شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک کارشناس مسائل ترکیه گفت: خلاء قدرت در منطقه بعد از خروج نظامی آمریکا از عراق و تشدید آن بعد از خروج از افغانستان، فضا را برای مانور قدرت‌های منطقه‌ای به‌ویژه ترکیه باز کرد و در این میان، آنکارا با تکیه بر قدرت ملی، سیاست خارجی فعال و همراهی با بلوک‌های اصلی قدرت در نظام بین‌الملل به سمت بلندپروازی و نقش‌آفرینی در امور کشورها و موضوعات منطقه‌ای روی آورد که مهمترین مصداق آن را امروز در سوریه شاهد هستیم.
شورای راهبردی آنلاین -رصد: واکنش‌های رسمی روسیه به پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا محتاطانه و در عین حال منسجم بوده و این تصور را به وجود می‌آورد که یک علامت سیاسی عمدی است که هدف آن هم مخاطبان داخلی روسیه (کاهش انتظارات برای پایان سریع جنگ و بهبود روابط با آمریکا) و هم دولت آینده ترامپ است (ابراز قدردانی از اظهارات او درباره تمایلش به پایان دادن به رویارویی نظامی و بهبود روابط).
شورای راهبردی آنلاین-رصد: بسیاری از شرکت‌های چینی در مناقصات داخلی ترکیه با استفاده از حمایت مالی پروژه اگزیم‌بانک چین و ارائه قیمت‌های رقابتی، پروژه‌ها را به دست می‌گیرند. در حالی که مناقصه نیروگاه‌های حرارتی با سوخت فسیلی به پایان رسیده است، اخبار اخیر از برنامه‌های تولید سالانه 150000 خودروی برقی در منطقه صنعتی سازمان یافته مانیسا حکایت دارد. خاطرنشان می‌شود که در مرحله تولید 2500 کارگر چینی مشغول به کار خواهند شد. اما این کارگران چگونه اسکان داده و تغذیه می‌شوند و چگونه در جامعه محلی ادغام می‌شوند؟ واضح است که فرآیندهای مربوطه بسیار پیچیده است.
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: جنگ نیابتی زمانی است که دو کشور به طور غیرمستقیم و با حمایت از شرکت کنندگان در حال جنگ، با یکدیگر می‌جنگند. نمونه‌های کلاسیک دوران جنگ سرد عبارتند از بحران کنگو در دهه 1960 و بحران آنگولا در دهه 1970، زمانی که اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده هر یک از جناح‌های متخاصم در یک جنگ داخلی با پول، اسلحه و گاهی اوقات سربازان از کشورهای دیگر حمایت کردند، اما خود هرگز مستقیماً درگیر جنگ نشدند. براین اساس، رویکرد آمریکا و اروپا در قالب ناتو و در حمایت همه جانبه از اوکراین همه نشانه‌های جنگ نیابتی آنها علیه روسیه را دارد.
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: مین آنگ هلاینگ، رهبر نظامی میانمار، با اتهام جنایت علیه بشریت به دلیل کشتار و آزار و اذیت مسلمانان روهینگیا روبه‌رو است. این جنایات که بیش از یک میلیون نفر از مردم میانمار را تحت تأثیر قرار داد، بین ماه‌های آگوست تا دسامبر 2017 رخ داد. در این مدت، ارتش میانمار عملیاتی تحت عنوان “پاکسازی” را با بهانه مبارزه با گروه‌های مسلح آغاز کرد که منجر به نسل‌کشی مسلمانان استان راخین در غرب میانمار شد. این عملیات با کشتار وسیع بیش از 200 هزار نفر از مسلمانان روهینگیا و آوارگی حدود 700 هزار نفر همراه بود. دیوان کیفری بین‌المللی این اقدامات را به عنوان مصادیق نسل‌کشی و جنایت علیه بشریت شناسایی کرده است.
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: اخیرا وزیر بازرگانی ترکیه تایید کرد که سیستم گمرک ترکیه، به روی تجارت با رژیم صهیونیستی، به طور کامل بسته شده است. این خبر با حواشی و سوال‌های بسیاری مواجه شد و یکی از مهمترین پرسش‌ها این بود که چرا ترکیه تصمیم به چنین اقدامی گرفت و درعمل تا چه حد جدی می‌باشد و پیامدهای آن بر مناسبات طرفین چه خواهد بود؟
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک کارشناس مسائل ترکیه گفت: خلاء قدرت در منطقه بعد از خروج نظامی آمریکا از عراق و تشدید آن بعد از خروج از افغانستان، فضا را برای مانور قدرت‌های منطقه‌ای به‌ویژه ترکیه باز کرد و در این میان، آنکارا با تکیه بر قدرت ملی، سیاست خارجی فعال و همراهی با بلوک‌های اصلی قدرت در نظام بین‌الملل به سمت بلندپروازی و نقش‌آفرینی در امور کشورها و موضوعات منطقه‌ای روی آورد که مهمترین مصداق آن را امروز در سوریه شاهد هستیم.
شورای راهبردی آنلاین -رصد: واکنش‌های رسمی روسیه به پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا محتاطانه و در عین حال منسجم بوده و این تصور را به وجود می‌آورد که یک علامت سیاسی عمدی است که هدف آن هم مخاطبان داخلی روسیه (کاهش انتظارات برای پایان سریع جنگ و بهبود روابط با آمریکا) و هم دولت آینده ترامپ است (ابراز قدردانی از اظهارات او درباره تمایلش به پایان دادن به رویارویی نظامی و بهبود روابط).
شورای راهبردی آنلاین-رصد: بسیاری از شرکت‌های چینی در مناقصات داخلی ترکیه با استفاده از حمایت مالی پروژه اگزیم‌بانک چین و ارائه قیمت‌های رقابتی، پروژه‌ها را به دست می‌گیرند. در حالی که مناقصه نیروگاه‌های حرارتی با سوخت فسیلی به پایان رسیده است، اخبار اخیر از برنامه‌های تولید سالانه 150000 خودروی برقی در منطقه صنعتی سازمان یافته مانیسا حکایت دارد. خاطرنشان می‌شود که در مرحله تولید 2500 کارگر چینی مشغول به کار خواهند شد. اما این کارگران چگونه اسکان داده و تغذیه می‌شوند و چگونه در جامعه محلی ادغام می‌شوند؟ واضح است که فرآیندهای مربوطه بسیار پیچیده است.
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: جنگ نیابتی زمانی است که دو کشور به طور غیرمستقیم و با حمایت از شرکت کنندگان در حال جنگ، با یکدیگر می‌جنگند. نمونه‌های کلاسیک دوران جنگ سرد عبارتند از بحران کنگو در دهه 1960 و بحران آنگولا در دهه 1970، زمانی که اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده هر یک از جناح‌های متخاصم در یک جنگ داخلی با پول، اسلحه و گاهی اوقات سربازان از کشورهای دیگر حمایت کردند، اما خود هرگز مستقیماً درگیر جنگ نشدند. براین اساس، رویکرد آمریکا و اروپا در قالب ناتو و در حمایت همه جانبه از اوکراین همه نشانه‌های جنگ نیابتی آنها علیه روسیه را دارد.
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: مین آنگ هلاینگ، رهبر نظامی میانمار، با اتهام جنایت علیه بشریت به دلیل کشتار و آزار و اذیت مسلمانان روهینگیا روبه‌رو است. این جنایات که بیش از یک میلیون نفر از مردم میانمار را تحت تأثیر قرار داد، بین ماه‌های آگوست تا دسامبر 2017 رخ داد. در این مدت، ارتش میانمار عملیاتی تحت عنوان “پاکسازی” را با بهانه مبارزه با گروه‌های مسلح آغاز کرد که منجر به نسل‌کشی مسلمانان استان راخین در غرب میانمار شد. این عملیات با کشتار وسیع بیش از 200 هزار نفر از مسلمانان روهینگیا و آوارگی حدود 700 هزار نفر همراه بود. دیوان کیفری بین‌المللی این اقدامات را به عنوان مصادیق نسل‌کشی و جنایت علیه بشریت شناسایی کرده است.
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: اخیرا وزیر بازرگانی ترکیه تایید کرد که سیستم گمرک ترکیه، به روی تجارت با رژیم صهیونیستی، به طور کامل بسته شده است. این خبر با حواشی و سوال‌های بسیاری مواجه شد و یکی از مهمترین پرسش‌ها این بود که چرا ترکیه تصمیم به چنین اقدامی گرفت و درعمل تا چه حد جدی می‌باشد و پیامدهای آن بر مناسبات طرفین چه خواهد بود؟
مارک فیتزپاتریک در یادداشتی که در وب‌سایت موسسه بین‌المللی مطالعات راهبردی منتشر شد، نوشت: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا ۴ سال قبل وعده داد که توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ با ایران را نابود خواهد کرد. او در سال ۲۰۱۸ با خروج از برجام باعث شد این توافق به کما برود اما ضربان قلب توافق متوقف نشد. حالا که آخرین هفته‌های حضور ترامپ در کاخ سفید است، این تیر خلاص با ترور محسن فخری زاده، دانشمند هسته‌ای ایران توسط اسرائیل در تاریخ ۲۷ نوامبر زده شد. در حال حاضر چشم‌انداز احیای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در دولت جو بایدن سخت‌تر هم شده است و این امر، انگیزه اصلی این ترور بود.
چرا فخری زاده؟ چرا حالا؟
ایران در پاسخ به خروج ترامپ از برجام از تابستان سال ۲۰۱۹ تعهداتش به محدودیت‌های غنی‌سازی در این توافق را رها کرد اما درعین‌حال به مطالبات راستی‌آزمایی پایبند بود.
دست‌کم در سه ماه گذشته هیچ نشانه‌ای از هیچ‌گونه غنی‌سازی بیشتری در اورانیوم با غنای پایینی که ایران تا به امروز جمع‌آوری کرده، مشاهده نشده است.
بدیهی است که فخری زاده برای جلوگیری از ساخت قریب‌الوقوع یک سلاح هسته‌ای ترور نشد. این ترور حتی با در نظر گرفتن ضعیف‌ترین ساختار مفهوم پیشگیرانه هم یک اقدام پیشگیرانه نبود. این اقدام حتی یک اقدام پیشگیرانه راهبردی مؤثر هم نبود. هرچند فخری‌زاده در برنامه هسته‌ای نقش رهبری داشت اما غیرقابل جایگزین نبود. او در دو دهه گذشته ده‌ها دانشمند را تربیت کرده است که دانش او را در اختیار دارند.
تردیدی نیست که اسرائیل سال‌ها به دنبال فخری‌زاده بود. برنامه‌ریزی ترور فخری زاده چندین ماه وقت لازم داشته است و پیش از انتخاب بایدن آغاز شده بود. این ترور یک اقدام سیاسی بود که به‌شدت تحت تأثیر انتخابات آمریکا و زمان باقی مانده برای دوره ریاست جمهوری ترامپ قرار داشت.
ممکن است ترور نتواند مانعی برای فعالیت هسته‌ای ایجاد کند اما می‌تواند در ممانعت از پیشرفت دیپلماسی مؤثر واقع شود. یک قرن قبل یک ترور آغازگر یک جنگ جهانی بود. بااین‌حال برخلاف گاوریلو پرنسیپ، بازیگرانی که در پشت ترور ۲۷ نوامبر قرار داشتند، از دومینوهایی که قرار بود فرو بریزند، دقیقه مطلع بودند.
بر اساس گزارش‌های خبری، این بازیگران اسرائیلی بودند. یک مقام آمریکایی که به نامش اشاره‌ای نشد، گفته است که آمریکا هیچ ارتباطی با این ماجرا نداشته است. بااین‌حال ترامپ دو هفته قبل از آن به‌روشنی تمایلش را برای حمله به ایران بیان کرد و وقتی او را از حملات هوایی منصرف کردند، گزینه‌های دیگری را خواستار شد. تقریباً به‌طور یقین می‌توان گفت که مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا در دیدار با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در تاریخ ۱۹ نوامبر در خصوص چنین گزینه‌هایی مذاکره کرد. یک روز بعدازآن حمله، ترامپ توییت یک خبرنگار مشهور اسرائیلی را بازنشر کرد که در آن گفته بود این ترور ضربه‌ای برای ایران بود.
چه ترامپ چراغ سبز این حمله اسرائیل را داده باشد و چه این کار را نکرده باشد، مطمئناً از این ترور ناخشنود نیست.
اقدامات بعدی ایران بسیار مهم خواهد بود
ترور فخری زاده احیای توافق هسته‌ای را برای ایران و آمریکا دشوارتر خواهد ساخت. اگرچه بایدن در ماه سپتامبر وعده بازگشت به برجام را داد اما حتی در داخل حزب خود با درخواست‌هایی برای اعمال شروط بیشتری روبه‌رو شد. سناتور کریس کونز گفت که از بازگشت به برجام حمایت نمی‌کند مگر آنکه راهی برای محدود کردن برنامه موشکی ایران و حمایتش از واسطه‌های منطقه‌ای وجود داشته باشد. حتی در میان بسیاری از کارشناسانی که از تحریم‌های جدید ترامپ علیه ایران انتقاد کرده‌اند این دیدگاه وجود دارد که باید از این اهرمی که در اختیارشان قرارگرفته برای رسیدن به توافقی بهتر با ایران یا دست‌کم تمدید ضرب‌الاجل‌ها استفاده شود. اگر تهران به وعده‌هایش برای انتقام عمل کند آمریکایی‌ها اصرار بیشتری برکنار نگذاشتن بدون شرط تحریم‌ها خواهد داشت.
در ایران هم این تحرکات سیاسی بازتاب دارد. بسیاری از نمایندگانی که در انتخابات پارلمانی اخیر روی کار آمدند خواهان آن هستند که ایران بار دیگر محدودیت‌های برجام را نپذیرد مگر آنکه ۲۰۰ میلیارد دلار خسارت ناشی از تحریم‌های اعمال‌شده توسط ترامپ جبران شود. ترور فخری زاده آن درخواست‌ها و تردیدها درباره تعامل با آمریکا را تقویت می‌کند. شاید دیگر جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران نتواند راه‌حل ساده «پایبندی در ازای پایبندی» را برای احیای برجام محقق سازد.
اقدامات بعدی ایران برای نجات این توافق از اهمیت برخوردار خواهد بود و هرگونه اقدام تلافی‌جویانه که به مرگ اسرائیلی‌ها و آمریکایی‌ها منجر شود، باعث بدتر شدن شرایط خواهد شد که جنگ‌طلبان آمریکایی به آن علاقه دارند. از سوی دیگر صبوری برای هشت هفته دیگر فرصتی مناسب را برای تنش‌زدایی برای ایران فراهم می‌کند. بایدن می‌تواند چشم‌انداز دیپلماسی را با محکوم کردن چنین ترورهایی تقویت کند. در ژانویه ۲۰۱۲، آخرین باری که یک دانشمند هسته‌ای ایران ترور شد، دولت باراک اوباما این اقدام را محکوم کرد. سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا در آن زمان گفت «ما همه اقدامات خشونت‌بار ازجمله اقدامات خشونت باری نظیر این مورد را محکوم می‌کنیم». به کار گرفتن زبانی مشابه برای امروز لازم است. هدف واقعی این ترور فخری زاده نبود بلکه هدف سیاست خارجی بایدن بود.
0 Comments