جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
چین یا آمریکا؛ انتخاب سخت عربستان
بردلی بومن، اورد کیتری و رایان برابست در یادداشتی که وب سایت بنیاد آمریکایی دفاع از دمکراسیها آن را منتشر کرد؛ نوشتند: دولت بایدن بدون موافقت کنگره که تحت تاثیر رویکردهای ضدسعودی بعضی از اعضای آن است، احتمالا نمیتواند با درخواستهای ریاض موافقت کند. ازهمینرو، ریاض بهشکل فزایندهای به سمت چین گرایش پیدا خواهد کرد. اما به راستی، آیا ریاض متوجه است که این استراتژی، میتواند روابط آمریکا و عربستان را دچار نابودی کند؟ احزاب دموکرات و جمهوریخواه آمریکا، براین باورند که کشورهایی که در کنار حزب کمونیست چین قرار دارند، دیگر دوستان (یا شرکای آمریکا) نخواهند بود.
با توجه به این شرایط، چه چیزی پیش خواهد آمد؟ آیا دو کشور باید راه خود را رفته و جدایی استراتژیکشان را بپذیرند؟ یا اینکه مسیری رو به جلو را برای قرار دادن روابط دو کشور بر پایههای محکمتر و حتی شاید حرکت به سمت یک مشارکت راهبردی برگزینند. توافقی که هم با منافع آمریکا سازگار باشد و هم نگرانیهای کلیدی عربستان را برطرف کند.
برای درک آنچه در واشنگتن در رابطه با ریاض اتفاق میافتد، باید به متغیر جمهوری خلق چین توجه ویژه داشت. در ایالات متحده، یک اجماع دو حزبی بهوجود آمده است، مبنی بر اینکه پکن تهدید اصلی برای منافع آمریکا است. چین تنها رقیبی است که هم قصد دارد نظم بینالمللی را تغییر دهد و هم بهطور فزایندهای، از قدرت اقتصادی، دیپلماتیک، نظامی و فناوری برای انجام آن برخوردار است؛ موضوعی که دولت بایدن نیز در سند راهبردی امنیت ملی 2022 آمریکا به آن اشاره کرده است. بنابراین، رهبران ریاض، نباید فکر کنند که تمرکز بر تهدید چین یک رویکرد حزبی موقت و گذرا است که با عوض شدن روسای جمهور در آمریکا از بین میرود.
کاهش نیروهای ایالات متحده در خاورمیانه نیز، ناشی از تغییر رویکردها در کاخ سفید است که میتواند به تقویت محور آسیایی و مقابله با تهدیدات چین کمک کند. اما عقب نشینی آمریکا از منطقه باعث شده است تا تضمینهای امنیتی این کشور برای عربستان کمتر قابل اعتماد به نظر برسند، آن هم در شرایطی که ایران در حال پیشروی در حوزه هستهای، استمرار استراتژی نامتقارن منطقهای و تقویت زرادخانه هواپیماهای بدون سرنشین و موشکی است.
به نظر میرسد ریاض برای مقابله با این احساس ناامنی فزاینده به دنبال سه چیز است. براساس گزارش وال استریت ژورنال در 9 مارس 2023، اولین مورد، دریافت تضمین محکمی است که درنتیجه آن، ایالات متحده در صورت نیاز برای دفاع از پادشاهی عربستان اقدام کند. دومین مورد، دسترسی قابل اطمینانتر و سریعتر به سلاحهای آمریکایی است. و درنهایت اینکه، ریاض خواهان حمایت ایالات متحده از برنامه هستهای غیرنظامی عربستان است که شامل غنی سازی اورانیوم نیز بشود.
اما ریاض که تا حد زیادی از تحقق این اهداف، ناامید شده، بهطور فزایندهای در زمینههای مختلف به چین روی آورده است. در سالهای اخیر، پس از آنکه ایالات متحده از فروش برخی سیستمهای نظامی خودداری کرد، عربستان سعودی تسلیحات مورد نیاز خود را از چین خریداری کرده است. به عنوان مثال، عربستان سعودی، در سال 2017 صدها هواپیمای بدون سرنشین Wing Loong II چینی سفارش داد. عربستان سعودی همچنین با شرکت های دولتی چینی برای طراحی و ساخت پهپاد در خاک این کشور قراردادهایی امضا کرده است. تصاویر ماهوارهای بدست آمده توسط CNN در سال 2021 نشان داد که عربستان سعودی در حال ساخت موشکهای بالستیک در داخل کشور خود با کمک چین است.
در حوزه هستهای نیز، ریاض و پکن چندین توافقنامه مرتبط با همکاری هستهای غیرنظامی امضا کردهاند. طبق گزارشها، چین به عربستان سعودی کمک میکند تا ذخایر سنگ معدن اورانیوم قابل استخراج خود را شناسایی و نقشه برداری کند. گزارشهای تایید نشده همچنین حاکی از آن است که چین به سعودیها کمک کرده تا یک کارخانه برای استخراج کیک زرد از سنگ معدن اورانیوم بسازند.
در حوزه دیپلماتیک نیز، چین در مارس 2023 میانجیگری بین عربستان سعودی و ایران را برای برقراری مجدد روابط دو کشور انجام داد. اخیرا نیز، کابینه عربستان سعودی تصمیم خود برای پیوستن به سازمان همکاریهای شانگهای تحت رهبری چین را تصویب کرد که یک گام روشن برای نزدیکی به پکن محسوب میشود.
هر چقدر هم که این گامها از منظر آمریکا نگرانکننده باشند، اما بعید به نظر میرسد که ریاض یک حرکت غیرقابل برگشت یعنی تصمیم به جدایی از ایالات متحده و همسویی کامل با پکن انجام داده باشد. در عوض، ممکن است ریاض به دنبال یک استراتژی دوسویه برای تقویت روابط اساسی با واشنگتن و در عین حال استفاده از روابط رو به رشد خود با پکن برای گرفتن حداکثر امتیاز از ایالات متحده باشد.
درنهایت اگر ریاض بهدلیل بیعلاقگی واشنگتن به همکاری با عربستان، مشارکت خود با پکن را عمیقتر کند، جایگاه عربستان سعودی در واشنگتن به شدت تضعیف خواهد شد، احتمال مذاکرات سازنده با ایالات متحده کاهش مییابد و دو دولت به سمت جدایی دردناک پس از دههها مشارکت استراتژیک سوق مییابند. اگرچه ریاض به سرعت متوجه خواهد شد که پکن جایگزین مناسبی برای آمریکا نیست.
هنوز پنجرهای برای ایجاد یک رابطه استراتژیک وجود دارد، اما اگر هر دو طرف مراقب نباشند، آن پنجره میتواند بسته شود. بنابراین آمریکا و عربستان باید هرچه سریع تر برای رسیدن به یک توافقنامه مشارکت استراتژیک با هدف همکاری در حوزه های کلیدی تضمینهای امنیتی و همکاری تلاش کنند.
0 Comments