شورای راهبردی آنلاین-رصد: منطقه شاخ آفریقا اخیرا در پی امضای دو توافقنامه، شاهد شکل گیری طوفانی دیپلماتیک بوده است که باعث شد دو مساله منطقه‌ای اهمیت بیشتری پیدا کند: تمایل دیرینه اتیوپی برای دسترسی به دریا و وضعیت نامشخص سومالی لند. پرداختن همزمان به این مسائل به دلیل تنش‌های منطقه‌ای و ژئوپلیتیک نظیر درگیری اتیوپی-تیگری، جنگ داخلی سودان و ادامه تنش‌ها بر سر ساخت سد بزرگ رنسانس توسط اتیوپی بر روی رود نیل کاری دشوار است.
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک کارشناس مسائل راهبردی گفت: نیروی دریایی آمریکا پروژه‌‌ای را با هدف تبدیل سکوهای نفتی مازاد به پایگاه‌های دفاع موشکی متحرک در اقیانوس آرام و برای مواجه با تهدیدات چین در دستور کار قرار داده است. این سکوها قرار است در پاسخ به تهدیدات موشکی فزاینده چین در منطقه اقیانوس آرام مستقر شوند. انتظار می‌رود سکوهای تبدیل شده به پایگاه دفاع موشکی، نقش مهمی در افزایش قابلیت‌های دفاع هوایی ایالات متحده و کمک به ماموریت‌های ضربتی این کشور ایفا کنند.
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک کارشناس مسائل قفقاز گفت: به دنبال انتشار خبری مبنی بر آنکه کرملین به طور ضمنی تأیید کرد که صلح‌بانان روس از منطقه قره‌باغ عقب می‌کشند و سلاح‌ها و تجهیزات خود را به همراه می‌برند، این پرسش به طور جدی مطرح است که آیا روسیه می‌خواهد منطقه قفقاز جنوبی را به غرب واگذار کند؟
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک کارشناس مسائل شبه قاره گفت: هند و امارات متحده عربی کار بر روی اولین مرحله از ایجاد کریدور اقتصادی هند – خاورمیانه – اروپا معروف به کریدور آی‌مک (عرب‌مِد) که به عنوان مسیری جایگزین برای تنگه هرمز و طرح جاده ابریشم چین معرفی شده بود را آغاز کرده‌اند. اگرچه برخی گمانه‌زنی‌ها مطرح است که با ادامه جنگ در غزه و التهاب در خاورمیانه، ممکن است کار بر روی این کریدور به حاشیه رانده شود.
شورای راهبردی آنلاین-رصد: منطقه شاخ آفریقا اخیرا در پی امضای دو توافقنامه، شاهد شکل گیری طوفانی دیپلماتیک بوده است که باعث شد دو مساله منطقه‌ای اهمیت بیشتری پیدا کند: تمایل دیرینه اتیوپی برای دسترسی به دریا و وضعیت نامشخص سومالی لند. پرداختن همزمان به این مسائل به دلیل تنش‌های منطقه‌ای و ژئوپلیتیک نظیر درگیری اتیوپی-تیگری، جنگ داخلی سودان و ادامه تنش‌ها بر سر ساخت سد بزرگ رنسانس توسط اتیوپی بر روی رود نیل کاری دشوار است.
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک کارشناس مسائل راهبردی گفت: نیروی دریایی آمریکا پروژه‌‌ای را با هدف تبدیل سکوهای نفتی مازاد به پایگاه‌های دفاع موشکی متحرک در اقیانوس آرام و برای مواجه با تهدیدات چین در دستور کار قرار داده است. این سکوها قرار است در پاسخ به تهدیدات موشکی فزاینده چین در منطقه اقیانوس آرام مستقر شوند. انتظار می‌رود سکوهای تبدیل شده به پایگاه دفاع موشکی، نقش مهمی در افزایش قابلیت‌های دفاع هوایی ایالات متحده و کمک به ماموریت‌های ضربتی این کشور ایفا کنند.
مرکز پژوهش های الجزیره اعلام کرد ، بیش از سه ماه است که از شروع بحران بین قطر و عربستان، امارات، بحرین و مصر می گذرد و به نظر نمی رسد که این بحران در آینده نزدیک پایان یابد یا تغییرات مثبتی درآن رخ دهد.
درست است که در گذشته اختلافات و تنش هایی در مناسبات کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس بروز کرده بود اما بحران کنونی در تاریخ شورای همکاری خلیج فارس بی سابقه است. چهار کشور عربی اعلام کردند به منظور تغییر سیاست های قطر فشارهای خود را بر دوحه افزایش می دهند. به نظر می رسد اعلام چنین موضعی براساس سه محور ذیل باشد:
-حمایت آمریکا به رهبری دونالد ترامپ رئیس جمهور این کشور
-تائید افکار عمومی منطقه
-توانای فشارهای شدید و ناگهانی بر قطر با هدف تغییر رفتار دوحه در کوتاه مدت
چنانچه این پیش فرض ها درست باشد باید گفت چهار کشور عربی در خوانش شرایط منطقه ای و جهانی دچار اشتباه شده اند و شاید هم واکنش قطر را دست کم گرفته اند. به هرحال، بحران قطر پیامدهایی را به همراه داشت که برخی از آنها اساس و بنیان شورای همکاری خلیج فارس را مورد هدف قرار داده اند.
پیامدهای ژئوپلیتکی ” جغرافیای سیاسی”
شاید سخن گفتن از آثار و نتایج گسترده بحران قطر زود باشد زیرا کنش و واکنش این بحران همچنان ادامه دارد. با وجود این ، می توان برخی پیامدهای ژئوپلتیکی ” جغرافیای سیاسی” آن را بر آینده شورای همکاری خلیج فارس مورد بررسی قرار داد.
درمجموع، چنانچه عربستان موفق شود قطر را مجبور سازد به خواسته های ریاض پاسخ مثبت دهد، این مسئله سبب ایجاد ترس و وحشت در دیگر کشورهای منطقه از جمله عمان و کویت خواهد شد. اما چنانچه قطر در برابر فشارهای عربستان، امارات، بحرین و مصر ایستادگی کند، این موضوع ضربه ای ویران کننده برهیبت منطقه ای ریاض وارد می کند و ممکن است قطر به الگویی علیه عربستان درمنطقه تبدیل شود. تمام این مسائل ممکن است به بازنگری در نفوذ منطقه ای و حتی جهانی عربستان منجر شود همچنین مسائل مزبور نمایانگر ضعف قدرت ریاض در ترسیم و هدایتگری سیاست های منطقه ای است که همگی به سود ایران تمام می شود.
پیامدهای اقتصادی
پیامدهای بحران قطر محدود به مسائل سیاسی نمی شود این بحران مسائل اقتصادی را نیز در بر می گیرد. در این راستا می توان گفت شورای همکاری خلیج فارس یک فرصت تاریخی برای اعضای خود فراهم ساخت تا به عنوان یک تشکل اقتصادی با قدرت مالی زیاد و نقش بنیادین در بازار های نفتی در سطح جهان شناخته شود و جهانیان بر روی آن حساب باز کنند. اما بحران قطر همزمان با جنگ هایی که در منطقه شعله وراست، ضربات مهلکی را به این بلوک اقتصادی در خلیج فارس زد. چنانچه بحران قطر برای مدت طولانی ادامه پیدا کند، خطرات اقتصادی زیادی متوجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس خواهد شد ازجمله این خطرها می توان به کاهش سرمایه گذاری در منطقه، سقوط بهای نفت، بی ثباتی بازار تجارت، کاسته شدن از آهنگ رشد و توسعه در منطقه اشاره کرد. به هرحال، بحران قطر سبب شد تا مذاکرات مربوط به ایجاد مناطق آزاد تجاری با مشارکت طرف های اروپایی، چنین و انگلیس تعطیل شود. این بحران، بر بازارهای اقتصادی و تاسیس واحد پولی مشترک بین کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس تاثیر منفی گذاشت.
چشم انداز آینده
به رغم پیامدهای منفی بحران کنونی درخلیج فارس می تواند برخی سناریوها را برای آینده این منطقه پیش بینی کرد:
نتیجه:
گزینه حل توافقی بهترین راهکار برای پایان دادن به بحران قطر است چراکه این گزینبه به سود تمام طرف های درگیر در آن است اما در سایه تحولات کنونی چنین به نظر می رسد بحران قطر برای مدت طولانی ادامه خواهد داشت.
دراینجا باید به این نکته اشاره شود، اگر میانجیگری کویت به موفقیت برسد و بحران قطر بصورت توافقی حل و فصل شود، جو بی اعتمادی بوجود آمده به آسانی از بین نخواهد رفت و این احتمال وجود دارد که اختلافات سیاسی بار دیگر شعله ور شود. به هرحال، پیامدهای منفی بحران قطر طی سال های آینده بر روی شورای همکاری خلیج فارس و ملت های این منطقه باقی خواهد ماند.
0 Comments