دکتر سید محمدکاظم سجادپور، دکتر سید رسول موسوی و دکتر عبدالرضا فرجی راد در نشست «آثار راهبردی انتخابات آمریکا بر غرب آسیا» به میزبانی سایت شورای راهبردی روابط خارجی به تشریح فرصت ها و تهدیدهای ناشی از انتخابات اخیر در آمریکا پرداختند.

دکتر سید محمدکاظم سجادپور، استاد روابط بین الملل در این نشست گفت: مخالفت جامعه نخبگانی آمریکا و تلاش آنها برای جلوگیری از به قدرت رسیدن ترامپ، آینده متلاطمی را در برابر ایالات متحده رقم خواهد زد.

وی گفت: برای اینکه بتوانیم سیاست خارجی ترامپ را به خوبی بفهمیم باید سه دوگانه را بررسی کنیم و بر روی آن متمرکز شویم تا بتوانیم به درک درست و عقلانی از مدل پیش روی سیاست خارجی آمریکا در دوران ترامپ دست پیدا کنیم.

سجادپور گفت: ترامپ اولین رییس جمهور آمریکاست که فاقد تجربه اجرایی است، به طوری که تمام روسای جمهوری آمریکا در قرن بیستم به استثنای آیزنهاور که او هم سابقه نظامی داشت، همگی پیش از ریاست جمهوری، شغل های حکومتی مانند معاون رییس جمهور و کنگره را تجربه کرده بودند. اما ترامپ به این دلیل که سابقه کار در نظام سیاسی و حکومت ایالات متحده را نداشته، حضورش در انتخابات به شدت با مخالفت نظام سیاسی حاکم و انتقاد جامعه نخبگانی آمریکا مواجه بود، به طوری که ترامپ تهدید کرده بود نیویورک تایمز را تعطیل خواهد کرد.

وی در ادامه تمرکز بر سه دوگانه در جامعه سیاسی آمریکا را شرط لازم برای فهم دقیق سیاست خارجی ترامپ عنوان نمود که بدون آن امکان پذیر نخواهد بود: الف- پدیده-شخصیت؛ ب- ساختار سیاسی آمریکا-تداوم و ج- تیم ترامپ – خط مشی سیاست خارجی ترامپ.

این استاد دانشگاه رییس جمهور منتخب آمریکا را فردی معرفی کرد که از هوش سیاسی بسیاری زیادی برخوردار است که توانسته در رقابت با رقبای بسیار سرسختی خود را به این کرسی برساند.

وی با موضع گیری های ترامپ درباره مسائل هویتی و تهدید مهاجران را که کاهش نقش سفیدپوستان و ضعف آنان در برابر اسپانیایی تبارها در دوران جدید موجب شده، به حاشیه رفتن اقتصاد و حجم عظیم بیکاری در آمریکا را از موج هایی خواند که ترامپ توانست با استفاده از آنها خود را به جامعه سرخورده و خسته سفیدپوستان آمریکایی بقبولاند که آمده است تا هویت آنان را احیا و بازسازی کند.

سجادپور با برشماری برخی ویژگی های شخصیتی ترامپ، وی را فردی خودشیفته معرفی کرد که همواره بر موفقیت تکیه دارد و به دنبال مهارت های سرگرم کننده، هنرهای نمایشی، تئاتر و حرکت های عامه پسند و جلب توجه دیگران است.

وی در ادامه با تشریح برخی ویژگی های شخصیتی ترامپ وی را فردی معرفی کرد که فاقد روحیه مشورت‌پذیری و اصول مشخص است، بر روی حرف های خود ایستادگی ندارد و در موقعیت های مختلف، استراتژی های مختلف اتخاذ می کند.

این استاد روابط بین الملل در نهایت ترامپ را پدیده ای عنوان کرد که شخصیتی غیرعادی دارد.

در دوگانه دوم، وی ترامپ را رییس جمهور کشوری خواند که از یک نظام (در سطوح و ابعاد مختلف جهانی، منطقه ای، سیاسی، اقتصادی، نظامی، امنیتی، رفتاری، قانونی و …) برخوردار است و در هر شرایط از مکانیزم کنترل و موازنه بهره می برد که می تواند افراد خود را ضمن ارزیابی، به مسیر تعادل باز می گرداند.

سجادپور با این حال نکته مهم در سیاست خارجی آمریکا را نابرابری قدرت نظامی آمریکا با مشروعیت و مقبولیت بین المللی این کشور حتی در بین نزدیک‌ترین متحدان خود برشمرد، به نحوی که کشورهای خلیج فارس که جزو نزدیک‌ترین متحدان این کشور محسوب می شوند، باز هم ایالات متحده را کشور مطمئنی به حساب نمی آورند و قبول ندارند.

دوگانه سومی که این استاد روابط بین الملل مطرح کرد، دیدگاه سیاست خارجی ترامپ و تیم ترامپ است. وی در این باره عنوان داشت که ترامپ با اهل فکر در افتاده، در حالی که سیاست خارجی یک مسئله فکری است و صرفا یک سری تحرکات عملیاتی نیست.

وی با بیان دیدگاه های ترامپ در حوزه سیاست خارجی، انعقاد قراردادهای تجاری، مخالفت با چین، حمله به متحدان آمریکا و لزوم برخورد نرم با روسیه را جزو سیاست های اعلامی ترامپ برشمرد و افزود: این امکان هست که این مسائل در صورت اجرایی شدن به عنوان چالش اصلی و مخاطره‌آمیز ایالات متحده در چارچوب روابط بین المللی و ارتباطات آمریکا با کشورها به ویژه اروپا محسوب شود.

سجاد پور گفت: با این حال تیم ترامپ را افراد با تجربه ای تشکیل می دهد که در بحث خاورمیانه نگرش منفی نومحافظه کارانه دارند و از ابزار مداخله در این منظقه بهره می برند و بر خلاف ترامپ که صحبت از رفتن از خاورمیانه می کند، به دنبال ماندن در خاورمیانه هستند.

وی ارتباط میان ترامپ و تیمش را مبتنی بر مدل دوگانه توصیف کرد که یا مانند بوش پسر که چنی وی را هدایت می کرد، یک معاون اول خواهد داشت و یا مانند ریگان خود را به مجموعه نظام اداری تحمیل خواهد کرد.

سجادپور در ادامه وقوع انقلاب اسلامی ایران و استقلال جمهوری اسلامی ایران را عاملی بر شمرد که باعث شده تا برخلاف دیگر کشورها و سیستم های وابسته به آمریکا، از لرزش ها و تکانه های آمریکا ترسی نداشته باشد و دستگاه سیاسی و امنیت جمهوری اسلامی ایران با این تکانه ها آسیب نبیند.

خشنودی روس‌ها از پیروزی ترامپ

سید رسول موسوی، سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان در سخنرانی خود به تحلیل سیاست خارجی ترامپ در خصوص روسیه و کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز پرداخت.

وی در پاسخ به اینکه چرا روسیه به شکلی از دونالد ترامپ در انتخابات اخیر آمریکا حمایت کرد، گفت: روس‌ها از حضور کلینتون و پیروزی وی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به شدت نگران بودند، چرا که معتقد بودند برنامه های ضدروسی دارد و روسیه را با چالش‌های زیادی مواجه می سازد.

موسوی با اشاره به اینکه موضوع حمایت روسیه از ترامپ در قالب هک ای‌میل‌های کلینتون به جایی رسیده است که سیا رسما گزارش مداخله روسیه را تایید می کند و ترامپ در عکس العمل اظهار می دارد که گزارش‌های سیا شبیه همان گزارش‌های مربوط سلاح‌های کشتار جمعی عراق دروغ است، گفت: وقتی رئیس جمهوری آینده آمریکا اصلی ترین سازمان اطلاعاتی کشور خود را به ارائه گزارش‌های دروغ متهم می کند، باید به آینده ترامپ در ساختار آمریکا توجه نمود.

موسوی با بیان اینکه موضوع حمایت روسیه از ترامپ در نشریات زرد روسی و محافلی که حرف‌های غریب می‌زنند نیز جالب است، اضافه کرد: این نشریات می گویند روسیه با حمایت از ترامپ تلاش کرد تا بدل گورباچف را برای واشنگتن طراحی کند و همانطور که ایالات متحده با گورباچف توانست شرایط را برای فروپاشی شوروی فراهم کند، ترامپ هم می تواند ایالات متحده را با مشکلات اساسی مواجه سازد. البته این حرف‌ها را نمی توان مبنای تحلیل آکادمیک قرار داد.

وی افزود: آنچه مسلم است روسیه از انتخاب ترامپ استقبال کرده و در این ارتباط سند جدید، مفهوم سیاست خارجی خود را که تجدید نظر در سند مفهوم  سیاست خارجی روسیه در سال 2013 است، منتشر و رسما اعلام کرد که سند 2013 مفهوم سیاست خارجی روسیه با احتمال روی کار آمدن کلینتون تنظیم شده بود و انتخاب ترامپ تجدید نظر در این سند را ضروری می سازد.

موسوی با توضیح برخی نکات مهم این سند گفت: این سند ضمن تجدیدنظر در سند قبلی خطوط قرمز روسیه را هم مشخص می سازد و به زمینه های همکاری روسیه با آمریکا در دولت ترامپ خصوصا در زمینه مبارزه با تروریسم و افراط گرایی اشاره می کند.

نوع نگاه کشورهای آسیای مرکزی به انتخاب ترامپ، بخش دیگری از سخنان موسوی بود که اظهار داست تحلیل قبلی در منطقه این بود که با روی کار آمدن کلینتون مداخلات آمریکا در آسیای مرکزی افزایش خواهد یافت.

وی افزود: آمریکا از انقلاب‌های رنگی در آسیای مرکزی و تقویت سیاست‌های ضدروسی در این کشورها حمایت خواهد کرد، زیرا آمریکای تحت حکومت کلینتون، برای فشار بر روسیه در موضوع اوکراین، آسیای مرکزی را عرصه فعالیت خود می دانست.

موسوی ادامه داد: این در حالی است که ترامپ صراحتا اعلام کرده سیاست تغییر رژیم‌ها را دنبال نخواهد کرد.

این دیپلمات با بیان اینکه همین موضوع باعث شده تا حکومت‌های موجود در آسیای مرکزی از روی کار آمدن ترامپ نوعی احساس آرامش داشته باشند، گفت: نتیجه دیگری که از این سیاست حاصل می گردد، این است که در دوران ترامپ دست روس‌ها در آسیای مرکزی بازتر خواهد شد.

وی افزود: اگر سیاست‌های اعلام شده ترامپ در خصوص چین محقق شود، احتمالا چین با موانع اقتصادی روبرو خواهد شد و نتیجه آن محدودیت فعالیت‌های چین در آسیای مرکزی خواهد بود. به این ترتیب این امتیاز دیگری است که روسیه به دست خواهد آورد.

موسوی گفت: در مجموع روس‌ها از روی کار آمدن ترامپ خوشحال هستند و به نظر می رسد برنامه های مختلفی را برای آمریکای دوران ترامپ طراحی کرده اند.

تاثیرپذیری ترامپ از کیسینجر در روابط خارجی

دکتر عبدالرضا فرجی راد، استاد ژئوپلیتیک هم در این نشست گفت: مواضع ترامپ درباره سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا در قبل و بعد از پیروزی در انتخابات با تغییراتی مواجه بوده است.

وی گفت: ترامپ در زمان تبلیغات ریاست جمهوری، درباره پنج منطقه و کشور مهم (چین، اروپا، روسیه، اعراب و ایران) موضع گیری کرده بود که بعد از پیروزی در انتخابات مجددا درباره آنها موضع گیری کرد اما برخی از مواضع وی با تغییراتی مواجه بود.

فرجی راد با اشاره به مواضع ترامپ در قبل و بعد از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری، گفت وی در خصوص چین مواضعی تند و بدون تغییر داشته است.

وی مواضع ترامپ در قبال اعراب را مواضعی منتقدانه دانست که بعد از پیروزی تغییر چندانی نکرده و فاقد نکته مثبت بوده است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه در مواضع منفی ترامپ در قبال اروپا هم تغییری رخ نداده است، به بررسی مواضع ترامپ درباره روسیه و ایران پرداخت و گفت ترامپ از همان ابتدا به روسیه رویکرد مثبت داشت و بعد از پیروزی هم این گرایش ادامه داشت، اما درباره ایران با نوعی تغییر در مواضع وی مواجه هستیم.

وی افزود: ترامپ پیش از پیروزی در انتخابات از پاره کردن برجام صحبت به میان آورده بود، اما بعد از پیروزی در انتخابات و به ویژه دیدار با هنری کیسینجر، دیگر حرفی درباره ایران به میان نیاورده است.

فرجی راد خروج افراد تند و رادیکالی همچون جان بولتون، جولیانی و زلمای خلیل زاد که گزینه های اصلی وزارت امور خارجه محسوب می شدند، از تیم وی و دعوت از آقای رامنی که بعد از دیدار با کیسینجر صورت گرفت، نشانه هایی از تغییر رویکرد در مواضع ترامپ دانست و گفت: نشان می دهد وی از دیدار و ملاقات با کیسینجر و گفته های وی درباره ایران که اعلام کرده بود “با ایرانی ها دعوا نکنید، اما فشار وارد کنید” درس گرفته است.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: ترامپ افردای همچون جان بولتون را که درصدد تحقق رویای تغییر نظام هستند، از خود دور می کند و بدون آنکه نامی از ایران ببرد، اعلام می کند که هر کشوری که با داعش بجنگد حاضر است با آن کشور همکاری کند. اینها مسائلی است که نشان می دهد وی نظر عقلای آمریکا را گوش می کند و آن را می پذیرد و استراتژی خود را بر اساس نوعی عقلانیت بازتعریف می کند.

متن کامل سخنرانی های ارایه شده در این نشست به زودی در سایت شورای راهبردی روابط خارجی بارگذاری می شود.