جدیدترین مطالب

آیا مقدمات صلح پایدار در قفقاز فراهم می شود؟

آیا مقدمات صلح پایدار در قفقاز فراهم می شود؟

رسول اسماعیل زاده دوزال در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: با توجه به تحلیل ها و گزارش ها و موضع گیری های اخیر پیش بینی می شود در صورتی که دو کشور با یک توافق منطقی و مبتنی بر اصول بین المللی و لحاظ منافع همه کشورهای درون قفقازی و همسایگان قفقاز مانع ورود و دخالت قدرت های بیگانه شوند، این توافق پایدار بستر مناسبی برای صلح دائمی در قفقاز خواهد بود.
Loading

أحدث المقالات

وتوی روسیه به نفع پیونگ یانگ؛ قدرت‌های بزرگ باید از خفه کردن کره شمالی دست بردارند

روسیه روز جمعه اعلام کرد که قدرت‌های بزرگ به رویکرد جدیدی در قبال کره شمالی نیاز دارند و ایالات متحده و متحدانش را به تشدید تنش‌های نظامی در آسیا و تلاش برای «خفه کردن» این کشور منزوی متهم کرد.

Loading

روسیه در خلیج فارس به دنبال چیست؟

۱۴۰۱/۱۰/۲۴ | خبر تاپ, سیاسی, یادداشت

شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: بعد از حمله روسیه به اوکراین در آغازین ماه‌های سال 2022، بسیاری از ناظران و تحلیلگران بین‌المللی گمان می‌کردند کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به دلیل نزدیکی به آمریکا و کشورهای غربی، بلافاصله این حمله را محکوم می‌کنند و در سمت جبهه غرب قرار می‌گیرند، اما تخمین‌ها درست از آب درنیامد. دکتر محمد مهدی مظاهری- استاد دانشگاه

کشورهای ثروتمند شورای همکاری خلیج فارس از جمله عربستان سعودی و امارات متحده عربی تا حد زیادی سکوت اختیار کردند و حتی امارات متحده عربی به همراه چین و هند در رای گیری شورای امنیت، به قطعنامه آمریکا که خواستار خروج نیروهای روسیه از اوکراین شده بود، رای ممتنع داد. چنین جهت گیری نشان داد انرژی، پول و امنیت، به فاکتورهایی مهم در روابط روسیه و کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس تبدیل شده‌اند و روابط اقتصادی این کشورها با مسکو در حال گسترش به روابط امنیتی- نظامی نیز هست.

از سمت روسیه نیز، رویارویی با آمریکا و تشدید رقابت‌ها و اختلافات ژئوپلیتیک، نقش مهمی در افزایش توجه مسکو به خلیج‌فارس نیز دارد. هدف روسیه کاهش حضور و نفوذ آمریکا در مناطق مختلف از جمله خلیج فارس و‌ایجاد ائتلاف‌های نظامی جدید با کشورهای این منطقه است. بر‌این اساس، منافع و اهداف کلیدی را که سبب اشتیاق روسیه برای نقش آفرینی در منطقه خلیج فارس می‌شوند، می‌توان در سه زمینه شناسایی کرد: منافع اقتصادی، امنیتی و نظامی.

 

منافع اقتصادی 

از منظر اقتصادی، منطقه خلیج فارس از اهمیت اقتصادی و ژئوپلیتیک ویژه‌ای برخوردار است که ‌این منطقه را برای کشورهای بزرگ، به ویژه روسیه که به دنبال حفظ ثبات قیمت نفت است، واجد اهمیت می‌کند. ‌این منطقه همچنین بازار مناسبی برای محصولات صنعتی و نظامی روسیه و جذب سرمایه گذاری در‌این کشور محسوب می‌شود.

کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس نیز به دلیل کاهش مشارکت و تعهدات ‌ایالات متحده در منطقه، به ‌ایجاد روابط با سایر قدرت‌های بزرگ مانند روسیه و چین علاقه مند شده‌اند. بر‌این اساس، بخش انرژی یکی از حوزه‌های کلیدی است که منافع اعراب و روسیه در آن به هم نزدیک می‌شود.

با وجود رقابت ظاهری روسیه و شورای همکاری خلیج فارس در زمینه نفت و گاز، فضای کافی برای همکاری و هماهنگی بین آن‌ها برای حفظ تعادل در بازارهای جهانی وجود دارد به نحوی که منجر به کاهش قابل توجه قیمت‌ها نشود.

 

منبع مهم سرمایه گذاری 

روسیه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس را یکی از مهم‌ترین منابع سرمایه گذاری در اقتصاد خود می‌داند. این سرمایه‌گذاری‌ها در انواع شرکت‌های تجاری، کشاورزی و زیرساخت‌ها انجام می‌شوند. از سال 2014 تا کنون، قطر با سرمایه گذاری 13 میلیارد دلاری رتبه نخست همکاری با روسیه را داشته است. حجم سرمایه گذاری عربستان سعودی در روسیه نیز به بیش از 2.5 (دو و نیم) میلیارد دلار رسیده و امارات و کویت نیز هر کدام کمتر از یک میلیارد دلار در این کشور سرمایه گذاری کرده‌اند.

رویکرد روسیه نسبت به کشورهای شورای همکاری خلیج فارس از یک عامل تعیین کننده اقتصادی به منظور تقویت موقعیت روسیه در اقتصاد جهانی از طریق بازار خلیج فارس نشأت می‌گیرد وگسترش روابط با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس یک رکن اساسی در سیاست خارجی روسیه است.

 

موازنه سازی امنیتی

در حوزه نظامی- امنیتی نیز روسیه از سال‌ها قبل به دلیل تشدید تحولات امنیتی و نظامی در منطقه غرب آسیا به ویژه از زمان حمله آمریکا به افغانستان و عراق، روابط خود را با کشورهای ‌این منطقه افزایش داد. در سال‌های اخیر نیز به ویژه از آنجا که آمریکا بخشی از توجه خود را معطوف به مهار چین ساخته، روسیه می‌کوشد خلاء قدرت نظامی برتر در غرب آسیا و خلیج فارس را پر کند. البته با توجه به تمایل جمهوری اسلامی ایران برای کاهش حضور نظامی آمریکا و قدرتهای غربی در خلیج فارس، روسیه این فرصت را مغتنم شمرده و می‌کوشد از طریق همکاری با ایران، به عنوان قدرت برتر منطقه‌ای، نیز به خلیج‌فارس نزدیک شود؛ هر چند این کشور فرصت‌های خود را محدود به همکاری با ایران نکرده و در هر کجا لازم باشد، با رقبای منطقه‌ای ایران نیز وارد معامله و مذاکره می‌شود.

پوتین در این سال‌ها، از کارت‌های برنده روسیه برای احیای نقش خود در خلیج فارس، در زمینه‌های مختلف و به ویژه بازار تسلیحات استفاده کرده است.

 

معاملات تسلیحاتی 

روسیه پس از ‌ایالات متحده، دومین صادرکننده اصلی تسلیحات در جهان است. ‌این کشور 18 درصد از کل حجم واردات تسلیحات توسط کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا را به خود اختصاص داده است و در سال‌های اخیر، به منظور بازگرداندن نفوذ خود در منطقه، فروش تسلیحات به کشورهای حوزه خلیج فارس را گسترش داده است. برای کشورهای این منطقه نیز، دستیابی به تسلیحات روسیه جذابیت دارد؛ چرا که ‌این امر به آن‌ها اجازه می‌دهد منابع تامین تسلیحات خود را متنوع کنند و در نتیجه کمتر به تامین کنندگان غربی تسلیحات وابسته شوند. این گرایش، روسیه را قادر می‌سازد تا با سایر تامین کنندگان تسلیحات معتبر مانند ‌ایالات متحده و فرانسه رقابت کند.

در‌این شرایط، روسیه تلاش‌های بی‌وقفه‌ای برای ورود به بازار تسلیحات در منطقه غرب آسیا به ویژه منطقه خلیج فارس انجام می‌دهد. عربستان سعودی یک شریک بالقوه در توسعه همکاری در صنایع دفاعی و تامین تسلیحات از روسیه است. امارات متحده عربی نیز مشتری اصلی تسلیحات روسی در منطقه خلیج فارس است. در فوریه ۲۰۲۱ نیز روسیه نمایشگاهی نظامی در ابوظبی برگزار کرد که در آن ۴۰۰ مدل از انواع محصولات نظامی خود را عرضه کرد. در حاشیه همین نمایشگاه، قراردادهایی برای فروش ۱۰۰ بالگرد و ۱۰۰ پهپاد به امارات امضا شد. انجام توافقاتی برای فروش جنگنده‌های سوخو 35 به جمهوری اسلامی ایران نیز جنجالی‌ترین معامله نظامی روسیه با کشورهای حوزه خلیج فارس محسوب می‌شود.

در مجموع می‌توان گفت تمایل روسیه برای حضور و نقش آفرینی مؤثر در خلیج فارس در ابعاد و زمینه‌های مختلف، به منظور کاستن از تبعات جنگ در اوکراین و در چارچوب دیدگاه گسترده‌تر این کشور برای افزایش شبکه منافع و روابط خود در حوزه‌های ژئوپلیتیک اثرگذار، رقابت با آمریکا و کشورهای غربی و ایجاد یک توازن قدرت بین‌المللی قابل تفسیر است.

0 Comments

یک دیدگاه بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *