جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
بلینکن بزودی در عربستان؛ تداوم تلاش آمریکا برای رویای عادی سازی روابط اسرائیل با ریاض
نیویورک – ایرنا- همزمان با تشدید جنگ اسرائیل در غزه و ناکامی در اجرای قطعنامه آتش بس و مذاکرات سیاسی برای دستیابی به توافق میان اسرائیل و حماس، آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا پس از سفر به چین به عربستان سعودی می رود تا پیش از انتخابات ریاست جمهوری کشورش، برای رویای عادی سازی روابط ریاض- تل آویو در میانه جنگ تلاش کند.
موضوع اعتراضات در ایران در حیطه صلاحیت شورای امنیت قرار نداشت
امیر حسین عسکری*
به دنبال وقوع اعتراضات ناشی از مسائل اقتصادی در ایران، بلافاصله برخی قدرتهای خارجی وارد عرصه شده و سعی در جهتدهی و هدایت این اعتراضات در راستای تغییر حکومت در ایران را داشتند. علاوه بر تغییر جهت اعتراضات از مسائل اقتصادی به ابعاد سیاسی و تغییر حکومت، شیوه اعتراضات نیز از حالت مسالمت آمیز خارج شده و اقدامات تخریبی در چند شهر به صورت گسترده در دستور کار آشوبگران قرار گرفت. بسیاری از اماکن عمومی از جمله بانکها، معابر و … مورد تخریب قرار گرفت. در ابتدای اعتراضات نیروهای امنیتی با خویشتنداری و عدم برخورد با معترضین سعی در کنترل اوضاع و بحرانی تر نشدن اوضاع داشتند. در نهایت با تحریک خارجی اغتشاشات گسترش یافته و در این شورشها چندین نفر کشته و زخمی شدند.
اما با فروکش کردن بحران، ایالات متحده در راستای ایجاد فشار بیشتر به جمهوری اسلامی ایران، ارجاع موضوع اعتراضات ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد را در دستور کار خود قرار داد. در این نوشتار سعی شده است تا با بررسی صلاحیت و فلسفه وجودی شورای امنیت سازمان ملل به این سوال پاسخ داد که آیا بررسی موارد اعتراضی ایران در صلاحیت شورای امنیت است یا خیر؟
شورای امنیت و ترکیب اعضا
شورای امنیت یکی از ارکان سازمان ملل متحد محسوب میشود که بر اساس ماده 24 منشور ملل متحد وظیفه اصلی آن حفظ صلح و امنیت بینالمللی است. ماده 24 منشور ملل متحد اشعار میدارد: «به منظور تأمین اقدام سریع و مؤثر از طرف ملل متحد اعضای آن مسئولیت اولیه حفظ صلح و امنیت بینالمللی را به شورای امنیت واگذار مینمایند و موافقت میکنند که شورای امنیت در اجرای وظایفی که به موجب این مسئولیت بر عهده دارد از طرف آنها اقدام نماید. شورای امنیت در اجرای این وظایف بر طبق مقاصد و اصول ملل متحد عمل میکند. اختیارات مخصوصی که برای انجام وظایف مذکور به شورای امنیت واگذار گردیده در فصول ۶، ۷، ۸ و ۱۲ بیان شده است. شورای امنیت گزارشهای سالانه و در صورت اقتضا گزارشهای مخصوص برای بررسی به مجمع عمومی تقدیم میدارد».
ترکیب شورای امنیت بر اساس اعضا به دو دسته اعضای دائم (ایالات متحده آمریکا، انگلستان، فدراسیون روسیه، فرانسه و چین) و 10 عضو غیر دائم تشکیل شده است. تفاوت این دو دسته از اعضا به حق وتو باز میگردد که دسته اول دارای این حق و دسته دوم فاقد حق وتو هستند.
وظایف و اختیارات شورا
مواد 24 تا 26 منشور ملل متحد وظایف شورای امنیت را بیان کرده است. طبق مفاد مذکور اساس وظایف شورای امنیت را حفظ صلح و امنیت بینالمللی تشکیل می دهد. علاوه بر این، شورا موظف است در چارچوب اصول و اهداف منشور ملل متحد فعالیت کتد. مکانیزم عملکرد شورا به دو صورت مداخله مسالمتآمیز (فصل ششم منشور) و مداخله قهرآمیز و روشهای اجبار کننده (فصل هفتم منشور) است.
صلاحیت شورا
بر اساس مفاد منشور ملل متحد، وظیفه اصلی این شورا حفظ صلح و امنیت بینالمللی بوده و امور داخلی کشورها در مواردی که شامل نسلکشی (مانند وقایع بوسنی و میانمار) نشود در صلاحیت رسیدگی شورا قرار ندارد. از آنجا که در ماده 39 منشور ملل متحد صلح بین المللی به صورت مشخص تعریف نشده است، موضوع مناقشات داخلی کشورها که تهدیدی علیه صلح و امنیت بینالمللی نیست مطرح میشود. سوال اصلی این است که این دسته موضوعات در صلاحیت شورا قرار دارد یا خیر؟
صاحب نظران اعتقاد دارند پذیرش این مسئله خلاف مقاصد منشور بوده، در مورد مسئله کره و اندونزی نیز این نکته مورد بحث قرار گرفت که شورای امنیت حق هیچ گونه اقدامی را ندارد. زیرا این اقدامات به معنای دخالت صد در صد در امور داخلی کشورها محسوب می شود . با این حال، استدلال مورد نظر در هر دو مرحله رد شد. در بحران کنگو نیز با وجود اینکه شورا طبق ماده 40 عمل می کرد و دولت این کشور از سازمان ملل در خواست مداخله کرده بود، باز هم با توجه به اصل عدم دخالت در امور داخلی کشورها، صرفا برقراری نظم عمومی و حفاظت از جان افراد توسط نیروهای حافظ صلح در دستور کار قرار گرفت و از مداخله به نفع طرفین ممانعت به عمل آمد.
صلاحیت شورای امنیت در اعتراضات اخیر ایران
با توجه به مفاد منشور، وظیفه ای که طبق این مفاد به عهده شورای امنیت گذارده شده و رویه شورا در موضوع کنگو به نظر می رسد شورای امنیت مسائل داخلی کشورها را که تهدیدی علیه صلح و امنیت بین المللی تلقی نمیکند در حوزه صلاحیت خود نمیداند. بر این اساس، اعتراضات اخیر در ایران که به اغتشاش و آشوب کشیده شد مسئله صد در صد داخلی بوده که در حیطه صلاحیت شورای امنیت سازمان ملل قرار ندارد. زیرا این مسئله علاوه بر بعد داخلی آن، تهدیدی علیه صلح و امنیت بین المللی نیز به شمار نمی رود. به نظر می رسد تلاش ایالات متحده برای مطرح کردن این موضوع در نشست شورای امنیت، صرفا به دلیل ایجاد فشارهای بیشتر بر ایران مربوط باشد.
کارشناس مسائل سیاسی *
منبع: ایسنا
0 Comments