جدیدترین مطالب
تغییرات ژئوپلیتیک در حال ظهور در شاخ آفریقا
شورای راهبردی آنلاین-رصد: منطقه شاخ آفریقا اخیرا در پی امضای دو توافقنامه، شاهد شکل گیری طوفانی دیپلماتیک بوده است که باعث شد دو مساله منطقهای اهمیت بیشتری پیدا کند: تمایل دیرینه اتیوپی برای دسترسی به دریا و وضعیت نامشخص سومالی لند. پرداختن همزمان به این مسائل به دلیل تنشهای منطقهای و ژئوپلیتیک نظیر درگیری اتیوپی-تیگری، جنگ داخلی سودان و ادامه تنشها بر سر ساخت سد بزرگ رنسانس توسط اتیوپی بر روی رود نیل کاری دشوار است.
تحلیلی بر تلاش آمریکا و چین برای تقویت توانمندیهای نظامی متقابل
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک کارشناس مسائل راهبردی گفت: نیروی دریایی آمریکا پروژهای را با هدف تبدیل سکوهای نفتی مازاد به پایگاههای دفاع موشکی متحرک در اقیانوس آرام و برای مواجه با تهدیدات چین در دستور کار قرار داده است. این سکوها قرار است در پاسخ به تهدیدات موشکی فزاینده چین در منطقه اقیانوس آرام مستقر شوند. انتظار میرود سکوهای تبدیل شده به پایگاه دفاع موشکی، نقش مهمی در افزایش قابلیتهای دفاع هوایی ایالات متحده و کمک به ماموریتهای ضربتی این کشور ایفا کنند.
عقبنشینی نیروهای روسیه از قفقاز جنوبی؛ راهبرد یا تاکتیک؟
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک کارشناس مسائل قفقاز گفت: به دنبال انتشار خبری مبنی بر آنکه کرملین به طور ضمنی تأیید کرد که صلحبانان روس از منطقه قرهباغ عقب میکشند و سلاحها و تجهیزات خود را به همراه میبرند، این پرسش به طور جدی مطرح است که آیا روسیه میخواهد منطقه قفقاز جنوبی را به غرب واگذار کند؟
اهمیت راهبردی کریدور اقتصادی هند – خاورمیانه – اروپا
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک کارشناس مسائل شبه قاره گفت: هند و امارات متحده عربی کار بر روی اولین مرحله از ایجاد کریدور اقتصادی هند – خاورمیانه – اروپا معروف به کریدور آیمک (عربمِد) که به عنوان مسیری جایگزین برای تنگه هرمز و طرح جاده ابریشم چین معرفی شده بود را آغاز کردهاند. اگرچه برخی گمانهزنیها مطرح است که با ادامه جنگ در غزه و التهاب در خاورمیانه، ممکن است کار بر روی این کریدور به حاشیه رانده شود.
أحدث المقالات
تغییرات ژئوپلیتیک در حال ظهور در شاخ آفریقا
شورای راهبردی آنلاین-رصد: منطقه شاخ آفریقا اخیرا در پی امضای دو توافقنامه، شاهد شکل گیری طوفانی دیپلماتیک بوده است که باعث شد دو مساله منطقهای اهمیت بیشتری پیدا کند: تمایل دیرینه اتیوپی برای دسترسی به دریا و وضعیت نامشخص سومالی لند. پرداختن همزمان به این مسائل به دلیل تنشهای منطقهای و ژئوپلیتیک نظیر درگیری اتیوپی-تیگری، جنگ داخلی سودان و ادامه تنشها بر سر ساخت سد بزرگ رنسانس توسط اتیوپی بر روی رود نیل کاری دشوار است.
تحلیلی بر تلاش آمریکا و چین برای تقویت توانمندیهای نظامی متقابل
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک کارشناس مسائل راهبردی گفت: نیروی دریایی آمریکا پروژهای را با هدف تبدیل سکوهای نفتی مازاد به پایگاههای دفاع موشکی متحرک در اقیانوس آرام و برای مواجه با تهدیدات چین در دستور کار قرار داده است. این سکوها قرار است در پاسخ به تهدیدات موشکی فزاینده چین در منطقه اقیانوس آرام مستقر شوند. انتظار میرود سکوهای تبدیل شده به پایگاه دفاع موشکی، نقش مهمی در افزایش قابلیتهای دفاع هوایی ایالات متحده و کمک به ماموریتهای ضربتی این کشور ایفا کنند.
تعليق توافق PMDA پيامدهاي بين المللي خواهد داشت
منطق رقابت اتمی آمریکا و روسیه
PMDA در ژوئن سال 2000 میلادی منعقد شد و در سال 2010 مجددا در کاخ سفید تمدید شد. این توافق دو جانبه میان روسیه و ایالات متحده حاوی پنج موضوع مهم و پیشگام و در جهت بازیافت پلوتونیوم توسط روسیه و ایالات متحده است.
رهیافت اصلی این موافقتنامه اقدام دو کشور در مسیر خلع سلاح هسته ای و تغییر کاربری ذخایر پلوتونیوم است که طبق برآوردها، ظرفیت تولید 17 هزار سلاح هسته ای را در اختیار دو کشور گذاشته است. طرفین پذیرفته بودند که حداقل 34 متریک تن از ذخایر پلوتونیوم خود را به سوخت برای راکتور هسته ای غیرتسلیحاتی تبدیل کنند و تعهد داده بودند که تبدیل پلوتونیوم و استفاده از آن آنها در جهت مواد غیرتسلیحاتی غیربازگشت باشد.
ضمناً در توافق قید شده بود که هر دو کشور باید ضمن پذیرش ضوابط و شرایط، اجازه بازرسی و نظارت بر فعالیت یکدیگر را داشته باشند و هزینه فعالیت ها از سوی هر دو طرف تأمین شود و نباید مشروط به تأمین بودجه از سایر موارد شود.
دلایل روسیه برای لغو PMDA
کرملین معتقد است ایالات متحده با دور زدن توافق، به دنبال استفاده از پلوتونیوم های خود است، در حالی که روسیه مدت طولانی و به طور یکجانبه این توافق را اجرا کرده است. اشاره کرملین به نقض تعهد آمریکا مربوط به دستور خاتمه یافتن ساخت و ساز تأسیسات واقع در سواحل ساوانا است که به منظور انجام فرایند بازیافت پلوتونیوم باید ساخته می شد.
شرط روسیه برای بازگشت به PMDA
کرملین بازگشت به توافقنامه را منوط به انجام سه شرط ذیل نموده است.
- لغو قانون ماگنیتسکی: که در دسامبر 2012 توسط کنگره آمریکا تصویب شد و به امضای باراک اوباما رسید.
- کاهش تأسیسات و نیروهای نظامی آمریکا در کشورهای بلغارستان، استونی، لیتوانی، لتونی، رومانی، اسلواکی و اسلوونی که از سپتامبر 2000 عضو ناتو شده اند.
- جبران تمام خسارات ناشی از تحریم اقتصادی روسیه از سوی ایالات متحده.
با بررسی شروط اعلام شده مشاهده می شود که وجه بارز شروط تعیین شده بیشتر سیاسی، اقتصادی و امنیتی است که بر وجه اصلی ادعای روسیه یعنی عدم اجرای توافق از سوی آمریکا سنگینی می کند. در این بین با توجه به وضعیت بغرنج اقتصادی روسیه و کسری بودجهای که پیش بینی می شود در سال های آتی به شدت روسیه را در فشار قرار دهد، جنبه های اقتصادی مسئله بار آن از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.
واکنش آمریکا
ایالات متحده هنوز واکنش مشخصی نشان نداده، اما پیش بینی می شود واکنش اتخاذ شده بیشتر به سمت اتخاذ تدابیر اتمی باشد. ارنست مونیز، وزیر انرژی ایالات متحده بر روزآمدسازی بازدارندگی هسته ای آمریکا تاکید و اعلام کرده اقدامات روسیه، آمریکا را مجبور می کند تا نسبت به امنیت هسته ای خویش جدی باشد چنانکه تحولات اوکراین، آمریکا و اروپا را بر آن داشت تا نسبت به سیاست های انرژی غیرنظامی خود تجدیدنظر کنند.
اشتون کارتر در 26 سپتامبر در پایگاه مینوت نیروی هوایی آموریکا در داکوتای شمالی، به تهدید روسیه اشاره و اعلام کرد به رغم پایان یافتن جنگ سرد، ماهیت بازدارندگی هسته ای کماکان تغییر نکرده است و در ادامه به اختصاص بودجه 108 میلیارد دلاری توسط پنتاگون جهت بهروزرسانی موشک های بالستیک بین قاره ای، زیردریایی های بالستیک و بمب افکن های استراتژیک اشاره کرد.
وی در این جلسه بر این نکته تأکید کرد که ناتو در حال بررسی راهکارهای اتمی در قبال تهدید بالقوه روسیه است. منابع خبری روسیه هم در گزارشی از آزمایش دو بمب اتمی هدایت شونده جدید از نوع ب 61 بدون ماده هسته ای و از بمب افکن های رادار گریز بی 2 توسط نیروی هوایی آمریکا خبر دادند.
ارزیابی کلی
اقدام روسیه در تعلیق PMDA بی سابقه نیست، چنانچه جرج بوش در دسامبر 2001 اعلام کرد با هدف اجرای طرح سپر دفاع موشکی، از معاهده ضد موشک بالستیک ABM، با روسیه کناره گیری می کند. پس از این اقدام روسیه در ژوئیه 2007 از پیمان نیروهای هسته ای میان برد و پیمان نیروهای متعارف به دلیل بی اعتنایی ایالات متحده به حوزه امنیتی روسیه خارج شد.
در مارس 2015 نیز دستور آماده باش سیستم های هسته ای روسیه از سوی پوتین صادر شد، ولی در نهایت دو کشور بهانه ای برای مذاکره و چانه زنی بهانه ای پیدا کردند.
منطق رقابت اتمی آمریکا و روسیه نشان می دهد که مذاکره به منظور تثبیت استراتژیک زمانی آغاز می شود که اقدامات لازم برای بازدارندگی صورت گرفته باشد. چنانچه سرگئی کاراگوف رییس کرسی اقتصاد و سیاست جهانی مدرسه عالی اقتصاد معتقد است روسیه عمداً اوضاع را حاد کرده و رهبری آمریکا را با یک دو راهی مواجه ساخته که :« یا بیشتر ریسک کنیم یا با توافقی به هم برسیم.»
از شواهد و قرائن پیداست که تا پایان ریاست جمهوری آمریکا نمی توان انتظار کاهش تنش ها را داشت، لذا پیش بینی می شود اقدامات تحریک آمیز طرفین تا تابستان 2017 که رییس جمهور جدید در کاخ سفید مستقر می شود، ادامه داشته باشد.
در این فاصله زمانی هر دستورکار بین المللی می تواند فصل جدیدی از گفتگوها میان دو کشور را باز کند و تهدیدات اتمی دو کشور را به حاشیه ببرد.
ماهیت سیاسی PMDA و اقدام روسیه فراتر از از ماهیت فنی آن است، اما پیامد این روند، مذاکرات روسیه و آمریکا درباره شیوه کنترل توسعه تسلیحات اتمی خواهد بود.
*پژوهشگر مرکز تحقیقات استراتژیک
منبع: سایت مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام
متن کامل این گزارش را می توانید از این لینک دریافت کنید.
بازنشر یادداشت به معنای رد یا تایید نظرات نویسنده از سوی پایگاه اینترنتی شورای راهبردی روابط خارجی نیست. |
0 Comments