غزه، اوکراین و جایگاه تخریبشده اروپاییها در افکار عمومی
رجب طیب اردوغان شامگاه یکشنبه ۱۵ دی (۵ ژانویه) در گفتوگو با شبکه خبری «سیانان ترک» در پاسخ به این پرسش که اعزام نیروهای نظامی ترکیه به لیبی چه زمانی آغاز خواهد شد، گفت که نخستین سربازان ارتش ترکیه در راه لیبی هستند.
البته هنوز مشخص نیست که ترکیه قصد دارد درمجموع چه شمار سرباز به لیبی اعزام کند. اردوغان اما در گفتوگو با شبکه سیانان ترک تصریح کرد که قرار است یک ژنرال بلندپایه ارتش ترکیه نیز به لیبی فرستاده شود.
درواقع مدتی است که بحث از ضرورت همکاری ترکیه با دولت وفاق ملی لیبی به رهبری فائز السراج مطرح است و پیشازاین بارها مسئولان ترکیه و شخص رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور این کشور بر همکاریهای ترکیه و حمایت از دولت وفاق ملی تأکید کردهاند. مجلس ترکیه چندی پیش طرح اعزام نیروی نظامی به لیبی را با ۳۲۵ رأی موافق در برابر ۱۸۴ رأی مخالف به تصویب رسانده بود. لذا مجلس این مجوز را به دولت داد تا به لیبی نیرو اعزام کنند و دولت اردوغان نیز این تصمیم را به درخواست دولت وفاق ملی متصل کرده بود.
تصویب چنین مصوبهای و عزم ترکیه برای جدیتر شدن همکاریها با دولت لیبی و قانونی جلوه دادن این موضوع بحثهای زیادی را در محافل سیاسی و رسانهای مطرح کرده و این پرسش شکل گرفته که لیبی چه اهمیتی برای ترکیه دارد که آنکارا حاضر به اعزام نیروی نظامی به این کشور شده است؟
در چارچوب این پرسش باید بازگشتی به پیشینه روابط ترکیه و لیبی داشته باشیم آنهم نه در دوران کنونی بلکه دوران عثمانی که همواره نگاهی به مدیترانه داشتند و در آن مقطع، عثمانیها لیبی را کلید آفریقا تلقی کرده بودند.
همچنین در دوران معاصر و سالهای پیشازاین، ترکیه روابط مناسب و خوبی با لیبی دوران قذافی داشت و بخشی از این روابط به جنبههای اقتصادی معطوف بود؛ حضور پیمانکاران و سرمایهگذاران ترکیهای در لیبی و مناسبات اقتصادی با این کشور از جنبههای مهم این همکاری بود.
بهاینترتیب همزمان با پایان دوران حکومت سرهنگ قذافی یکی از کشورهایی که ازنظر اقتصادی از این مسئله زیان دید ترکیه بود.
اما ترکیه همچنان روند تحولات لیبی را دنبال کرد و اکنون پس از گذشت چند سال از آن دوران، این بار دوباره ترکیه به یکی از حامیان بخشی از حکومتداری در لیبی تبدیل شده است. درواقع میتوان به این نکته اشاره کرد که طی سالهای اخیر لیبی دوپاره شده است؛ یک بخش تحت عنوان نیروهای طرفدار ژنرال حفتر و بخش دوم منطقهای که بهعنوان دولت وفاق ملی لیبی معروف هستند. ترکیه از دولت وفاق ملی به رهبری فائز السراج حمایت میکند. فائز السراج اخیراً از آنکارا درخواست کرد که برای حمایت از دولت او به لیبی نیرو اعزام کند که ترکیه به این درخواست پاسخ مثبت داد.
این مسائل مطرح شده یک بررسی تاریخی از موضوع بود؛ اما اکنون پرسش آن است که ترکیه چرا به سیاست درگیری در مدیترانه روی آورده است.
میتوان این موضوع را در چند بخش دستهبندی کرد؛ نخست اینکه منطقه استراتژیکی دریای مدیترانه بسیار حیاتی است و فعال شدن سیاست مدیترانهای ترکیه طی سالهای اخیر اولویت جدی برای این کشور داشته است. تا آنجا که دستکم از یک سال گذشته، ترکیه در راستای همین نگاه به تقابل با کشورهای اروپایی و برخی از کشورهای حوزه مدیترانه برخاسته است. هنگامیکه ترکیه حدود یک سال پیش عزم خود را برای حفاری انرژی در قبرس جزم کرد انتقادهای زیادی علیه سیاستهای آنکارا مطرح شد؛ اما این مسئله وضعیت جدیدی را ترسیم میکرد و آن افزایش نقش منطقهای ترکیه و این بار در مدیترانه است؛ حضور فعالی که از قبرس شروع شد و اکنون به لیبی رسیده است. به نظر میرسد این موضوع نشان جدی از تهاجمی شدن سیاست خارجی ترکیه در مدیترانه است؛ سیاستی که بازگوی تفکراتی است که تیم اردوغان دنبال میکند. دومین مسئله به اهمیت شمال آفریقا برای ترکیه از منظر ایدئولوژیک مربوط میشود؛ بعدازآنکه سیاستهای ترکیه در مصر و در حمایت از اخوانالمسلمین با نوعی بنبست مواجه شد این تلاش ترکیه برای سمتوسو دادن به برنامههای ایدئولوژیکی خود به پایان نرسید و همچنان حمایت از اخوانیها در مدار خطمشی آنکارا در شمال آفریقا قرار دارد.
سومین مورد هم باید به جنبههای اقتصادی روابط ترکیه با لیبی و افزوده شدن عامل انرژی در معادلات اقتصادی ترکیه در مدیترانه اشاره کرد؛ بنابراین لیبی که یکی از کشورهای مهم آفریقایی مدیترانه محسوب میشود برای ترکیه نیز دارای ویژگیهای بارزی است و به همین دلیل است که آنکارا تلاش میکند تا دولت وفاق ملی را تثبیت کند و در این راستا بهمواجهه با ژنرال حفتر و حتی حامیان آن در منطقه همچون مصر و یونان برخاسته است؛ اما آیا این سیاست ترکیه به سرانجام مورد دلخواه آنکارا ختم خواهد شد؟
دراینباره دشواریهایی وجود دارد؛ به دلیل آنکه دو جبهه متفاوت شکلگرفته است و دقیقاً در جبهه مقابل ترکیه کشورهایی چون روسیه قرار دارند و درعینحال برخی از اروپاییها از سیاست مدیترانهای ترکیه نگران هستند و این ممکن است بهرغم اعزام نیروی ترکیه به لیبی برای این کشور (ترکیه) چالشهایی به وجود بیاورد.
درنهایت بهرغم اهمیت جغرافیایی، استراتژیکی و اقتصادی لیبی برای ترکیه باید مجموعه تحرکات مدیترانهای این کشور را در چارچوب سیاست جدیدی دانست که رجب طیب اردوغان به دنبال تثبیت و استمرار آن است.
0 Comments