دکتر سید کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی که 21 آذر میهمان ویژه کنفرانس امنیتی تهران بود در سخنرانی خود ابتدا به تعریف قدرت و قدرت منطقه‌ای پرداخت و گفت: دولت‌ها را می‌توان براساس سطح قدرتمندی آنها به ابرقدرت، قدرتهای بزرگ، قدرتهای میانی و قدرتهای منطقه‌ای تقسیم کرد.

وی افزود: قدرت منطقه‌ای در عرصه بین‌المللی به قدرتی گفته می‌شود که در یک منطقه جغرافیایی دارای تفاوت مشهودی در ابعاد مختلف قدرت با دیگر کشورهای منطقه باشد. در واقع، قدرت‌های منطقه‌ای قدرتمندترین دولت‌ها در سطح مناطق یا سیستم‌های منطقه‌ای هستند. تعداد قدرت‌های منطقه‌ای در هر منطقه بستگی به وضع توزیع قدرت در آن منطقه دارد. ممکن است در یک منطقه بیش از یک کشور ظرفیت قدرت منظقه‌ای شدن را داشته باشد. در این صورت منطقه شکل تک قطبی، دو قطبی و یا چند قطبی پیدا می‌کند.

رییس شورای راهبردی آنگاه شاخص‌های قدرت منطقه‌ای را به شرح زیر بیان داشت: جمعیت زیاد، وحدت اقوام مختلف، تولید ناخالص ملی بالا، سلاحهای متعارف قوی، سلاح هسته‌ای، میزان تأثیر و نفوذ در منطقه، میزان ایستادگی در برابر فشارهای فرامنطقه‌ای، توانایی ایجاد ائتلاف در سازمان‌ها، برخورداری از ایدئولوژی نافذ و ژئوپلیتیک تمدنی.

سپس دکتر خرازی به بحث نظم منطقه‌ای اشاره کرد و گفت انواع نظم‌های زیر امکان‌پذیر است :

• نظم هژمونیک : قدرت برتر به تنهایی نقش اصلی را ایفا و روابط و مناسبات منطقه‌ای را اداره می‌کند.
• نظم موازنه‌ای: قدرت‌های منطقه‌ای یکدیگر را متوازن و متعادل می‌کنند.
• نظم کنسرتی: دو یا چند قدرت در ایجاد نظم و امنیت منطقه‌ای با یکدیگر همکاری می‌کنند.
• نظم امنیت دسته‌جمعی: در نظم منظقه‌ای علاوه بر قدرتهای برتر منطقه‌ای، قدرتهای کوچکتر نیز مشارکت دارند.
• نظم جامعه امنیتی تکثرگرا: ترتیبات امنیتی رسمی وجود ندارد و معمولاً همگرایی طبیعی گسترده‌ای در سطح منطقه وجود دارد.

دکتر خرازی در بخش دیگری از سخنان خود به توازن منطقه‌ای اشاره کرد و گفت دینامیسم خاصی بر تغییر توازن منطقه‌ای حاکم است. برخی از قدرت‌های منطقه‌ای تلاش می‌کنند نظم موجود را در جهت اقتدار بیشتر در منطقه برهم زنند. در واقع در چنین شرایطی قدرتهای مهاجم و قدرتهای مدافع در برابر یکدیگر قرار می‌گیرند. نیروهای مهاجم برهم زننده نظم موجود و نیروهای مدافع حفظ کننده نظم موجودند. چنین دینامیسمی را در جنگ عراق علیه ایران و کویت، حمایت از نیروهای تروریستی در جنگ سوریه و جنگ عربستان علیه یمن مشاهده می‌کنیم.

او ادامه داد که نقش قدرت‌های فرامنطقه‌ای را در حمایت از قدرت‌های مهاجم یا مدافع نباید نادیده گرفت که هر کدام در جهت منافع منطقه‌ای خود از یک طرف پشتیبانی می‌کنند و ما این نوع حمایت‌ها را امروز در صحنه سوریه مشاهده می‌کنیم، به طوری که آمریکا از نیروهای مهاجم و روسیه از نیروهای مدافع حمایت می‌کنند. به هر صورت پیروزی مدافعان یا مهاجمان هر کدام می‌تواند به توازن جدیدی در منطقه منتهی ‌شود.

دکتر خرازی گفت: در جنگ عراق علیه ایران نیروی مهاجم عراق بود و نیروی مدافع ایران. البته در این جنگ منافع همه قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای ایجاب می‌کرد که از عراق حمایت کنند، ولی ایران توانست در برابر این تهاجم مقاومت کند و موجب توازن جدیدی در منطقه به نفع خود گردد. یا پیروزی حزب‌ا‌الله در جنگ علیه متجاوزان اسرائیلی باعث شد موقعیت لبنان در منطقه ارتقا یابد. در سوریه و یمن نیز امروز شاهد چنین تقابلی هستیم.

رییس شورای راهبردی روابط خارجی تصریح کرد: تجارب سال‌های اخیر نشان می‌دهد که دفاع مبتنی بر ایمان و عقیده و به بیان دیگر شهادت طلبی نیروهای رزمنده در دفاع از سرزمین خود می‌تواند به پیروزی بینجامد. بدین لحاظ ضروری است نظریه جدیدی در باب دفاع مبتنی بر شهادت طلبی و ایمان و عقیده تدوین شود. این همان شعار پیروزی خون بر شمشیر است که ما از سرور شهیدان حسین ابن علی (ع) آموخته‌ایم. با چنین زیربنای فلسفی است که ما دفاع خود در برابر تجاوز عراق را دفاع مقدس نامیدیم. دفاعی که برخاسته از ایمان و عقیده بود.

آنگاه دکتر خرازی به بحث لوازم شکل‌گیری نظم منطقه‌ای، سازمان همکاری و اتحادیه‌ها پرداخت و گفت لازمه موفقیت چنین سازوکارهایی تشابه نظام‌های سیاسی، تجانس فرهنگی و مذهبی ملت‌های منطقه و وجود صلح و نبود جنگ در منطقه است. اگر این شرایط وجود نداشته باشد سازوکار منطقه‌ای پایدار نخواهد بود. چنانچه در دهه‌های اخیر نظامات منطقه‌ای و سازمان‌های همکاری اقتصادی و علمی در غرب آسیا و در بین کشورهای اسلامی و یا غیرمتعهد پدید آمده است، ولی به زودی از هم پاشیده یا بی خاصیت گشته است، زیرا هرگونه همکاری باید بر اساس اصولی شکل گیرد که همه واقعاً بدان متعهد باشند.

وی افزود: دلیل این عدم توفیق را در تنوع قومیتی، تنوع مذهبی، تنوع حکومتی، اختلافات تاریخی و دخالت بیگانگان می‌توان جستجو کرد و لذا نمی‌توان به سادگی امیدوار بود که در غرب آسیا نظام امنیتی، سازمان اقتصادی فعال و کارسازی به وجود آید. سرنوشت سازمان‌هایی مانند اکو، دی هشت، ساعت (همکاری سوریه، ایران، عراق و ترکیه)، جنبش عدم تعهد و غیره این چنین بوده است.