در «نشست سیاست همسایگی، راهبرد پیشنهادی برای سیاست خارجی» که به میزبانی شورای راهبردی روابط خارجی برگزار شد، دکتر محمد باقر خرمشاد، دبیر شورای راهبردی روابط خارجی گفت: اگر بخواهیم سیاست همسایگی را تعریف کنیم، یکی از بهترین راه های تعریف آن، این است که با همسایگان چه باید کرد؟ چگونه باید با همسایگان تعامل کرد؟ و بایدها و نبایدهای تعامل با همسایگان چگونه است؟

وی با بیان اینکه سیاست همسایگی مبتنی بر دو الگوی اصلی رویکرد روشی  و موضوعی است، تصریح کرد:  رویکرد روشی خود به سه رویکرد کلان، میانی و خرد تقسیم می شود.  رویکرد کلان راهبرد کلان یک کشور با همسایگان خود را بیان می کند، به عوان مثال سیاست منازعه صفر ترکیه در قبال همسایگانش. اما رویکرد میانی به تقسیم بندی منطقه ای می پردازد مثل حوزه قفقاز، اروپا و… که اهداف براساس مناطق تقسیم بندی می شود و رویکرد خرد هم  سیاست های مختص به هر یک از همسایگان را بیان می کند.

اگرچه این دسته بندی‌ها آکادمیک و ایده آل است، اما در عالم واقع نیز با تلفیق همین الگوها است که راهبرد کلان تعیین شده و به تبع آن، راهبردهای منطقه ای و جزء به جزء تقسیم و تعریف می شود.

دکتر محمد باقر خرمشاد درادامه افزود: در رویکرد موضوعی، انتخاب سیاست ها براساس موضوع است مثلا سیاست همسایگی اقتصاد بنیان، مثل اتحادیه اروپا یا چین که سیاست همسایگی اش اقتصاد بنیان است. همچنانکه چین درصدد است تا از طریق ایجاد یک منطقه قوی از طریق سیاست دوستانه، جایگاه خود را بهبود بخشد. یا روسیه که سیاست همسایگی ژئوپلتیک بنیان دارد تا نفوذ روسیه را در کشورهای شوروی سابق بویژه همسایگانش تحکیم کند. برخی از کشورهای دیگر نیز ایدئولوژیک بنیان هستند.

وی با طرح این سوال که  سیاست همسایگی ایران باید براساس چه گزاره ای باشد؟ اعم از سطوح کلان – خرد، میانی و یا ایدئولوژیک، ژئوپلیتیک و اقتصاد بنیان؟، گفت: تعیین چنین گزاره ای از آن جهت دارای اهمیت است که ایران بعد از چین بیشترین همسایگان خاکی و آبی را دارد، اگرچه در پیچیدگی محیط در مقایسه با چین رتبه اول را دارد، ایران دارای  همسایگانی بسیار ناهمگن در اطراف خود است. به نحوی که از طریق ترکیه همسایه ناتو محسوب می شود، از طریق روسیه همسایه شانگهای است، از طریق برخی از متحدان آمریکا در خلیج فارس با آمریکا همسایه است، بواسطه افغانستان مجددا با ناتو همسایه است و…  بنابراین محیط پیرامونی ایران کاملا نامتجانس است. در عین حال به لحاظ زیست بومی نیز ایران در منطقه ای بسیار متنوع قرار دارد. چنانکه زیست بوم های متنوع آسیای میانه، قفقاز، خلیج فارس، خلیج فارس بزرگ شده (خاورمیانه)، شبه قاره، خزر همگی در محیط حاشیه ای و پیرامونی ایران قرار دارند.

در ادامه ، دکتر سید رسول موسوی، سفیر سابق ایران در فنلاند گفت : در موضوع سیاست همسایگی، بیشترین بحثی که می بایست مورد توجه قرار گیرد این است که آن کشوری که ما آن را همسایه می دانیم، او نیز ما را همسایه می داند یا نه؟ چرا که همسایگی موضوعی دوطرفه است. به عنوان مثال، در حالی که ایران، کشور قزاقستان را همسایه خود می داند، آنها چنین نگاهی به ایران ندارند. بنابراین همسایگی یک بحث دو طرفه است و این اولین مولفه مورد توجه در سیاست همسایگی است.

وی تصریح کرد : سیاست همسایگی دارای چندین گزاره اصلی است که عبارتند از:

• سیاست همسایگی، صرفا دیپلماسی همسایگی نیست، یعنی وقتی از سیاست همسایگی صحبت می شود بحث گسترده تری از دیپلماسی را در بر می گیرد.
• سیاست همسایگی سیاست یک کشور است نه صرفا سیاست وزارت خارجه. یعنی به همان میزان که وزارت خارجه مسئول پیگیری این سیاست است، سایر نهادها نیز پیگیری آن را باید در دستور کار خود قرار دهند. یکی از مشکلاتی که ما در همسایگان خود مواجه هستیم دوگانگی بین دستگاه دیپلماسی و همسایگان ما است.
• سیاست همسایگی اقتصاد بنیان است نه امنیت محور. یعنی اول پیوند اقتصادی و بعد پیوند امنیتی با همسایگان مطرح می شود.
• سیاست همسایگی بهره گیری از ظرفیت های سرزمینی کشور برای پیوند با همسایگان و همسایگان با هم از طریق ایران و همچنین همسایگان با دیگران است. به عنوان مثال ایران در کانون سیاست همسایگی قرار می گیرد تا ضمن آنکه با همسایگان ارتباط برقرار می کند همسایگان نیز بتوانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. بدین طریق ایران به موتور چسبندگی روابط همسایگی تبدیل می شود.
• در سیاست همسایگی، همسایه باید از همسایه بودن خود رضایت داشته باشد. در غیر این صورت این سیاست پیش نمی رود.
• سیاست همسایگی متکی بر ظرفیت های تکمیلی است نه تنظیمی. یعنی این سیاست ها در راستای تکمیل روابط نیست بلکه به منظور تنظیم روابط است. به عنوان مثال روابط ایران و پاکستان براساس سیاست های تنظیمی بنا شده است که مبتنی بر شرایط شکل می گیرد. همچنانکه این سیاست تنظیمی در قبال ترکیه، یونان و آذربایجان نیز دیده می شود.
• سیاست همسایگی تنظیم کننده حفظ وضع موجود و ثبات منطقه و مرزها است که باید براساس توافق بین همسایگان حاصل شود. یعنی همسایه ها باید به یک توافق بنیادی در خصوص این مسائل برسند.
• سیاست همسایگی کمربند استراتژیک پیرامون کشور است. یعنی پذیرفته شود که در پیرامون کشور یک نوع انسجام در ارتباط با همسایگان شکل بگیرد.
• اگرچه سیاست همسایگی براساس ملاحظلات ژئوپلیتیکی شکل می گیرد اما براساس مولفه های تاریخی و تمدنی استقرار می یاید.
• سیاست همسایگی با توجه به اسناد بالا دستی، سند چشم انداز و برنامه های توسعه تنظیم می شود و دارای ضمائم طبقه بندی است و سیاست ها برای هر کشوری ویژه و خاص آن کشور تعریف می شود.

سفیر سابق ایران در فنلاند  تاکید کرد: در حال حاضر ایران نسبت به همسایگان خود از جمله ترکیه ملاحظات ژئوپلیتیکی دارد. اما اگر ایران بتواند وارد حوزه تمدنی با همسایگان شود اوضاع بهبود پیدا خواهد کرد.

وی ادامه داد: سیاست همسایگی ضمائم طبقه بندی خود را دارد. یعنی سیاست ها در قبال همسایگان متفاوت است. همچنانکه سیاست ایران در قبال هر کشور با کشور دیگر  متفاوت است. از جمله آنکه سیاست ایران در قبال کشورهای عربی باید نسبت به کشورهای آسیای مرکزی باید متفاوت باشد.

دکتر سید رسول موسوی بابیان اینکه سیاست همسایگی برای اجرا نیاز به ساختار مناسب در بخش وزارت خارجه وسایر بخش ها دارد ،گفت : سیاست همسایگی چیزی نیست که امروز اتفاق افتاده باشد، یعنی در تاریخ نمونه های آن از جمله در آلمان نازی، شوروی سابق و ژاپن قابل مشاهده است که سیاست همسایگی را دنبال می کردند که البته تجربیاتی ناموفق بودند. به نحوی که در نهایت با شکست مواجه شدند. چرا که اینها به جای منطقه قدرتمند، یک کشور قدرتمند در یک منطقه را مطرح می کردند. حال آنکه سیاست همسایگی باید به دنبال ایجاد یک منطقه قدرتمند باشد.  در حال حاضر سیاست همسایگی ایران با اسناد بالادستی همسو است، یعنی ایران به دنبال ایجاد یک منطقه قدرتمند است.

وی افزود: درخصوص تجارب موفق سیاست همسایگی تا حدی می توان به اتحادیه اروپا، روسیه و چین اشاره کرد. اروپا امنیت خود را در امنیت همسایگانش می بیند، بدین معنا که آنها از طریق مشارکت با یکدیگر سعی در بهبود وضعیت زندگی همسایه ها دارند تا آنها از حداقل شرایط زندگی برخوردار باشند تا بدین طریق سطح زندگی مردم این کشورها به حدی برسد که آنها دیگر کمتر احساس تهدید کنند.

دکتر موسوی ادامه داد  : در سیاست همسایگی روسیه، اگرچه روس ها ظرفیت اقتصادی اروپا را ندارد اما همزمان از یک سری مولفه های ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی برخوردار هستند که در سیاست همسایگی خود بر آنها تکیه دارند. روسیه سعی دارد تا از طریق ساختار سازی (اتحادیه گمرگی، اتحادیه اروراسیا و..) و ایجاد ظرفیت سازی، همسایگان خود را در سیاست همسایگی وارد نماید.

وی با اشاره به اینکه سیاست همسایگی چین یکی از الگوهای موفق است و چنینی ها در حال حاضر سیاست های عمیقی را در این خصوص دنبال می کنند، تصریح کرد:  آنها می گویند که ما به این نتیجه رسیدیم که آمریکا از طریق همسایگان ماقصد محاصره ما را دارد و ما از طریق همسایگان این محاصره را شکستیم و برای این کار باید به خود برسیم تا آنها احساس کنند که در سرمایه های چین سهیم هستند. میانجیگیری چین در حل اختلافات افغانستان و پاکستان را نیز می توان در قالب همین سیاست همسایگی چین جستجو کرد.

سفیر سابق ایران در فنلاند  تاکید کرد:  ایران نیز باید با مطالعه تجارب موفق سیاست همسایگی و مورد توجه قرار دادن شرایط منحصر به فرد ژئوپلیتیکی و حوزه تمدنی خود که فراتر از مرزها است سیاست همسایگی مدنظر خود را دنبال کند. در حال حاضر حوزه فرهنگی ما فراتر از مرزها است و این امر برای ما یک مزیت محسوب می شود و باید از این مزیت استفاده لازم را در امر سیاست همسایگی بریم و همچنین اگر سیاست همسایگی اقتصاد بنیان را تعریف کنیم، بسیار موفق تر خواهیم بود.

درادامه «نشست سیاست همسایگی، راهبرد پیشنهادی برای سیاست خارجی» که به میزبانی شورای راهبردی روابط خارجی برگزار شد،علیرضا بیگدلی، سفیر سابق ایران در ترکیه گفت: مفهومی که به عنوان سیاست همسایگی در مجموعه وزارت خارجه پیگیری می شود، متناسب با نیازهای روز سیاست خارجی ایران است، همچنانکه این سیاست با قانون اساسی ایران نیز منطبق است. ضمن آنکه پایه سیاست خارجی موفق ما در حوزه همسایگان شکل می گیرد. بنابراین اگر این حوزه را جدی در نظر بگیریم به اهداف خود نزدیک تر می شویم و سیاست همسایگی سیاستی فراتر از روابط دوجانبه است.

وی با بیان اینکه در شرایط کنونی، ایران در مقابل خود مقاومت هایی را می بیند که درصدد منزوی کردن آن و یا تغییر سیاست این کشور هستند، گفت:  اخیرا یکی از دانشمندان معروف گفته بود که با بروز اختلافات میان ایران و عربستان و ادامه آن در ادامه حوزه پیرامونی این کشور، ایران برای عبور از این مسائل منطقه ای باید به سمت قدرت های بین المللی برود تا با اتصال به آنها مشکلات خود را حل کند که البته این پیشنهاد مخالف با قانون اساسی و آرمان های جمهوری اسلامی است.

بیگدلی  تصریح کرد: در حال حاضر، اگرچه در بین همسایگان تهدیدهایی وجود دارد اما لازم است از برجسته شدن آنها جلوگیری کرد. بنابراین ایران برای عبور از این چالش ها و دوران گذار باید بیشتر به همسایگان خود توجه کند و در این راستا به تقویت روابط خود با همسایگان و دولت های منطقه و ارتقای جایگاه ایران در افکار عمومی کشورهای همسایه اهمیت بیشتری بدهد.

سفیر سابق ایران در ترکیه ادامه داد : در واقع، مفهوم سیاست همسایگی، سیاستی فراتر از تعمیق روابط دوجانبه با همسایگان است. البته برای تعریف اهمیت مسئله همسایگی با همسایگان باید پهنه تعریف همسایگان را گسترده کرد، یعنی وقتی از ترکیه به عنوان همسایه ایران سخن به میان می آید  قبرس را هم باید وارد مجموعه همسایگان کرد. یا وقتی درباره پاکستان صحبت می شود باید هند هم مدنظر قرار بگیرد که اتفاقا در یک حوزه فرهنگی با ایران هم قرار دارد. بنابراین بهتر است که به جای 15 کشور همسایه از 25 کشور همسایه صحبت کرد که بیشتر آنها نیز  در طول سالیان طولانی در حوزه فرهنگی و تمدنی ایران قرار داشته اند.

وی با بیان اینکه ایران از این 25 کشور هم می تواند منافع و هم زیان ببیند. بنابراین باید از تعریف سابق همسایگی که مترادف با همجواری بود فراتر رفت و به سمت همسایگی با 25 کشور حرکت کرد، گفت: در حال حاضر همین 15 کشور همجوار ایران حدود 30 میلیون متر مربع مساحت دارند، حال آنکه اتحادیه اروپا با 28 کشور، تنها 4 و نیم میلیون مترمربع مساحت دارد. بنابراین این 15 کشور می توانند ظرفیت های فوق العاده ای را برای ایران به وجود بیاورند، البته اگر به آنها توجه لازم شود.

وی بااشاره به اینکه چرا ایران باید سیاست جدیدی را در قبال همسایگان به کار گیرد، گفت: این  بیشتر به دوران گذار و شرایطی که در آن به سر می بریم ربط پیدا می کند. به ویژه آنکه همسایگی یک سری مزیت هایی ایجاد می کند که در شرایط کنونی می توان از آنها بهره برد. از همین رو باید کار بیشتری در این رابطه صورت بگیرد. ضمن آنکه تهدید همین همسایگان در دوره کنونی می تواند برجسته تر نیز شود که از جمله آن ها می توان به اختلافات بر سر مساله آب با همسایگان اشاره کرد. بنابراین لازم است برای جلوگیری از این تهدیدات اقدامات راهبردی تری صورت گیرد.

وی ادامه داد: بحث دیگر موضوع یارگیری است که از میان همسایگان صورت می گیرد تا باعث انزوای ایران شود. از همین رو ایران نیز باید همان سیاست چین را در قبال همسایگان به کار گیرد تا از طریق آن بتواند هزینه های دیگران برای انزوای ایران را بالاتر ببرد و از این چالش ها عبور کند. بنابراین در اینکه ایران به یک سیاست جدید در قبال همسایگان نیاز دارد .

سفیر سابق ایران در ترکیه  افزود: یک مسئله قطعی است اما اینکه چرا سیاست همسایگی پیشنهاد می شود، دلایل آن به نیازهای این کشور مربوط می شود که می تواند شامل نیاز به تقویت با همسایگان، نیاز به بهبود جایگاه ایران در افکار عمومی منطقه و نیاز به عبور از چالش ها در سطح بین المللی باشد. برای تحقق این هدف نیز باید در مرحله اول در داخل این هماهنگی به وجود بیاید و توسعه متقابل باید وجود داشته باشد و گفتمان متقابل ایجاد شود. چرا که  همسایگی باید با تکیه بر مولفه های مشترک اعم از فرهنگی، تمدنی، دینی و… در بستر نرمی حرکت کند. تحقق این مسئله نیز تا حد زیادی به هماهنگی میان همه نهادها وابسته است. از منظر خارجی نیز باید در پی یک گفتمان مشترک برای توسعه متقابل روابط ایران با همسایگان بود. یعنی طرف مقابل ایران هم باید مسئله همسایگی را بپذیرد. بنابراین دیپلماسی ایران باید به دنبال وارد کردن همسایگان در یک مفهوم مشترک همسایگی باشد که این امر نیز نیازمند بحث و گفتگو و توافقات تعریف شده است. یعنی موضوع همسایگی به موضوع اصلی همسایگان تبدیل شود و افکار عمومی و محافل فکر و اندیشه تا حد زیادی وارد بحث همسایگی شوند، به نحوی که حتی می شود این بحث را در سطح جهانی نیز مطرح کرد، همچون بحث گفتگوی تمدن ها که جهانی شد.

وی گفت: همسایه یک مفهوم فیزیکی – جغرافیایی است. به این معنی که براساس ترسیم و ایجاد دیوارها حاصل می شود. اما همسایگی یک مفهوم هنجاری است. یعنی در حالی که همسایه براساس یک صورت فیزیکی – جغرافیایی تصور می شود، برای رسیدن به همسایگی نیاز به اراده است که بعد باید در یک بستر نرمی نیز حاصل شود. چرا که نمی توان همسایگی را با جنگ و خصومت ایجاد کرد. در واقع، هنگامی که همسایگی به پایان می رسد خطر جنگ شکل می گیرد. بنابراین باید این تمایز میان همسایه و همسایگی مد نظر قرار بگیرد. مشکلاتی هم که میان همسایگان به وجود می آید به دلیل عدم توجه به مقوله همسایگی است. یعنی وقتی به سیاست همسایگی بی توجهی شود مشکلات با همسایگان آغاز می شود. به عنوان مثال باید مشخص شود که هند و پاکستان و یا آذربایجان و ارمنستان سیاست همسایگی دارند یا اینکه به دلیل فقدان سیاست همسایگی به درجه ای از تخاصم رسیده اند.

بیگدلی ، سفیر سابق ایران در ترکیه تصریح کرد:  در سیاست همسایگی، قانون حاکم است که این قانون مبتنی بر عقل و تدبیر است و ترکیب این دو مقوله باهم چارچوبی را تعریف می کند که مجموعه این چارچوب ها، روابط را به صورت جنس خرد و جنس نرم حل و فصل می کند. تحقق این مسئله نیازمند صبوری و مدیریت مشکلات در مسیری است که بتوان آن ها را حل کرد.

وی با بیان اینکه جنگ با همسایه هم باید متفاوت باشد. همچنانکه جنگ آمریکا در افغانستان می تواند با جنگ احتمالی این کشور با مکزیک متفاوت باشد ، گفت: اهمیت سیاست همسایگی به اختلافات مرتبط با مرزها نیز مربوط است که شامل مجموعه از مشکلات مرزی، آب ها، رژیم حقوقی رودخانه ها و دریاها، بحث مهاجرت، قاچاق، مشکلات زیست محیطی و … می شود که در حوزه اختلافات با مرزها با آن مواجه هستیم و باید به آنها توجه شود. اهمیت دیگر اختلافات عقیدتی و مذهبی است که امروز دامن ایران را گرفته است که باعث شکاف در منطقه شده است. اختلافات قومی، که در حوزه پیرامونی ایران نیز بین همسایه ها مطرح است، حساسیت هایی را به وجود آورده که باعث ایجاد تنش ها و اختلافاتی شده است.

وی ادامه داد:  اختلاف دیگری نیز با منشأ ژئوپلیتیکی و نظام بین الملل مطرح است. یعنی وقتی جمهوری اسلامی نظام سلطه را به چالش می کشد، نظام سلطه نیز آن را به چالش می کشد. در چنین شرایطی، همسایگان ایران تحت فشار قرار می گیرند تا با ایران همکاری نکنند و مناسبات همسایگی نداشته باشند که این می تواند یکسری اختلافات ایجاد کند که در شرایط عادی می توانستند به وجود نیایند.در چنین شرایطی ایران باید به حل این اختلافات در سیاست همسایگی خود توجه ویژه داشته باشد.

بیگدلی خاطرنشان کرد: سیاست همسایگی در شکل نوین آن توسط روزولت تحت عنوان سیاست “حسن همجواری”، مطرح شد. اگر چه خود آمریکایی ها امروز دیگر آن را به کار نمی برند. البته این سیاست را اروپایی ها بعد از جنگ جهانی اول به کار گرفتند تا بتوانند سیاست های خود را به سمت و سوی همسایگی سوق دهند. اما بر خلاف اتحادیه اروپا آمریکا امروز از سیاست حسن همجواری، یا استفاده نمی کند یا در راستای سیاست های منافقانه از آن بهره می برد. البته اگر بخواهد بر اساس اهداف سلطه طلبانه از سیاست حسن همجواری استفاده کند عملی نخواهد بود و حس بی اعتمادی میان همسایگان ایجاد می شود. ترکیه نیز یکی از نمونه های حسن همجواری است که به سیاست منازعه صفر  با همسایگان را در زمان احمد داودو اوغلو توجه ویژه ای داشت. اگر ما هم بتوانیم این سیاست را نه در شعار بلکه در حوزه ای سیاسی، فرهنگی و امنیت به بکار بگیریم آنگاه می توانیم در یک محیط 30 میلیون متر مربعی، مشکلات خود را حل کنیم. چنانکه ترکیه توانست در مقطعی بر اساس همین سیاست روابط خود را متحول کند. به طوری که در یک دوره کوتاه مبادلات اقتصادی خود را با 13 کشور همسایه خود از 13 میلیارد دلار به 98 میلیارد دلار رساند.

سفیر سابق ایران در ترکیه گفت:  سیاست همسایگی نباید در قالب جنگ نرم به کار گرفته شود چرا که باعث بی اعتمادی طرف مقابل می شود.  برای اجرای سیاست همسایگی می توان چهار سطح داخلی، روابط دوجانبه با همسایگان، منطقه ای و بین المللی را  تعریف کرد. در سطح داخلی، که به عنوان گفتمان رایج مطرح می شود، نهاد ریاست جمهوری و وزارت امور خارجه به عنوان گفتمان غالب در آن مشارکت می کنند. مانند سیاست برد-برد؛ که درچهار سال گذشته به گفتمان غالب در کشور تبدیل شده بود و این دو نهاد نقش اصلی در آن ایفا می کردند.

سطح دوم در سطح روابط دوجانبه با همسایگان پیگیری می شود. در این راستا توافقات بسیار خوبی هم با همسایگان حاصل شده است. البته نیاز است که با شناسایی نقاط ضعف، اعتمادسازی دوباره با تمامی همسایگان دنبال شود. در این سطح، بحث اقتصادی می تواند بسیار برجسته باشد و نقش مهمی ایفا کند. در این میان گشایش جمهوری اسلامی ایران به سوی همسایگان می تواند بسیار مهم باشد همچنانکه ترکیه می خواهد به هاب انرژی در منطق تبدیل شود که در ذیل همان سیاست همسایگی منازعه صفر ترکیه قرار دارد. تحقق چنین هدفی نیازمند باز شدن منابع سرزمینی ایران به سوی همسایگان است. بنابراین باید در مقولاتی اعم از ترانزیت، گردشگری و صنعت به یک تعریف مشترک با همسایگان رسید.

در سطح منطقه ای که می تواند در فضاهای متعدد و متنوع با همسایگان، یعنی همان 25 کشور دنبال شود. در این سطح روابط دوجانبه و سه جانبه نیز باید فعال شود تا بتوان از این الگو هم به نحو احسن استفاده کرد.

و در آخر، سطح بهره گیری از سازمان های همسو با سیاست همسایگی است که از جمله آنها می توان به سازمان همکاری اقتصادی یا اکو، سازمان دی 8، سازمان شانگهای، شورای همکاری خلیج فارس و سازمان ملل متحد اشاره کرد که در آنها می توان سیاست همسایگی را به عنوان یک الگوی سیاسی دنبال کرد.

درادامه این نشست ، دکتر عبدالرضا فرجی راد، استاد ژئوپلیتیک و تحلیلگر مسائل بین المللی گفت: ایران تقریبا با تمام همسایگان خود در یک دوره بی ثباتی به سر می برد، اگرچه در ۳۸ سال گذشته بسیار تلاش کرده است که روابط نزدیک با همسایگان خود داشته باشد و حتی امتیازهایی را هم داده است، اما هنوز در بی ثباتی قرار دارد. چنانکه گاهی به ایران اتهام میزنند که می خواهد در کشورهای همسایه خود نفوذ کند، این به این دلیل است که ما تاکنون نتوانسته ایم این موضوع را برای همسایگان خود به خوبی تبیین کنیم و عدم تبیین موجب این بی ثباتی شده است. در واقع ایران در بین کشورها همسایه نقش ثبات دهندگی داشته است، اما نتوانسته این نقش را برای دیگران تبیین کند، موضوعی که می تواند نشان از اهمیت پیگیری سیاست همسایگی در سیاست خارجی ایران داشته باشد.