شورای راهبردی آنلاین-رصد: اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای روسیه و طرح کمربند و جاده برای چین حائز اهمیت است. در هر دو پروژه، این منطقه آسیای میانه است که اهمیت فراوانی دارد.
بر اساس خلاصهای از یکی از سری نشستهای اندیشکده کارنگی که در وب سایت این اندیشکده منتشر شد، تیمور عمروف، کارشناس امور چین و آسیای میانه گفته است که در دو سال گذشته این مساله آشکارتر شده که روسیه برای چین در اولویت قرار دارد. اما بسیاری از کارشناسان معتقدند که امکان دارد آسیای میانه یک نقطه ضعف در مشارکت پکن و مسکو محسوب شود. آنها میگویند چون روسیه و چین هر دو در این منطقه منافعی متقابل دارند، ممکن است میانشان نوعی درگیری رخ دهد.
عمروف در این خصوص نظر نرگس کاسنووا، عضو ارشد و مدیر برنامه آسیای میانه در مرکز دیویس-دانشگاه هاروارد را جویا شد و پرسید که آیا با این برداشت موافق است یا این که فکر میکند در این تحلیل سطح همکاریهای منطقهای چین و روسیه دست کم گرفته شده است؟
نرگیس کاسنوا پاسخ داد: واقعیت امر چیزی پیچیدهتر و مبهمتر از رقابت و همچشمی یا همکاری است. در واقع ترکیبی از آنها است. چین و روسیه در جایی که منافعشان با هم همپوشانی یا تا حدی همپوشانی دارد، با یکدیگر همکاری میکنند. در جایی که این منافع همپوشانی نداشته باشد، با هم رقابت میکنند. حداقل تاکنون، هر دو کشور در ثبات منطقه نفع مشترک داشتهاند. هر دو به توسعه سازمان همکاری شانگهای به عنوان یک سازمان بینالمللی و چندجانبه که جایگزینی برای نظم تحت رهبری غرب است، علاقهمند بودهاند.
از سوی دیگر، منافع آنها در حوزه توسعه اقتصادی و تجارت کاملاً همپوشانی ندارد. روسیه اتحادیه اقتصادی اوراسیا و چین طرح کمربند و جاده را دارد. برای هر دو پروژه، آسیای میانه نقشی محوری دارد.
روسیه پس از الحاق کریمه در سال 2014 و تحریمهای اعمال شده توسط غرب، ابراز تمایل کرد که پروژه خود را با پروژه چین مرتبط کند، اما اتفاق زیادی در این خصوص رخ نداد. بنابراین اکنون، با تغییر توازن قدرت، در حالی که چین قویتر میشود و روسیه جایگاهش را از دست میدهد، باید دید که آیا چین در منطقه جسورتر میشود یا خیر. سیاستگذاران چینی بسیار صبور هستند. آنها میدانند که زمان به نفع آنهاست و به دلایل مختلف این منطقه روز به روز بیشتر به سمت چین کشیده میشود.
البته چین شریکی جذاب است و اقتصادی پویا دارد. در حالی که ممکن است در حال حاضر مشکلاتی داشته باشد، اما اقتصادش همچنان اهمیت زیادی برای اقتصادهای آسیای میانه دارد. و از نظر سیاسی، هر چه آسیای میانه بیشتر از روسیه بترسد، بیشتر جذب چین میشود. برای چین، آسیای میانه یک منطقه همسایگی مهم محسوب میشود. چین به تمامیت ارضی و استقلال حاکمیت کشورهای آسیای میانه علاقهمند است.
اگر بیانیه مشترک ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در مارس 2023 را با بیانیهای که رئیس جمهور چین و روسای جمهور آسیای میانه در ماه مه در شیان ارائه کردند، مقایسه کنیم، میبینیم که دو سند کاملا متفاوت هستند. بیانیه چین- روسیه بسیار کوتاه و در درجه اول متشکل از اولویتهای پکن است. بیانیه شیان بسیار جامعتر است. پیشنهادات پکن به همسایگانش در آسیای میانه بسیار بیشتر از چیزی است که به روسیه پیشنهاد داده است.
ممکن است پویایی روابط چین، روسیه و آسیای میانه تحت نفوذ سلسله مراتب باشد. چین کشورهای آسیای میانه را کشورهای کوچکی در پیرامون خود میداند. پکن خود را در جایگاه یک قدرت بزرگ و خیرخواه در برابر آسیای میانه قرار داده است. اما روسیه با چین برابری میکند و نیازی نیست چین برای کشوری که هموزنش است خیرخواه باشد. بنابراین رابطه چین-روسیه، رابطهای سختتر است.
0 Comments