح جامعی در این خصوص تدوین خواهند کرد». دوم، در این بیانیه از چین خواسته شده است تا به آزادی و حقوق مردم در هنگکنگ احترام بگذارد، زیرا پکن سال گذشته قانون امنیتی جدیدی به تصویب رساند که بهموجب آن مجازات معترضان آسانتر میشود؛ و سوم، رهبران گروه هفت اعلام کردند هنگکنگ میبایست خودمختاری بیشتری به دست بیاورد و البته بر اهمیت و صلح و ثبات در تنگه تایوان تأکید کردند.
سفارت چین در بریتانیا با انتشار بیانیهای مواضع رهبران گروه هفت را اتهامزنیهای بیاساس دانست و اشاره به هنگکنگ، سین کیانگ و تایوان را تحریف واقعیتها دانست. سخنگوی وزارت خارجه چین نیز از سران گروه هفت خواست تا از افترا زدن به چین، مداخله در امور داخلی این کشور و آسیب زدن به منافع پکن دست بردارند. اگرچه اروپا گاه مواضع تندی را در قبال چین اتخاذ میکند، اما چین بیانیه گروه هفت را نتیجه تلاشهای ایالاتمتحده برای ایجاد ائتلاف با اتحادیه اروپا و بریتانیا بر ضد خود میداند. پکن میگوید از روزهایی که یک گروه کوچک از کشورها تصمیمهای جهانی را دیکته میکردند، مدتها گذشته است. بااینحال، چین اگرچه نسبت به توافق گروه هفت برای تشدید مواضع خود در قبال حقوق بشر، اجبار اقتصادی و رویکرد تهاجمی منطقهای پکن، بیتوجهی نشان میدهد، اما از شکلگیری جبهه متحد بر ضد خود نگرانیهایی دارد.
جمعبندی پایانی
بایدن رئیسجمهور آمریکا در نشست گروه هفت پیشنهاد اجرای یک طرح زیرساختی جهانی را مطرح کرد که هدف آن مقابله با طرح کمربند و جاده است. البته هنوز مشخص نیست که غرب تا چه میزان میتواند به این طرح زیرساختی جهانی کمک کند و این کمکها در چه بازه زمانی انجام خواهد شد. بااینحال، قدرتهای غربی مصمم هستند برای مقابله با افزایش قدرت چین دست به اقدام بزنند. تحرکات اخیر گروه هفت نشان میدهد این گروه در حال تدوین مأموریت جدیدی است و این مأموریت جدید نیز تشکیل اتحادیهای از کشورهای قدرتمند برای مقابله با خیزش چین است. رهبران گروه هفت در بیانیه پایانی خود اعلام کردند که یک رویکرد دستهجمعی را در برابر سیاستهای ناعادلانه تجاری چین در پیش خواهند گرفت و از چین خواستند به حقوق بشر در سین کیانگ و هنگکنگ احترام بگذارد و از تایوان دست بکشد. منتقدان اصلی گروه هفت، عدم حضور چین در این گروه را عامل کاهش نفوذ این گروه میدانند. اگرچه آمریکا بهویژه در مورد دیپلماسی بدهی چین، نگاهی انتقادی دارد اما موضوع مهم، چگونگی کنار آمدن با معمای چین است که نیازمند نوعی همزیستی پیچیده است؛ زیرا ایالاتمتحده تجربه اندکی در این حوزه دارد.
0 Comments