طی یکی دو ماه گذشته، دو اتفاق بین ایران و افغانستان منجر به تنش در روابط طرفین شده است که تهران و کابل هر یک روایت خود را از این ماجراها دارند؛ نخست، مسئله غرق شدن چند نفر تبعه افغانستان در رودخانه هریرود در تاریخ 12 اردیبهشت‌ماه سال جاری است که افغان‌ها در این رابطه مدعی شدند نیروهای ایران، افرادی را که به‌صورت غیرقانونی از رودخانه رد شده بودند تا به خاک ایران وارد شوند دستگیر کرده‌اند و پس از ضرب و شتم آن‌ها را به رودخانه انداخته‌اند؟!

بعدازاین ماجرا برخی مقامات افغانستان صحبت‌هایشان را منتشر کردند که رسانه‌های خارجی نیز روی آن بسیار مانور دادند. این در حالی است که طرف ایرانی چنین روایتی را کاملاً تکذیب کرد و گفته شد که در آن منطقه چنین اتفاقی روی نداده است. درواقع ایران تأکید دارد که این اتفاق در منطقه‌ای رخ داده که افغان‌ها در آنجا حضور دارند و طرف افغان مدعی است در منطقه‌ای که نیروهای ایرانی حضور داشتند، این اتفاق برای اتباع افغانی رخ‌داده است.

لذا تصمیم گرفته شد تا هیئت مشترک برای بررسی این مسئله تشکیل شود؛ اما این هیئت مشترک نیز نتوانست به جمع‌بندی برسد و ایران و افغانستان همچنان روی صحبت‌های خودشان پافشاری می‌کنند.

مسئله دوم اتفاقی بود که در یزد پیش آمد؛ در این ماجرا، اگرچه نیروهای نظامی به ماشین حامل افغان‌ها به‌قصد توقف تیراندازی کرده، ولی علت واژگونی ماشین را به دلیل تلاش راننده برای فرار دانسته‌اند، نه تیراندازی مأموران. درواقع ماجرا ازاین‌قرار بود که یک ماشین به‌صورت قاچاقی نیروهای کاری افغانستان را از مرز این کشور به داخل ایران آورده و سپس از ایران خارج می‌کرد. در تاریخ چهارشنبه ۱۴ خردادماه این خودروی حامل اتباع افغانی که حضورشان در ایران غیرقانونی بوده و تحت تعقیب پلیس یزد بود توسط مأموران به‌منظور متوقف شدن هدف قرار گرفت.

این حادثه نیز واکنش بسیار تندی را در افغانستان و به‌خصوص از سوی رسانه‌هایی که با ایران زاویه‌دارند و از کمک‌های مالی NGO‌های غربی و برخی دولتهای منطقه برخوردار می‌شوند، به دنبال داشت. به‌گونه‌ای که دولت کابل ناچار شد در این رابطه موضع‌گیری کند؛ بنابراین این دو اتفاق در فاصله زمانی کوتاه باعث شده است که روابط ایران و افغانستان دچار تنش شود و چون دو طرف بر مواضع و روایت‌های خود از ماجرا پافشاری می‌کنند، همچنان این بحران‌ها لاینحل باقی‌مانده است.

در همین حال، اگرچه عده‌ای نیز با تحریک برخی از کشورهای خارجی تلاش دارند از شرایط به وجود آمده به تعبیری از آب گل‌آلود، ماهی خود را بگیرند، همچنان که این افراد اعتراضاتی هرچند محدود را در مقابل سفارت ایران در کابل ترتیب دادند، اما بااین‌حال، تردیدی وجود ندارد که در ارتباط با وضعیت اقامت اتباع افغانستان در ایران مشکلاتی وجود دارد و نمی‌توان آن‌ها را انکار کرد. از همین رو نیز این مشکلات باید هر چه سریع‌تر حل و تردد آنها به ایران قانونمند شود.

بنابراین با توجه به روابط دیرینه ایران و افغانستان ضرورت ایجاب می‌کند که چنین تنش‌هایی سریع‌تر حل‌وفصل شود، زیرا دو ملت ایران و افغانستان اشتراکات فرهنگی، زبانی، مذهبی و تاریخی باهم دارند. بهترین راه‌حل نیز این است که کمیته‌ای از وزارت خارجه ایران و گروهی مشترک تشکیل شود و طرفین مسئله را بررسی کنند.

دسته دوم افرادی هستند که به‌عنوان نیروی کار وارد ایران می‌شوند که این افراد نیز باید ساماندهی شوند. از زمان اشغال افغانستان توسط شوروی سابق، ایران پذیرای تعداد زیادی از اتباع افغانستان بود و نزدیک به سه میلیون افغان طی این سال‌ها وارد ایران شدند.

بنابراین با توجه به پیشینه روابط طرفین و این مسئله که جمهوری اسلامی در چند دهه گذشته همواره پذیرای اتباع افغان بوده، باید دو کشور در راستای حل‌وفصل مشکلات پیش‌آمده تلاش کنند و اجازه ندهند که روابط دو ملت افغانی و ایرانی در پی چنین حوادثی مخدوش شود.