روابط دو سوی آتلانتیک بعد از روی کار آمدن دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا پیچیدگی های خاصی پیدا کرده به گونه ای که برخی تحلیگران از جدایی و شکاف روزافزون بین این دو خبر می دهند.  صدر اعظم آلمان هم اخیرا در سخنانی به این مسئله اذعان کرده و به صورت غیر مستقیم اظهار داشته است که دیگر نمی توان به آمریکا تکیه کرد و اروپا باید مستقل تر عمل کند.

در این ارتباط گفت‌وگویی را باپروفسور “توماس یاگر” صاحب کرسی سیاست بین الملل و سیاست خارجی دانشگاه کلن آلمان و عضو هیات علمی موسسه سیاست اروپایی در آلمان و از تحلیلگران برجسته این کشور انجام شده که به شرح زیر است.

سوال: نظر شما درباره اظهارات اخیر مرکل مبنی بر اینکه دورانی که ما در آن می توانستیم به دیگران تکیه کنیم به سر آمده چیست و آیا این اظهارات می‌تواند نقطه عطفی در روابط آلمان با آمریکا باشد؟

پروفسور توماس یاگر: از سال 1991 روابط بین اتحادیه اروپا و آمریکا همچنان  دست خوش تغییراتی است. اتحادیه اروپا  در این تغییرات در جریان تنش رقابت قدرتهای جهانی آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی سابق قرار نداشت. اتحادیه اروپا در حالی که در این سال ها تلاش می کرد با جانشین شوروی یعنی روسیه مناسبات هماهنگی را بسازد در مناسبات با آمریکا هم این مسئله برایش مطرح بود که چگونه می تواند از زیر قیومیت آمریکا رهایی یابد. اتحادیه اروپا به شدت بر این مسئله تمرکز داشت که خود یک قدرت جهانی شود واین روندی بود که تا به حال با شکست مواجه شده است .آمریکا نیز دنیا را بعد از جنگ بین غرب و شرق با چشم دیگری می دید. در جریان این تغییرات برخی مناطق دنیا کم اهمیت تر شدند و بخش هایی دیگر اهمیت بیشتری پیدا کردند. به طور خاص منطقه اقیانوس آرام اهمیت زیادی پیدا کرد. اروپا همچنان با اهمیت باقی ماند و تا زمانی که اوضاع آرام بود اروپا و آمریکا می توانستند روابط اقتصادی با هم برقرار کرده و بر بحران ها تمرکز کنند.

عمیق ترین اختلافات دو سوی آتلانتیک با جنگ عراق و تحت ریاست جمهوری جرج بوش آغاز شد. از آن زمان به نظر می رسید که روابط دو سوی آتلانتیک در مسیر جدایی قرار گرفت، اما این روابط حفظ شد چرا که علایق و منافع سیاسی و اقتصادی مشترک زیادی بین  این  دو وجود داشت.

سوال: به اعتقاد شما آیا این گونه سخنان مرکل می تواند با توجه به مبارزات انتخاباتی که درگیر آن است ایراد شود؟

پروفسور یاگر: این اظهارات، مبارزات انتخاباتی و تا حدودی یک سیگنال آشکار به دولت آمریکا نیز بود. دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا بر خلاف سلف خود اوباما، اصول اساسی سیاست خارجی آلمان که مبتنی بر چند جانبه گری است را درک نکرده است.این بدین مفهوم است که آلمان تلاش می کند در تشکل های مختلف از جمله جی 7، جی 20 و ناتو به توافقاتی بر اساس استانداردها و قوانین مشترک دست پیدا کرده و به آن پایبند باشد. اما ترامپ می خواهد این قواعد را به تنهایی پیش ببرد و صدر اعظم آلمان را با این رویکرد خود دلسرد می کند.

سوال: شکاف و اختلافات بین آمریکا و اروپا تحت دولت ترامپ تا چه اندازه عمیق شده است؟

پروفسور یاگر: این شکاف به این مسئله مربوط می شود که اوضاع چگونه ادامه یابد. این اختلافات تا به حال به اندازه برخی دوران ها مانند اختلافات بر سر بحران سوئز، جنگ عراق و جریانات جاسوسی های آژانس امنیت ملی آمریکا عمیق نبوده است. همچنان آمریکا و اتحادیه اروپا به شدت، هم در زمینه همکاری ها در عرصه امنیتی و هم حفظ نظم اقتصادی بین المللی به همدیگر وابسته هستند. اگر آمریکا همچنان از توافقات سابق از جمله توافق آب و هوای پاریس دور شود این امر می تواند فاصله دو سوی آتلانتیک را بیشتر کند. هیچ کس امروز نمی داند که آیا روند خروج از توافق پاریس از طرف آمریکا واقعا کامل می شود و یا این یک تهدید برای نتیجه گرفتن در زمینه های دیگر است. ممکن است اختلافات و جدایی بین آمریکا و اتحادیه اروپا در سال های آینده افزایش یابد و این امکان هم وجود دارد که همکاری دو سوی آتلانتیک با توجه به بحران های پیش رو فشرده تر شود.

سوال: آیا اروپاییان در چنین شرایطی می توانند سرنوشت خود را در دست گیرند؟

پروفسور یاگر: این دقیقا مسئله مهمی است. بنابراین امروز ما باید این پرسش را با خیر پاسخ بگوییم. کشورهای عضو اتحادیه اروپا نمی توانند از خود دفاع کنند و در این راستا به آمریکا وابسته هستند. آن ها همچنین نمی توانند ضامن ثبات در منطقه جغرافیایی خود از جمله در شمال آفریقا باشند. آن ها ابزار کافی برای این منظور را ندارند. اروپاییان به تنهایی نمی توانند قواعد نظم اقتصاد جهانی را حفظ کنند. اینکه چین بتواند جای آمریکا را بگیرد من بعید می دانم، بین آمریکا و اتحادیه اروپا  اشتراکات بیشتری از چین وجود دارد. بنابراین اتحادیه اروپا و آمریکا همچنان به هم وابسته باقی می مانند.

سوال: شما نتایج نشست جی 20 را چگونه ارزیابی می کنید؟

پروفسور یاگر: در این نشست مجموعی از توافقات بزرگ و البته شکاف ها و اختلافات خود را نشان داد. نشست جی 20 همچنین نشان داد که هیچ مدیریت موثری در روابط بین الملل وجود ندارد.

پروفسور یاگر همچنین به دیدارهای دو جانبه مهم در حاشیه اجلاس جی 20 از جمله بین ولادیمیر پوتین و دونالد ترامپ اشاره کرد ه و آن را در حل بحران هایی مانند سوریه موثر دانست.

منبع: تسنیم