پیتر ای. ویلسون و جان وی پاراچینی در مطلبی که اندیشکده رند آن را منتشر ساخت، نوشتند: در اکتبر 2018، وزارت دفاع هند قراردادی به ارزش 5/5 میلیارد دلار جهت خرید چهار سامانه موشکی سطح به هوای روسی موسوم به اس 400 را نهایی کرد. یک سال بعد هند پیش پرداختی به مبلغ 850 میلیون دلار برای تسریع در استقرار سامانه موشکی یادشده انجام داد تا اولین سری از سامانه موشکی اس 400 را در سپتامبر 2021 تحویل بگیرد.
البته بسیاری از کشورها به‌طور کامل درک نمی‌کنند که سامانه دفاع هوایی مؤثر مستلزم سامانه شبکه‌ای و یکپارچه است و نه اینکه فقط بخش‌هایی از یک سامانه موشکی خریداری شود. برای به دست آوردن ارزش واقعی سامانه دفاعی از دل سامانه موشکی اس-400، تجهیزات و بخش‌های دیگری وجود دارد که هزینه‌ها و پیچیدگی‌هایی را به این سامانه می‌افزاید.
اندیشکده رند در حمایت از آموزش حمایت خارجی دولت آمریکا برای کشورها جهت پایبندی به تحریم‌های واشنگتن و سازمان ملل متحد، منابع مربوط به فروش تسلیحات روسیه در سراسر جهان را مورد ارزیابی و بررسی قرار داده است.
یکی از یافته‌ها این است که بسیاری از کشورها با منابع مالی محدود سامانه‌های تسلیحاتی خریداری می‌کنند بدون اینکه ارزیابی کاملی از دیگر تجهیزات و بخش‌های لازم برای مؤثر و کارآمد ساختن سامانه مذکور داشته باشند.
به‌علاوه، این کشورها به‌طور کافی هزینه‌های چرخه عمر اجزا و بخش‌های مختلف تجهیزات موردنیاز را بیان نمی‌کنند. هزینه‌های چرخه عمر معمولاً از هزینه‌های اولیه خرید طی حدود هفت سال پیشی می‌گیرد.
نیروهای مسلح هند که همانند ارتش دیگر کشورهای جهان به دنبال تقویت ظرفیت‌ها و توانمندی‌های نظامی خود است، باید مجموعه‌ای از چالش‌های مالی و فنی را موردبررسی قرار دهد. هند با تهدیدهای مختلف از ناحیه موشک‌های بالستیک کشورهای همسایه مواجه است و یک سامانه دفاع موشکی به‌تنهایی نمی‌تواند چالش پیچیده را برطرف نماید. حتی سامانه دفاع موشکی اس – 400 با عملکرد بالا و دفاع موشکی با ارتفاع زیاد با محدودیت‌های جدی مواجه است.
سطح اولیه، حوزه دید، جستجو و رادار خط آتش سامانه دفاع موشکی اس – 400، محدود به افق زمین است. با توجه به این محدودیت مشترک، رادارهای جستجوی مربوط به سامانه دفاعی اس-400، معمولاً بر روی دکل‌های بلند برای دید بهتر در افق مستقر می‌شوند. راه‌حل دیگر این است که رادارهای جستجو در هواپیماهای خاص و سامانه‌های کنترل و هشدار زودهنگام هوابرد یا هواگردها یا همان بالن‌های ثابت و متصل موسوم به ائرواستات قرار داده می‌شود. البته بدون حسگرهای افق زمین، سامانه دفاع موشکی اس- 400 و دیگر سامانه‌های قوی با ارتفاع بالا و متوسط نسبت به حملات با ارتفاع پایین توسط موشک‌های کروز آسیب‌پذیر هستند.
برای اینکه سامانه دفاعی اس- 400 در برابر تهدیدات مجموعه‌ای از موشک‌ها مؤثر باشد باید به کنترل و هشدار زودهنگام هوابرد موسوم به آواکس متصل باشد. بسته به تعداد سامانه‌های دفاع موشکی اس – 400 و نوع هدفی که انتظار می‌رود این سامانه کار دفاعی را در برابر آن انجام دهد، ارتش باید اندازه ناوگان آواکس را توسعه و افزایش دهد تا پوشش مستمر برای سایت‌های موشک سطح به هوا فراهم سازد.
اطلاعات مربوط به ردیابی موشک‌ها توسط سامانه کنترل و هشدار زودهنگام هوابرد موسوم به آواکس باید توسط دفاع هوایی پرتاب شده بر اساس هشدار و یا سامانه‌های دفاع هوایی کوتاه‌برد برای دفاع از عملکرد بالا و دفاع موشکی با ارتفاع زیاد هدایت شود. تمامی این شبکه‌ها پیچیده و مستعد اشتباه بوده و بسیار گران‌قیمت هستند.
کل هزینه به‌کارگیری و استقرار سامانه دفاع هوایی یکپارچه احتمالاً چندین برابر هزینه خرید و نگهداری سامانه دفاعی اس- 400 است. هر کشور دارای این سامانه دفاعی می‌تواند نسبت به ناکامی عملیاتی آن آسیب‌پذیر باشد؛ همانند آنچه بر سر تأسیسات نفتی آرامکو آمد، وقتی‌که پهپادها و موشک‌ها به این تأسیسات نفتی حمله کردند و سامانه دفاع موشکی قادر به ره‌گیری حملات یادشده نبود.
به‌علاوه، تهدید موشک‌های کروز با ارتفاع پروازی پایین تنها تهدید موجود نیست. حملات پهپادی به تأسیسات نفتی عربستان سعودی و حملات موشک بالستیک به پایگاه آمریکا در عراق توسط ایران به‌تلافی ترور سردار سلیمانی توسط دولت ترامپ نمونه‌هایی از مشکلات ذاتی دفاع هوایی مؤثر است.
اما توانایی و ظرفیت هر سامانه دفاع هوایی نکته اصلی نیست. مسئله اصلی این است که فرماندهی غیرنظامی و نظامی با گزینه‌های سرمایه‌گذاری مواجه است که فراتر از تصمیم به خرید سامانه دفاع هوایی اس- 400 است. برای اینکه سامانه دفاعی اس- 400 مؤثر و کارساز باشد باید در داخل یک سامانه دفاع موشکی بزرگ‌تر یکپارچه و ادغام‌شده و مستلزم نیروهای نظامی بسیار ماهر است. در غیر این صورت، معلوم می‌شود که فقط یک سامانه نظامی گران‌قیمت است. هزینه‌های کامل و پیچیدگی این سامانه‌های دفاعی مستلزم تجزیه‌وتحلیل منظم از طیف گسترده‌ای از معاملات نظامی، دیپلماتیک و مالی است. با توجه به اولویت‌های بودجه‌ای ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا و اختصاص اعتبارهای لازم برای مقابله با بیماری یادشده، رهبری هر کشوری باید ارزیابی دقیقی از وضعیت فعلی خود به عمل آورد.
