مکس آبراهام[1] در یادداشتی که مجله فارین افرز آن را منتشر کرد، نوشته است : هفته گذشته رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا گفت که عمر حکومت بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، به پایان رسیده‌است. ‌اما با سقوط و زوال سریع داعش و حامیان خارجی شورشیان، این گفته وزیر امور خارجه آمریکا چیزی جز رویا ست و اندیشه آرزومندانه برخی از کشورها نیست. سال‌هاست که در اخبار مربوط به سقوط دولت بشار اسد بیش از حد اغراق شده‌است.

تعداد اندکی از ناظران می‌دانند که از چه گروهی و با چه ماهیتی حمایت می‌کرده‌اند، چراکه رسانه‌های غربی نسبت به گروه‌های شورشی در سوریه تعصب داشتند. جای تاسف دارد که این رسانه‌ها کشتار و خونریزی در سوریه را به پای دولت بشار اسد نوشتند و همچنین مایل بودند عملکرد خشونت‌بار گروه‌های شورشی را ماله‌کشی کرده و پاک جلوه دهند تا بتوانند ایده تغییر رژیم در سوریه را به پیش ببرند. به عنوان نمونه مسئله بحران آوارگان سوریه را در نظر بگیرید. شاید عقل متعارف تصدیق کند که آوارگان سوری طرفدار شورشیان هستند. اما نتایج نظرسنجی خلاف این امر را ثابت می‌کند. اغلب آوارگان سوری می‌گویند از دست مخالفان مسلح افراطی فرار کرده‌اند. در همین راستا، رسانه‌های غربی با تعصب خاصی هجوم آوارگان سوری را به عملکرد دولت اسد نسبت می‌دهند که این قبیل گزارش‌های رسانه‌ای خلاف واقعیت موجود در میدان نبرد سوریه است.

برای ارزیابی تعصب طرفداران گروه‌های شورشی در رسانه‌های غرب، لازم است پوشش رسانه‌ای گسترده مربوط به حمله شیمیایی 4 آوریل 2017، در استان ادلب، شهر خان شیخون را با توجه اندک به حمله انتحاری در محله راشدین در غرب حلب مقایسه کنید که در 15 آوریل همان سال اتفاق افتاد. من به عنوان پژوهشگر مسئله تروریسم، بارها درخواست مصاحبه درباره حادثه حمله شیمیایی به شهر خان شیخون از سوی رسانه‌ها دریافت می‌کنم، اما در مورد حمله انتحاری در محله راشدین، تقریباً هیچ درخواستی برای مصاحبه از سوی رسانه‌ها نداشتم.

حمله انتحاری محله راشدین، بسیار وحشتناک‌تر از حمله شیمیایی خان شیخون بود. در حمله شیمیایی خان شیخون 90 نفر کشته شدند، اما در حمله انتحاری در محله راشدین در غرب حلب حداقل 120 نفر ازجمله 80 کودک کشته شدند.

تنها جرم قربانیان این حمله انتحاری این بود که شیعه بودند. این آوارگان قرار بود طی یک توافق بین‌المللی به مکان امن منتقل شوند، چراکه شهرهای فوعه و کفریا توسط گروه‌های تروریستی افراطی و دولت اسلامی محاصره شده‌بود. نرخ بالای کشتار کودکان توسط دولت اسلامی امری تصادفی نیست. عاملان کشتار کودکان در حمله انتحاری به محله راشدین، قبل از انفجار انتحاری، بچه‌های گرسنه را با چیپس سیب‌زمینی به قتلگاه کشاندند و سپس همه را با جلیقه انفجاری قتل‌عام کردند. آنچه ملاک پوشش رسانه‌ای است، عامل هر حمله است.

از سوی دیگر، تردیدی نیست که دشمنان اسد یعنی گروه‌های تروریستی افراطی و دولت اسلامی حمله انتحاری به محله راشدین را انجام دادند. جای تعجب ندارد که رسانه‌های غربی بر روی حمله شیمیایی به خان شیخون متمرکز شدند تا با انتساب این حمله به اسد، روایت خود یعنی اسد باید برود را تکرار کنند. پیشبرد روایت تغییر رژیم در سوریه توسط رسانه‌های غربی را می‌توان در صدر اخبار روزنامه‌های غربی مشاهده کرد که هیاهوی زیادی در قضیه خان شیخون به راه انداختند، اما توجهی به قتل‌عام کودکان در محله راشدین توسط دولت اسلامی نکردند. در همین راستا، روزنامه واشنگتن پست چنین تیتر زد: «ترامپ سرانجام حقیقت را درباره اسد فهمید؛ اینک چه؟». یا گاردین در سرمقاله‌اش چنین نوشت: «اسد می‌داند که مجازات نمی‌شود». العربی نیز نوشت: اسد مسئول حمله شیمیایی به خان شیخون است و آسوشیتدپرس بر کم و کیف افزایش فشار بر دولت اسد متمرکز شد. با توجه به حجم گسترده پوشش رسانه‌ای در مورد حمله شیمیایی به خان شیخون درحالیکه توجهی به قتل عام کودکان توسط گروه‌های تروریستی در محله راشدین نشد، رئیس جمهور آمریکا دستور حمله موشکی به نیروی هوایی سوریه را صادر کرد. جامعه بین‌المللی از انگلیس تا قطر بر سر تحولات متعاقب حمله موشکی آمریکا به نیروی هوایی سوریه همنوا شدند که اسد باید برود.

چنین هیاهویی در قضیه حمله گروه‌های تروریستی به کودکان در محله راشدین ایجاد نشد. خبرنگار سی.ان.ان این حمله را کم‌اهمیت جلوه داد و آن را به یک سکسکه تشبیه کرد. این حمله هیچ پوشش رسانه‌ای نداشت و تمامی رسانه‌ها به این حادثه بی‌توجهی کردند. آسوشیتدپرس اعلام نکرد که چه کسانی دست به چنین جنایتی زده‌اند. همین امر در مورد روزنامه‌های یو اس. تودی،  دیلی بیست، العربیه و بسیاری از دیگر روزنامه‌های عمده بین‌المللی صدق می‌کند. رابرت فیسک، روزنامه‌نگار انگلیسی، متذکر شد که: اگرچه افراد بی‌گناه زیادی در حمله انتحاری محله راشدین به قتل رسیدند، آنها قربانی قاتل اشتباهی شدند، چراکه عاملان حمله به محله راشدین ارتباط نزدیکی با آمریکا داشته‌اند.

دشمنان اصلی اسد در سوریه گروه‌های افراطی خطرناک هستند و فرقی نمی‌کند چه تعداد دولت‌های خارجی از آنها پشتیبانی مالی می‌کنند یا آنها را آموزش می‌دهند و تسلیح می‌کنند. احرارالشام یک گروه شورشی سلفی است که طالبان را الگوی خود می‌داند و ارتباطات تاریخی نزدیکی با القاعده دارد. احرارالشام و القاعده نه تنها اشتراک ایدئولوژیک دارند، بلکه از حیث اعضا نیز مشترکند. رهبران این دو گروه عملیات تروریستی مشترکی انجام می‌دهند. این عادت احرارالشام شده که هرازگاهی از القاعده برائت می‌جوید، اما بعداً برای انجام عملیات و حملات تروریستی، تیم مشترک با این گروه تشکیل می‌دهد.

به دلایل مختلف، راهی برای اثبات این امر که عامل حمله شیمیایی به خان شیخون چه کسی بوده وجود ندارد. اما اغلب گروه‌های تروریستی دیگر برخلاف دولت اسلامی عراق و شامات مایلند مسئولیت حملاتی را که علیه افراد بی‌گناه انجام داده‌اند(به سبب تبعات سیاسی آن) بعهده نگیرند. بعلاوه، این گروه‌های تروریستی که با دولت اسد می‌جنگند بطور مستمر نام و اتحاد خود را تغییر می‌دهند. به عنوان نمونه روند تکامل القاعده سوریه را در نظر بگیرید که از جبهه نصره به جماعت فتح شام و سپس به تحریر الشام تغییر نام داده‌است. این درحالی است که این گروه در فهرست شورشیان میانه‌رو قرار گرفته و از سوی آمریکا حمایت و تسلیح شده‌است. بعلاوه، تحقیقات صورت گرفته بر این نکته تاکید دارد که گروه‌های تروریستی از حیث درون‌گروهی، کنشگران واحد و یکپارچه نیستند، بلکه متشکل از اعضایی با ساختارهای انگیزشی متفاوتی هستند که اغلب با اهداف سیاسی گروه در تضاد است. به این دلیل، اعضای سطوح پایین گروه تروریستی اغلب خلاف اهداف رهبری آن اقدام می‌کنند. گزارش‌های متعدد از افراد جداشده از گروه‌های تروریستی مورد حمایت آمریکا، القاعده و حتی دولت اسلامی مؤید این امر است.

بعلاوه، پی‌بردن به اینکه چه کسی عامل حمله به کاروان غیرنظامیان در محله راشدین بوده، دشوار است، چراکه در میدان نبرد سوریه کم نیستند گروه‌های تروریستی افراطی که به دنبال نابودی شیعیان و مسیحیان آن کشور هستند. جالب اینکه وقتی آمریکا در آغاز شورش در سوریه، القاعده و دسته‌های وابسته به آن را تروریستی اعلام کرد، هزاران نفر از شورشیان خود را زیر چتر النصره قرار دادند. درحالیکه رسانه‌های غربی اسد و پوتین را که می‌گفتند شورشیان، تروریست هستند، به تمسخر می‌گرفتند، شورشیان آشکارا اظهار همبستگی با القاعده می‌کردند.

پس از سال‌ها نادیده گرفتن رفتار خشونت‌بار عوامل افراطی خشن در میان گروه‌های شورشی سوریه، جای تعجب ندارد که برای رسانه‌های غربی دشوار بود قتل‌‎عام کودکان در محله راشدین در غرب حلب در آوریل 2017 را  پوشش دهند. بدون تردید آمریکا متحدانی در میان شورشیان سوریه دارد و بسیاری از مشتاقان تغییر حکومت در سوریه چند سال اخیر را صرف پیشبرد این ادعای خود ساخته‌اند.

[1] – مکس آبراهامیان استاد علوم سیاسی دانشگاه نورث ایسترن و عضو موقت شورای روابط خارجی آمریکا است.