ضرورت بازخوانی روایت نوروز
دکتر احمد بخشی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به برگزاری گفتگوهای آشتی جویانه میان طرفهای درگیر لیبی به میزبانی مراکش، خاطرنشان کرد: هرچند که در این مذاکرات جدیتی را از سوی طرفها شاهد هستیم و ممکن است در صورت تداوم این جدیت از سوی همه بازیگران مذاکرات نویدبخش باشد، اما نمیتوان چندان نسبت به خوشبین بود.
وی افزود: عربستان، امارات و فرانسه بهعنوان بازیگران خارجی حامی «خلیفه حفتر»، احساس کردند او چندان نمیتواند کارگزار خوبی برای این شرایط و امتیازگیری باشد و منافعشان هم با تداوم این بحران به خطر میافتد و بهطور حتم باید سیاست جدیدی را با مهرههای جدید در پیش بگیرند. در طرف مقابل هم با توجه به چراغ سبزی که «فائزالسراج» در راستای اعلام آمادگی برای انجام اقدامات لازم برای حفظ وحدت ملی لیبی نشان داده بود، جدیت خاصی در این مذاکرات وجود دارد.
این استاد دانشگاه ضمن تشریح نوع نقشآفرینی ترکیه، قطر و روسیه در بحران لیبی، ادامه داد: در طول دو سال گذشته نبرد بهجایی رسید که بازی رفتوبرگشت داشت و اکنون به مرحلهای رسیده که هیچکدام از طرفین این احساس را ندارند که با تداوم آن، بُرد خواهند کرد. درنتیجه آنچه شاهد آن هستیم نبردی فرسایشی است.
مذاکرات پر فراز و نشیب
بخشی با اشاره به مواضع حمایتگرانه سازمان ملل از مذاکرات لیبی و همچنین احتمال تلاش دولت آینده آمریکا در مسیر نوعی امنیت سازی در عرصه نظام بینالملل که میتواند در جهت پایان خشونتها در لیبی مؤثر باشد، گفت: بااینحال نمیتوان صد در صد خوشبین بود که این آخرین مرحله از مسیر تلاشها برای رسیدن به ثبات در لیبی باشد و این مذاکرات هم بدون فراز و نشیب پیش برود. همانطور که نماینده سازمان ملل هم در دور قبلی مذاکرات گفته بود این مسیر پرپیچوخم و نیازمند صبر، حوصله و همچنین زمان است.
چالشهای پیش روی توافقات مراکش
این تحلیلگر مسائل آفریقا با اشاره به جزئیات توافق شده در نشست مراکش، گفت: باید جامعه لیبی به مرحلهای از رشد برسد تا در سال 2021 بتواند انتخابات ریاست جمهوری دولت وحدت ملی را برگزار کند. ضمن اینکه باوجود بروز نشانههایی در رابطه با تداوم مذاکرات و تلاش برای کاهش منازعات از سوی کشورهای درگیر، بازهم رقابتها وجود خواهد داشت.
وی توضیح داد: یعنی منازعات قدرتهای خاورمیانهای به سمت آفریقا سوق یافته و شاهد رقابت و تنش میان دو نحله متفاوت آن هستیم؛ بنابراین این اصطکاک سالها ادامه خواهد داشت تا جایی که کشورها به حدی از دموکراسی برسند که منافعشان را متقابلا و به نحو مطلوب تعریف کنند.
بخشی نبود وقفه در مذاکرات مراکش و تونس را نویدبخش و خوشایند دانست و ادامه داد: اتحادیه اروپا از گفتگوهایی که در حال انجام است حمایت میکند و اراده اروپا بر حل این مسئله است. گرچه فرانسه با عربستان و امارات همکاری میکند اما ازآنجاکه مهره آنها، یعنی ژنرال حفتر، نتوانسته منافعشان را محقق کند، آنها هم به سمتوسوی صلح میروند. همچنین با مشکلات ایجادشده در مسیر صادرات نفت، منافع برخی طرفها ایجاب میکند که آنها هم خواهان حل مسئله لیبی باشند.
این استاد دانشگاه با اشاره به مسائل اجتماعی و شکافهای موجود میان شرق و غرب لیبی و چندپارگی این کشور، گفت: با توجه به برگزاری انتخابات در اواخر سال آینده، باید هرچه زودتر این مذاکرات به نتیجه برسد. چشمانداز ششماهه باید این باشد که طرفین بتوانند به شرایطی برسند که زمینه را برای برگزاری انتخابات آماده کند، در غیر این صورت هر چه این مدتزمان طولانی شود شرایط انتخاب رئیسجمهور و همچنین دیگر مسائل سخت خواهد شد.
الزامات پیشروی مذاکرات
وی تأکید کرد: مذاکرات پیش رو، همراه با تنشهایی خواهد بود و سهمخواهی هایی را همراه خواهد داشت و اگر بخواهند بر اساس جمعیت تصمیم بگیرند همچنان شرقیها کمتر پست میگیرند؛ بنابراین باید معیارهای دیگری را در نظر بگیرند تا شرقیها مجدداً اعلام نارضایتی نکنند. لازم است عدالتی در پستها رعایت شود؛ چراکه لیبی دچار بحرانهایی است که باید حل شود ازجمله بحران توزیع منابع، بحران هویت و مشارکت؛ بنابراین لازم است در فرایند صلح همه اینها در نظر گرفته شود.
بخشی «صلح سازی» و «صلح بانی» از سوی نهادهای بینالمللی، کشورهای منطقهای و عوامل داخلی را در راستای پایان دادن به یک دهه ناامنی در لیبی ضروری عنوان کرد و گفت: با توجه به بحرانهایی که در لیبی پیشآمده است به نتیجه رسیدن بسیار سخت خواهد بود؛ چراکه ابتدا باید استانداردسازیهایی شود؛ به این معنا که اگر هرکدام از طرفین کوتاه بیایند، بر اساس معیارهای خاصشان این معنا برداشت میشود که باختهاند! مگر اینکه دولت وحدت ملی که رسمیت بینالمللی دارد، در جنگ هم دست بالا را به دست آورد و با جمعیت بیشتری که دربرمی گیرد بتواند به نحوی اقتدارش را بر فرایند صلح تحمیل کنند.
وی تأکید کرد: لازم است موضوع شرقی و غربی بودن بهتدریج حذف شود و توسعه پایدار و همهجانبه و عدالت سرزمینی مدنظر مذاکرهکنندگان قرار گیرد و بر این اساس در مباحث تقسیم قدرت پیش روند. این مرحله است که تا چند سال آینده از آن باید مراقبت کرد و حداقل بر اساس عملکرد و دادهها اگر بخواهیم در رابطه با چگونگی پیشرفت روند صلح تحلیلی داشته باشیم، دستکم 4+1 سال زمان لازم دارد.
وی با اشاره به مسلح بودن بخش زیادی از مردم لیبی و جنگهای داخلی و خشونتها در این کشور، گفت: هرچند که این چهار – پنج مرحله مذاکرات، ارادهای را در راستای ختم این بحران و برقراری امنیت نشان داده است، اما مؤلفههای تداومبخش صلح در شرایط فعلی کم است و باید این مؤلفهها تقویت شود. مؤلفههای پیشینی صلح مقداری خشونتبار است و برای اینکه به امر پسینی به نام «صلح پایدار» برسیم نیاز به اقداماتی است که زمانبر خواهد بود.
0 Comments