ضرورت بازخوانی روایت نوروز
رویکردهای ساختارشکن ترامپ تقریبا در همه زمینهها، به طور خاص حوزههای سیاسی، اقتصادی و بینالمللی را تحت تاثیر خود قرار داده است. این رویکردها حتی با اروپا به عنوان متحدان قدیمی ایالات متحده هم سر سازگاری ندارد.
ترامپ که با شعار «اول آمریکا» بر سرکار آمد و اکنون ملیگرایی آمریکایی را در دستورکار سیاست خارجی و سیاستهای اقتصادی خود قرار داده، ظرف دوسال گذشته از توافقنامهها و ترتیبات بینالمللی مهمی به طور یکجانبه خارج شده است: برجام، شراکت ترانس پاسیفیک (TPP)، معاهده اقلیمی پاریس، معاهده موشکهای هستهای میانبرد، نفتا[1] و …
ترامپ آمریکا را از یونسکو و از شورای حقوق بشر سازمان ملل هم خارج کرده است. تصمیم رئیس جمهور آمریکا برای انتقال سفارت این کشور در فلسطین اشغالی از تلآویو به بیتالمقدس هم بر خلاف قطعنامههای متعدد شورای امنیت سازمان ملل متحد بود که با مخالفت جهانی روبهرو شد.
تحلیلگران معتقدند سیاست خارجی ترامپ بر مبنای دو نظریه که تکمیلکننده هم هستند، شکل گرفته است. نخست توجه به داخل و حل مشکلات با استفاده از دکترین مونروئه [2]که در سالهای جنگ جهانی دوم عامل قدرتگیری آمریکا با تقویت ساختار اقتصادی و نظامی این کشور و مطرح شدن به عنوان یک ابرقدرت شد و دوم خوی تاجر مسلکی ترامپ است که نشان داده فارغ از ایدئولوژیها، به پیمانها و توافقهای بینالمللی نیز از زاویه منفعتطلبانه نگاه میکند. البته به این دو مورد باید به فشار لابی صهیونیستی برای خروج از برخی توافقهای بینالمللی از جمله توافق هستهای با ایران نیز اشاره کرد که در چنین مواردی به نظر میرسد ترامپ حتی حاضر است منافع آمریکا را قربانی رژیم صهیونیستی کند.
آمریکای ترامپ از نگاه اروپایی
ترامپ در راستای شعار «اول آمریکا»ی خود با اولویت دادن به منافع و اهداف آمریکا، البته بدون توجه به سایر کشورها، بر این عقیده است که سیاستهای یکجانبهگرایانه و خودمحور واشنگتن به افزایش قدرت و غلبه این کشور بر رقبایش منجر خواهد شد.
به این ترتیب، اقداماتی که آمریکا بر مبنای این دیدگاه ترامپ پیگیری کرده، نگرانی شدید دیگر دولتها و حتی شرکا و متحدان اروپایی واشنگتن را بر انگیخته است، تا جایی که آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان در سخنرانی خود در سازمان ملل درباره ابعاد و پیامدهای خطرناک رویکرد سیاست خارجی ترامپ و همچنین درباره تخریب ساختار سازمان ملل هشدار داد.[3]
مرکل حمله به چند جانبهگرایی را به عنوان مهمترین تهدید برای یک نظم جهانی پایدار تلقی کرد. از دیدگاه اروپاییها، ترامپ به شکلی مشخص و حساب شده، مبادرت به تخریب تمام ابزارها و ترتیبات چندجانبهگرایی کرده است.
به گفته ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه، ترامپ با شعار «اول آمریکا» وارد کاخ سفید شد، اما اکنون وی پای خود را فراتر گذاشته و شعار «آمریکا به تنهایی» را سر میدهد. یعنی آمریکایی که با همه درگیر جنگ قدرت شده ودر هر نوع مذاکره دوجانبهای بر برتری خود تاکید میکند.
فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم به تازگی[4] در سخنانی در دانشکده علوم و امور بینالمللی دانشگاه هاروارد کندی آمریکا تاکید کرد: اتحادیه اروپا نگران این است که قانون جنگل بر حاکمیت قانون در روابط بینالمللی غلبه پیدا کند، آن هم در شرایطی که پیمانها و معاهدههای مهم بینالمللی با چالش روبرو شده است.
وی پیشتر در 21 شهریور سال جاری نیز در جلسه عمومی پارلمان اروپا درباره روابط این اتحادیه و آمریکا گفته بود که دو طرف اختلافی اساسی درخصوص چندجانبهگرایی دارند.[5]
حوزههای پرچالش در روابط آمریکا و اروپا
واکنش رهبران اروپایی و آمریکا به تحرکات یکدیگر به خوبی نشاندهنده سطح جدی تنش طرفین است.
در حوزه اقتصادی پیامدهای شعار اول آمریکا و ناسیونالیسم اقتصادی ترامپ، اروپا را نیز درگیر کرده است. نمود اصلی این رویکرد را میتوان در آغاز جنگ تجاری با اروپا و چین مشاهده کرد؛ زمانی که ترامپ با آغاز جنگ تعرفهای نشان داد که اروپا به عنوان متحد اقتصادی آمریکا نیز از این جنگ مصون نیست.
در حوزه نظامی که مهمترین حوزه اتحاد و مشارکت راهبردی دو طرف در قالب پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) محسوب میشود نیز ترامپ و اروپا اکنون با مشکلات عدیدهای دست و پنجه نرم میکنند.
اختلافات پس از آن آشکار شد که ترامپ در اظهارات مکرر خود از لزوم افزایش سهم اروپا در هزینههای نظامی ناتو صحبت به میان آورده بود. اظهاراتی که واکنش مقامات اروپایی را به همراه داشت.
مکرون، رییس جمهور فرانسه پیش از سفر یک ماه قبل ترامپ به پاریس بر تشکیل ارتش مشترک اروپایی تاکید کرد. به نظر مکرون تاسیس یک ارتش واقعی اروپایی برای حفاظت در مقابل قدرتهای خودکامه در مرزهای اروپا ضروری است و نباید به آمریکا وابسته بود.[6]
در حوزه سیاسی نیز رویکرد یکجانبهگرای ترامپ و کاخ سفید به ویژه در حوزه خروج از پیمانها و توافقنامههای بینالمللی همچون توافق برجام و پیمان اقلیمی پاریس، در عمل بسیار مورد انتقاد رهبران اروپایی قرار گرفت؛ از دید اروپا آمریکای ترامپ با یکجانهگرایی صرف امکان تحرک دیپلماسی و جندجانبهگرایی را از جهان گرفته است؛ چنانکه مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به صراحت میگوید: در موضوع ایران و بیت المقدس معتقدیم که دولت آمریکا تصمیماتی را اتخاذ کرده که منافع جمعی و امنیت جمعی ما را روبروی هم قرار میدهد.
جمعبندی
همه این مسایل باعث افزایش واگرایی بین اروپا و آمریکا شده است؛ هرچند انتظار نمیرود که اروپای واحد به طور کامل از آمریکای ترامپ جدا شود، اما تفاوتهای آشکار و شکاف عمیق میان دوسوی آتلانتیک میتواند سیاستهای منطقهای و جهانی کاخ سفید را تحت تاثیر قرار دهد؛ چنانکه در ماههای اخیر کشورهای اروپایی نیز به جمع قدرتهای بینالمللی مانند روسیه و چین اضافه شدهاند که بر چند جانبهگرایی تاکید دارند و ادامه رویکرد کنونی ترامپ را باعث ایجاد بینظمی و هرج و مرج در عرصه بینالمللی میدانند.
[1] https://www.usatoday.com/story/news/2018/11/21/donald-trump-foreign-policy-iran-nafta-russia-mexico-canada-trade/1732952002/
[2]https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D9%85%D9%88%D9%86%D8%B1%D9%88
[3] https://fa.euronews.com/2018/09/30/merkel-critique-trump-multilateralism-united-nations
[4] 13 آذر 1397 http://www.irna.ir/fa/News/83122672
[5] http://www.entekhab.ir/fa/news/429077/%D9%85%D9%88%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D9%87%DB%8C%D9%85-%D8%A8%D8%A7-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5-%DA%86%D9%86%D8%AF%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%A8%D9%87-%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%85
[6] https://ir.sputniknews.com/world/201811064142894-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF/
0 Comments